4.1 - Indeling van de levende natuur

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Geschiedenis van het leven

Geologische tijdschaal

Binas 94A

Geschiedenis van het leven

Geologische tijdschaal

Binas 94A

Geschiedenis van het leven

Geologische tijdschaal

Binas 94A

Geschiedenis van het leven

Geologische tijdschaal

Binas 94A

Hoeveel uitstervingsgolven zijn er al geweest op deze planeet?

1. geen, alles blijft altijd hetzelfde
2. 1
3. 3
4. 5

Ruim 99 procent van alle organismen die ooit op aarde hebben geleefd, is uitgestorven!

1. 444 miljoen jaar geleden
   
2. 383 miljoen jaar geleden
3. 252 miljoen jaar geleden
4. 201 miljoen jaar geleden
5. 66 miljoen jaar geleden
6. nu!
   

link

Ordening

• Taxonomie = wetenschappelijke discipline die zich bezighoudt met het benoemen en classificeren van de diverse levensvormen
  
• Classificatie = het indelen van organismen op grond van overeenkomsten of verwantschap in eigenschappen of kenmerken. 
• Carolus Linnaeus (1701-1778) -> Deelde in op morfologie = uiterlijke kenmerken
• Vanaf eind vorige eeuw classificatie op DNA

De simpele indeling: 4 rijken

De domeinen op basis van de bouw van ribosomen

Prokaryoot

• Zijn relatief eenvoudig gebouwde organismen
• Archaea of bacterie
  
• Geen celkern
  
• Altijd eencellig
  

Archaea

Leven vaak onder extreme omstandigheden (extremofielen).

Belangrijkste verschil

De celwand en het celmembraan is opgebouwd uit andere materialen/ type vetten

Eukaryote cellen 

• eencellig of meercellig
• complexer gebouwd
  
• celkern
  
• organellen 
• dubbele membranen

Eukaryoot vs. prokaryoot

Levenswijze

• autotrofe organismen kunnen uit anorganische stoffen organische stoffen maken
• heterotrofe organismen kunnen dat niet, moeten organische stoffen opnemen

Voorbeelden autotrofe organismen: planten en bepaalde soorten bacteriën (cyanobacteriën)

Verdere indeling

• De drie domeinen (prokaryoten, archaea en eukaryoten) worden onderverdeeld in rijken 
• Binnen de eukaryoten heb je de volgende 3 rijken: planten,   dieren, schimmels (en eigenlijk nog een vierde groep de eencellige eukaryoten)
  

• Na de rijken de volgende ezelsbrug: sk of gs

     s(tammen) k(lassen) o(rden) f(amilies) g(eslachten) s(oorten)

Indelingscriteria

Er zijn 3 criteria die 4 typen cellen uit elkaar kan houden: 

• aanwezigheid celwand: niet bij dierlijke cel, overige wel
• aanwezigheid bladgroenkorrels: alleen bij plantencel (en cyanobacteriën), rest niet
  
• aanwezigheid celkern: niet bij prokaryoot, rest wel

De levenswijze (autotroof of heterotroof) en uit hoeveel cellen het organisme bestaat zijn ook indelingscriteria

De indelingscriteria van "de 4 rijken".

De afstamming

van "de 4 rijken".

Domein 1

Domein 2

Domein 3

Rijken van domein 3

Planten

Archaea

Dieren

Bacterie

Schimmel

Eukaryoten

Welke cel hoort bij welk domein/rijk?

Schimmels

Dieren

Planten

Bacteriën

Sleep alle rijken/domeinen naar het juiste vak

Autotroof

Heterotroof

Sleep alle rijken/domeinen naar het juiste vak

Mitochondriën 

GEEN mitochondriën

Sleep alle rijken/domeinen naar het juiste vak

Eencellig

Meercellig

Classificatieniveaus

Hiërarchische reeks om soorten een plaats te geven

Stam

Geslacht

Indeling dierenrijk:

SK OF GS

Binaire naamgeving

Geslachtsnaam + soortsaanduiding (+ ontdekker)

Madeliefje:

Bellis perennis L.

Carolus Linnaeus

Sleep de woorden in de juiste volgorde van grootste (boven) naar kleinste (onder)

Rijk

Klasse

Familie

Orde

Soort

Geslacht

Afdelingen

Domein