hst 6 het weer

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

hst 6 het weer

6.2: = deels Herhaling hst 1.2

Herhaling : Hoe ontstaat druk in gassen + berekenen druk

• Als gasmoleculen botsen op/ tegen een oppervlakte dan oefenen ze kracht uit op dat oppervlakte = druk .
• Meed meer moleculen die botsen-> grotere druk
• bij hogere temperatuur bewegen de
  moleculen harder --> grotere gasdruk 
• 
  

dus: 

Wat is de eenheid van luchtdruk?

• De eenheid van druk is N/m2
• De eenheid voor luchtdruk is Pascal (Pa) of bar.
• 1 N/m2 = 1 Pa 
• De "standaard" luchtdruk op aarde is ongeveer:
  100.000 Pa = 1000 hPa   

                                 1000 hPa = 1000 mbar 
                                                         1000 mbar = 1 bar
 (zie binas tabel 1,3 en 6)

  

Meten van luchtdruk

• Luchtdruk meet je met een Barometer
• Bij een hogere luchtdruk wordt het metalen doosje 
    van de barometer meer ingedrukt dan bij een lage
    en beweegt de wijzer naar rechts
• Meteorologen gebruiken vaak hPa.
• Automonteurs gebruiken vaak Bar.

Wat heeft luchtdruk met het weer te maken?

Lagedrukgebied/depressie

• Opstijgende warme lucht
  
• -> aangevuld met lucht uit hogedruk gebied
• -> ontstaan wind
• Veel wolken, slechter weer, vaak storm

Hogedrukgebied

• Dalende koude lucht 
• Droog en rustig weer (heldere lucht -> in winter vaak vriezen, in zomer zonnig, warm, droog)

Wind beweegt altijd van een  hogedrukgebied naar een lagedrukgebied

Hoe werkt een weerkaart?

Isobaren: Lijnen met dezelfde
luchtdruk

Liggen isobaren dicht bij elkaar,

-> groot verschil in luchtdruk,

veel wind of zelfs storm

maken 6.2: 1 t/m 3, 9 c, 12, 13

programma

•  bespreken hw
• uitleg 6.1  (is herhaling klas 2 en hst 1!)
• uitleg video- opdracht (inleveren na de toetsweek maar nu sneller punten eraf als je te laat inlevert)
• maken afspraken inhalen hst 4/ herkansen hst 1 of 3!

Temperatuur (T) meet je in de eenheid ^oC of K

• T wordt vaak gemeten met een vloeistofthermometer.
• in een dunne stijgbuis stijgt de vloeistof meer bij kleine verandering van T -> nauwkeurig af te lezen
• vaak is de vloeistof gekleurde alcohol

Om te zorgen dat een thermometer betrouwbaar is moet je hem " ijken". 

Dat doe je zo:

Ijken van een thermometer volgens Celsius

Andere temperatuurschalen:

• Fahrenheit (USA veel gebruikt)
• Kelvin (natuurkundige eenheid)

Temperaturen omrekenen:  ^oC naar K en andersom

1. schets een thermometer
2. noteer links     0 ^oC en 100oC op de juiste hoogte
3. noteer rechts 0 K helemaal onderin
4. zoek in Binas op wat absolute nulpunt in oC is (tabel 1)
5. vul dat (-273 ^oC) links in en dan zie je vanzelf:
6. van Celsius naar Kelvin is + 273 en andersom -273
7. Let op: lager dan 0 Kelvin kan niet!!!!

Verschillende soorten thermometers

1. kwikthermometer (niet meer gebruikt ivm giftig) 
2. vloeistofthermometer 
3. digitale thermometer (b.v. koortsthermometer)
4. bimetaalthermometer (vaak in oude ovens)
5. infraroodthermometer (koortsthermometer voor 
   in oor meting veel gebruikt door artsen)

1

2

2

3

4

4

5

Meetbereik: bepaalt welke thermometer je gebruikt 

Meetbereik - Verschil tussen de laagste en de hoogste waarde.

