7.2. Boer en koopman

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Steden, burgers en koningen in de middeleeuwen

7.2 Boer en koopman

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier steden in de Middeleeuwen ontstonden.

Leervragen

• 1. Ik kan verschillende verbeteringen in de agrarische samenleving beschrijven vanaf het jaar 1000.
• 2. Ik kan de opkomst van handel en het ontstaan van steden beschrijven.
• 3. Ik kan verschillende handelssteden in zowel Zuid-Europa als Noord-Europa noemen.

Late Middeleeuwen

• Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

• Het is 'veiliger' en 'rustiger'
• Er komt meer handel
• Geld komt weer terug
• Bevolking groeit

• Er ontstaan steden

• Macht van de steden neemt toe
• De adel krijgt (soms) minder macht

Dit is een plattegrond van Zwolle in de Middeleeuwen

Verbeteringen in de landbouw

Rond het jaar 1000

• Drieslagstelsel
  
• IJzeren ploeg
• Halsjuk
• Ontginnen

Andere landbouwverbeteringen

-De ijzeren ploeg

-Het Arabisch halsjuk

Aantekeningen

Steeds meer handel

• Verbeteringen in de landbouw leveren meer oogst op
  
• Overschotten worden verkocht of geruild op markten 
• Geld wordt steeds meer gebruikt als (handig) ruilmiddel
• Einde aan de aanvallen van Vikingen in West-Europa: meer veiligheid
• Handelaren komen daardoor in verschillende landen en nemen andere producten (wijn of zijde) mee.

Steden ontstaan

• Handelaren komen vaak op dezelfde plek: om te overwinteren en hun spullen op te slaan.
• Deze plekken liggen op een goede plek: kruispunten van wegen en/of rivieren, meestal in de buurt van een kasteel of klooster
• Op deze plekken waren vaak al jaarmarkten
• Langzaam ontstaan hieruit nederzettingen, die uitgroeien tot steden.

Aantekeningen

Kaart waarop alle Hanze-steden te zien zijn. De steden van de Hanze lagen vooral in Duitsland. Hier in Nederland waren onder andere de IJsselsteden Kampen en Deventer lid van de Hanze. 

Handelaren van Hanzesteden hadden allerlei voordeeltjes als ze handelden in elkaars steden. Ze betaalden bijvoorbeeld minder tol en belasting. 

De Hanze

• De meeste steden hadden een plein, waarop markten werden gehouden.
• De belangrijkste markt was de jaarmarkt, die een paar weken duurde.
• Veel handelaren reisden van jaarmarkt naar jaarmarkt.

• Een groep steden in Europa werkte samen om meer handel te krijgen. 
• Ze noemden hun vereniging de Hanze.

Dit is een plattegrond van Deventer, een van de Hanze-steden.

Brugge

Wat is geen nieuwe landbouwtechniek rond het jaar 1000

1. Ontginnen
2. De halsjuk
3. Bemesting
4. De ijzeren ploeg

Wat is geen handige plek voor een stad

1. In de buurt van een kasteel
2. In de buurt van rivieren
3. In de buurt van een klooster
4. In de buurt van een moeras

Waarom konden Italiaanse steden makkelijk handel drijven met de Arabieren?

1. Vanwege het geloof, die was in beide gebieden hetzelfde
2. Vanwege de ligging van Italië
3. Vanwege de pizza's uit Italië

Noem een naam van een Nederlandse Hanze stad

Wat werd er gebruikt om het ruilen/handelen makkelijker te maken?

Begrippen

• Ontginnen
• 
  Agrarische samenleving 
• IJzeren ploeg
• Arabisch halsjuk
• Markt
• Ambachtslieden
• Koopman
• Agrarisch-stedelijke samenleving
• Geldeconomie
• Hanze

Aantekeningen