Les 4

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 7,8

Tweede wereldoorlog

Les 4

Begin van de oorlog

Les 4

Er is geen licht in het huis van Jan, maar vader heeft van een buisje voor boullionblokjes, lampenolie en een katoenen draad aan een ventiel een lamp gemaakt.

De bende van Mekenkamp

• De oorlog van Jan (13 jaar) uit Haarlem
  

Jan, Dick en vader zijn bezig met het omzagen van een dikke tak.

Moeder maakt soep van konijnenbotjes en bloembollen.

2 vrouwen op hongertocht  tijdens de hongerwinter

Introductie:

1. Je introduceert het boek 'oorlog in inkt' en hierbij ook het onderwerp van de les (de bende van Mekenkamp). Je leest een klein stukje voor over het verhaal van Jan (vanaf pagina 150 - 153).  

2. Na het voorlezen kun je op de pins drukken (op goede volgorde: van links naar rechts), hierin lees je verdere informatie over het verhaal van Jan. Dit gaat over het (over)leven in De Hongerwinter. 

Les 4

• De Hongerwinter was aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, van 1944 t/m 1945

• Oorzaken: er was geen aanvoer meer van steenkool, hierdoor konden mensen hun fornuis niet verwarmen en dus niet koken. Vervoer van voedsel werd door de Duitsers geblokkeerd. 

• Gevolgen: Doordat gas en elektriciteit niet te krijgen waren, was er geen licht, geen verwarming en geen normale gelegenheid tot koken. Nederlanders moesten naar centrale gaarkeukens. Mensen aten door de voedselschaarste dingen die ze normaal nooit zouden eten. Mensen zaten in de winter dus met weinig tot geen eten. Er zijn dus veel mensen overleden in de Hongerwinter, vooral in West-Nederland.

Hongerwinter

Introductie:

3.  Na het verhaal van Jan te hebben besproken, ligt je toen wat De Hongerwinter precies was. Je kunt ervoor kiezen om de stukjes tekst in de dia letterlijk voor te lezen.

Het is belangrijk om aan te kaarten wat de oorzaken waren, de gevolgen zijn van De Hongerwinter en waarom West-Nederland het hardst getroffen was. Je benoemt ook welke voedsel werd gegeten in De Hongerwinter dat normaal nooit gegeten zou worden (bloembollen, suikerbiet maar ook een hond/kat).

Het aantal doden was meer dan 20.000, de meeste van hen zijn overleden aan hongersnood.

Oorzaak dat West-Nederland het meest heeft geleden: Doordat de rivieren en het IJsselmeer eind december dichtvroren en doordat vervoer over land ook niet meer mogelijk was, werd het Westen van Nederland van alle mogelijke voedsel en hulpgoederen, brandstoffen, kleding en medicamenten afgesneden. De Centrale Rederij voor de Voedselvoorziening kon niet meer varen. In het zicht van de bevrijding stierven door deze blokkade in de eerste maanden van 1945 meer dan 20.000 Nederlanders de hongerdood.

Ook is het van belang dat niet lang na De Hongerwinter we zijn 'bevrijd' van de Duitsers.

Hongerwinter

1940

1944-1945

Brandstoftekort

Kou

Steden

Voedseltekort

West-Nederland

Zuid-Nederland

Introductie:

sleepopdracht

Bij deze opdracht is het de bedoeling dat de leerlingen de juiste onderwerpen naast het rode vakje schuiven. Een aantal onderwerpen heb je zojuist in de vorige dia besproken. De leerlingen zijn zo actief bezig met het onderwerp.

Antwoorden:

1944 - 1945

Kou

Voedseltekort

West-Nederland

Brandstoftekort

Tekort

Zou jij ook op hongertocht gaan om eten te zoek op het platteland?

Ja

Nee

Instructie:

In de komende 3 dia's geven de leerlingen hun eigen mening over de stellingen met 'Ja' en 'Nee' antwoorden. Het is van belang dat je na elke stelling de antwoorden bekijkt, vergelijkt en vraagt waarom een betreffende leerling zijn/haar antwoord had gegeven.

Zou jij in de Hongerwinter je kat/hond opeten?

Ja

Nee

Zou jij ook verhuizen naar een andere provincie om daar wel goed en genoeg eten te krijgen?

Ja

Nee

Speciaal papier voor de ramen hangen, zo konden de vliegtuigen steden niet goed zien.

Een poster of folder met mededelingen, nieuws of andere informatie.

Afkorting van nationaal-socialisten, aanhangers van Adolf Hitler

Dit is de naam van het Duitse leger in de tijd van Adolf Hitler. Het was een heel sterk en goed uitgerust leger, waardoor Hitler de macht kon grijpen in een groot deel van Europa

Les 4

Wehrmacht

Pamflet

Oefening begrippen:

De begrippen die op de dia staan zijn begrippen uit het stuk van het verhaal dat je zelf hebt voorgelezen. 

Geef de leerlingen de tijd om de begrippen bij de juiste omschrijving te slepen. Wanneer dit lastig wordt gevonden laat de ze dan samenwerken en/of de begrippen zelf opzoeken in het boek. De begrippen staan namelijk uitgelegd aan het einde van het boek.

Zet de tekeningen in de goede volgorde

1

2

3

4

5

Oefening begrippen:

De begrippen die op de dia staan zijn begrippen uit het stuk van het verhaal dat je zelf hebt voorgelezen. 

Geef de leerlingen de tijd om de begrippen bij de juiste omschrijving te slepen. Wanneer dit lastig wordt gevonden laat de ze dan samenwerken en/of de begrippen zelf opzoeken in het boek. De begrippen staan namelijk uitgelegd aan het einde van het boek.

Het is de bedoeling dat de leerlingen de plaatjes op de goede plek strepen (van links naar rechts; links is eerste gebeurtenis etc.).

Les 4

• Wat heb je geleerd?
  
• Wat vond je van de les?

Begrippen:

• Wehrmacht
• Pamflet

Afsluiting:

Je bespreekt met de leerlingen kort wat ze hebben geleerd en wat ze vonden van de les. Om erachter te komen wat de leerlingen oprecht vonden van de les, laat ze je de les ster(ren) geven. Ze kunnen hun keuze onderling bespreken, uiteindelijk kan één leerling naar het digibord lopen en zijn oordeel te laten weten.

Ook kijk je of het lesdoel is behaald. Ook staande begrippen op het bord om nog een naar te kijken.