H1 Klassieken - Les 5 - Muziek

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

H1 - Muziek bij de Grieken en Romeinen

Deze les leer je:

• Wat een Muze is
• Waar het woord muziek vandaan komt
• 3 Griekse instrumenten
• Waar de hedendaagse instrumenten van zijn afgeleid
• Nog even terug naar de tijd, plaats en handeling van Aristoteles

Hoe kun je aan deze video zien dat we te maken hebben met de klassieke oudheid?

Wat is volgens jou een Muze?

De Muzen (Μοῦσαι) waren godinnen van:

1. het geweten en de waarheid
2. muziek
3. kunst en wetenschap
4. water en vuur

Waar komt het woord muziek vandaan?

Wat is de functie van muziek in de huidige tijd? (Bespreek met elkaar)

Functies van muziek bij de Grieken

1. De Grieken gebruikten muziek als een filosofisch-wiskundige beschrijving van het universum. Net als muziek werkt het universum volgens bepaalde ritmes en wetmatigheden. Vandaar ook dat veel Griekse muziek gewijd was aan Apollo, god van schoonheid en orde.
   
2. Muziek doordrenkte het hele Griekse leven, van geboorte tot begrafenis. Muziek werd mede daarom als een van de belangrijkste schoolvakken beschouwd. In Arcadië kreeg men bijvoorbeeld tot het dertigste levensjaar verplicht muziekles.
3. Volgens de filosoof Plato verenigde muziek de natie. Plato schreef: ‘De ideale staat is opgericht op de grondslagen van muziek.’ Daarom moest volgens hem elke verandering in de muziek tegengegaan worden, want die zou de staat fataal kunnen worden. Een eeuw eerder dacht de filosoof Confucius er precies hetzelfde over.
4. In de vroege Griekse geschiedenis werd aan muziek een magische kracht toegeschreven. Diverse mythen – zoals Orpheus, Dionysos en Apollo – hielden zich met muziek bezig. En rond 650 v.Chr. zou het Orakel van Delphi de Spartanen hebben verteld dat ze de muzikant Terpandrus moesten binnenhalen, want zijn muziek zou de staat vrede brengen.
5. Muziek had in de Griekse visie een genezende werking. Volgens Aristoteles kon je geestesziekten en godsdienstwaanzinnigen met muziek weer tot bedaren brengen. 

Kithara

Aulos

Panfluit

Hoe heet het instrument dat je net zag?

Hoe heet het instrument dat je net zag?

Hoe heet het instrument dat je net zag?

Welke instrumenten zijn afgeleid van de plaatjes?

Gitaar

Piano

Dwarsfluit

Orgel

Klarinet

Hobo

Saxofoon

Harp

Pythagoras legt basis voor muziektheorie

• Pythagoras (die van de driehoeken!) is de grondlegger van de westerse muziektheorie (toonladders).
  
  
• Toon wordt een octaaf (8 tonen) hoger als je de snaarlengte halveert, daarna een kwint (5 tonen), etc. 
  
  
• 'Wiskunde en muziek leggen beide de orde en harmonie van het universum bloot.'
  
  
• Consonanten en dissonanten

Invloed van muziek uit de oudheid

Griekse muziek de basis gelegd voor alle muziek in het islamitische oosten. (Arabië, Perzië en Turkije) Ook de Westerse muziek is er sterk door beïnvloed. 

--> Componisten en muzikanten als Claude Debussy, Arthur Honegger en Maurice Ravel gebruikten veelvuldig Grieksachtige toonsoorten in hun composities.

De Griekse muziek had zelfs impact op jazz en rock muziek. Het beroemdste gebruik is terug te vinden bij de zogenoemde modal jazz van Miles Davis op diens album “Kind of Blue”.

We luisteren ernaar. 

Muziek en Aristoteles

In de Griekse tragedies werd muziek vaak gebruikt om emotionele diepgang te geven aan scènes. Een voorbeeld hiervan zijn de koorliederen in een tragedie als Oedipus Rex van Sophocles. Het koor bezingt vaak gebeurtenissen uit het verleden, commentaar op de actie of een blik op de toekomst – allemaal in lijn met Aristoteles' eenheid van tijd, plaats en handeling.

Leg uit wat wordt bedoelt met de Aristotelische eenheden van tijd, plaats en handeling (overleg)

Tijd, plaats en handeling

Aristoteles' idee van tijd, plaats en handeling gaat over hoe een goed toneelstuk volgens hem moet worden opgebouwd. 

Eenheid van tijd: Het verhaal moet zich afspelen binnen één etmaal, dus alles gebeurt binnen 24 uur. Dit houdt het verhaal compact en overzichtelijk.

Eenheid van plaats: Het verhaal speelt zich af op één plek. Bijvoorbeeld, als het stuk in een paleis begint, blijft alles zich daar afspelen en gaan de personages niet naar een andere locatie.

Eenheid van handeling: Het verhaal volgt één hoofdlijn of plot zonder zijsporen of andere verhaallijnen. Alles draait om één centraal probleem of conflict dat wordt opgelost aan het einde van het stuk.

Met deze regels wilde Aristoteles ervoor zorgen dat het verhaal duidelijk, eenvoudig en gemakkelijk te volgen is voor het publiek.

Huiswerk

Bekijk één van de onderstaande films op Netflix

"His Three Daughters" 

"Lolo and the Kid" 

"Rebel Ridge" (16+)

Geef aan hoe de film voldoet aan de Aristotelische eenheden van tijd, plaats en handeling. Lever een google docs in via de opdracht in Classroom. 

Ken je een andere film of serie die hieraan (grotendeels) voldoet? Dat mag ook! Leg dan goed uit waarom het wel voldoet.