Lijdend en bedrijvend

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom kanjers! 

Donderdag 13/ 01 / 2021

Nederlands 

Lesdoelen

Aan het einde van les kan je:

1. het verschil benoemen van een lijdende- en bedrijvende vorm
2. van een bedrijvende zin een lijdende zin maken en omgekeerd
   
   
3. beide en beiden op de juiste manier gebruiken in een zin
4. sommige en sommigen op de juiste manier gebruiken in een zin

1. De juf kijkt het huiswerk van de leerlingen na.

2. De juf heeft het huiswerk van de leerlingen nagekeken.

3. De juf keek het werk van de leerlingen na.

1. Het huiswerk van de leerlingen wordt door de juf nagekeken. 

2. Het huiswerk van de leerlingen is door de juf nagekeken.

3. Het werk van de leerlingen werd door de juf nagekeken.

Wat is het verschil tussen onderstaande zinnen? Kijk naar het onderwerp van de zin

Lijdende zinnen zijn passief

Bedrijvende zinnen zijn actief 

Bedrijvend of actief betekent = er wordt iets gedaan

Lijdend of passief = iets wordt door iemand gedaan

Hier doet het onderwerp actief iets!
Iemand doet dus iets!  

1. De juf kijkt het huiswerk van de leerlingen na.

2. De juf heeft het huiswerk van de leerlingen nagekeken.

Hier ondergaat het onderwerp een handeling.

Iets wordt door iemand gedaan! 

1. Het huiswerk van de leerlingen wordt door de juf nagekeken. 

2. Het huiswerk van de leerlingen is door de juf nagekeken.

Bedrijvende vorm (actief)

Lijdende vorm (passief)

De regels

Van bedrijvend (actief) naar lijdend (passief):

 De juf kijkt het huiswerk  na --> Het huiswerk wordt door de juf nagekeken.

Drie regels:

1. Maak van het lijdende vorm ("het huiswerk") het onderwerp. Lv. komt dus vooraan de zin te staan. Het onderwerp wordt een bijwoordelijke bepaling beginnend met "door"  ("door de juf")

2. Er komt een extra hulpwerkwoord bij ("wordt")

3. Tijd van de zin moet hetzelfde blijven.

Zet de zinnen van bedrijvend naar lijdend

1. Jij leert de les goed. 

2. Alle kinderen maken de oefening.

3. De agenten arresteren de dief.

4. De jongen schopt de bal.

De zinnen van bedrijvend naar lijdend

1. Jij leert de les goed. 

2. Alle kinderen maken de opdrachten.

3. De agenten arresteren de dief.

4. De jongen schopt de bal.

1. De les wordt door jou goed geleerd. 

2. De opdrachten worden door alle kinderen gemaakt. 

3. De dief wordt gearresteerd door de agenten.

4. De bal wordt geschopt door de jongen.

Zet de zinnen van lijdend naar bedrijvend

1. Het ei wordt gebakken door de jongen. 

2. De kinderen worden door de opvang opgehaald.

Lijdend (passief)

Bedrijvend (actief)

De zinnen van bedrijvend naar lijdend

1. Het ei wordt gebakken door de jongen. 

2. De kinderen worden door de opvang opgehaald.

1. De jongen bakt een ei.

De opvang haalt de kinderen op. 

Passief (bedrijvend)

Actief (lijdend)

Sommige of sommigen?

Zijn het vele vriendinnen of velen vriendinnen????

Zijn het oudere of ouderen????

Is het beide kinderen of beiden kinderen?????

Regels zonder -n

Als de woorden bijvoegelijk gebruikt worden:

• vele vriendinnen
• enkele kopjes koffie
• beide burgemeesters

"de mooie vriendinnen, de mooie kopjes, de mooie burgemeesters"

Regels zonder -n

Regels met n

Als de woorden zelfstandig worden gebruikt en betrekking hebben op personen:

De meesten stemden op hun favoriet. 

                 De meesten is zelfstandig gebruikt en heeft betrekking op personen                   (de meeste mensen)

Alle aanwezigen hadden een uitnodiging had gehad.

                ("de aanwezige mensen")

Regels met n

Zelfstandig gebruikte bijvoegelijke naamwoorden schrijf je met -en

Doven en slechthorenden

Alleenstaanden

Ouderen

Uitzonderingen

Als het woord betrekking heeft op personen die al eerder in dezelfde zin genoemd zijn, kun je vaak -e schrijven:

De leerlingen waren boos en sommige (leerlingen) zelfs teleurgesteld.

Maar....

Beide of beiden?

Ik heb ?  kinderen naar school zien gaan.

De ?  bedrijven gingen verhuizen.

De bedrijven gingen ? verhuizen.

De hamer en de beitel vielen ? naar beneden.

De jongens gaan ? naar school.

Ik heb jullie ? gewaarschuwd.

Beide of beiden?

Ik heb beide kinderen naar school zien gaan.

De beide bedrijven gingen verhuizen.

De bedrijven gingen beide verhuizen.

De hamer en de beitel vielen beide naar beneden.

De jongens gaan beiden naar school.

Ik heb jullie beiden gewaarschuwd.

S......... vrienden waren dronken.

1. Sommige
2. Sommigen

Wil je een appel of een peer? Ik wil ....

1. beide
2. beiden