video-opdracht het weer

• weerbericht opnemen over 1 van deze onderwerpen: (luchtdruk/ ontstaan van neerslag/ ontstaan bliksem ). 
• onderwerpen worden door docent over groepjes verdeeld maar jullie kunnen in overleg met de docent onderling van onderwerp ruilen.
•  in het filmpje moeten jullie minstens 1 proefje laten zien en elk groepslid moet een stuk van de uitleg verzorgen. 
• Groepjes kunnen uit 2 of 3 personen bestaan.

eisen:  weerbericht:

• uitleg theorie luchtdruk en invloed op weer/ontstaan van neerslag/ ontstaan van bliksem
• minimaal de begrippen in hst 6 tekstboek bij deze onderwerpen genoemd worden moeten in de uitleg van de theorie in de video 
• min. 1 proefje over jullie onderwerp goed/duidelijk uitgevoerd 
• de uitleg van het proefje.
• elk groepslid legt iets uit op video! (2 of 3 pers in 1 groepje)
• inleveren: filmpje + ingevulde rubric samenwerken zelf en 1 ander

programma 2 juni

• Bespreken hw opdracht omrekenen Celsius naar Kelvin eao 2 min
• Vragen hst 1?                                                                         10 min
• Maken oefentoets in stilte                                                       20 min
• Inventarisatie te bespreken opdr                                              5 min
• Indelen groepen/onderwerpen video-opdracht het weer          8 min
   2 a 3 x luchtdruk en invloed op weer/4 a 5 x ontstaan neerslag/4 a 5 x ontstaan bliksem
• Hw: leren hst 2 (geen formules) + geo + potlood mee

Neem deze opdracht over en maak in je schrift:

0^oC = .......K

115 K =.......^oC

-13^oC =......K

-20 K =....^oC

Uitwerkingen + aanpak
1. Binas tab. 1 absolute nulpunt 0K = -273^oC
2. Teken een snelle thermometer en zet 
    deze waardes ernaast
3. Ook voor 0^oC en 100^oC

    dan zie je vanzelf wanneer er 
    273 bij of af moet
   

0^o C = ...273....K

115 K =...388....^oC

-13 ^oC =...260...K

- 20 K=  kan niet

6.3 Neerslag

fase(=toestand)overgangen

• de fase = stofeigenschap = toestand van een stof bij kamertemperatuur  
• bij hogere temperatuur bewegen moleculen sneller--> meer ruimte nodig--> Van der Waalskracht kleiner --> faseovergang
• voor rode faseovergangen is warmte nodig bij blauwe faseovergangen komt warmte vrij 
  

Hoe ontstaan wolken?

• Warme lucht stijgt op uit lage drukgebied en bevat veel waterdamp 
•  Hoger in de lucht is het koud -> dauwpunt wordt bereikt (= punt waarop waterdamp condenseert)-> 
• Vorming druppels en wolken

Stapelwolken: wanneer valt regen

• Basis is donkerder (vlakke onderkant) het bovenste deel met halfronde uitstulpingen is wit.
• maar er stijgen ook bellen warme lucht
  op die de wolk omhoog duwen-> stapelen.
• Als T in de wolk en T in lucht onder wolk
  boven nul zijn, bestaat wolk geheel uit water.
•  Door botsing van waterdruppeltjes kunnen de druppels verder aangroeien. Zijn ze groot genoeg, dan vallen ze uit de wolk en regent het.

Hoe ontstaan sneeuw en hagel

- sneeuw ontstaat doordat waterdamp heel snel afkoelt -> rijpen in plaats van bevriezen -> sneeuwkristallen ontstaan vooral rond kristallisatiekernen

- kristallisatiekernen: deeltje waarop het water makkelijk kan kristalliseren b.v. stof of roet

- hagel ontstaat op grote hoogte als waterdamp afkoelt tot onder - 12 oC
- hele grote hagelstenen ontstaan in wolken met veel luchtstroming 

- de hagelstenen dalen-> ze groeien door contact met waterdamp

- als je hagelstenen doorsnijdt kun je zien hoe vaak dit is gebeurd

Bimetaal thermometer

• in bimetaalthermometer zit een strip bestaand uit twee verschillende metalen, meestal ijzer en aluminium
  
• beiden hebben een andere temperatuur waarbij ze uitzetten of krimpen
• ijzer zet bij een hogere temperatuur minder uit dan aluminium
• strip is opgerold in spiraal
• temperatuur wordt weergegeven met wijzer