L3T1

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3,4

Thema 1 Organen en cellen

Basisstof 1

Organismen

Organismen

• Levende wezens
• Bacteriën, schimmels, planten en dieren
• Kunnen van uiterlijk en grootte erg verschillen 
• Opgebouwd uit 1 of meer cellen 

Levenskenmerken

• Alle organismen vertonen levenskenmerken
• Voortplanten
• Groeien
• Ontwikkelen
• Reageren op prikkels
• Bewegen
• Stofwisseling
• Ademhalen
• Voeden
• Uitscheiden 

Levend, dood, levenloos

• Levend: Organisme dat alle levensverschijnselen vertoont.
• Dood: Iets dat ooit geleefd heeft. 
• Levenloos: Iets dat nooit geleefd heeft.   

Levensloop en levenscyclus

• Individu = ieder apart organisme
• Ieder individu heeft een levensloop: begint met geboorte en eindigt met de dood. 
• Ieder soort heeft een levenscyclus: Individuen krijgen steeds nakomelingen waardoor de soort blijft bestaan.  

Basisstof 2

De bouw van een organisme

Orgaan

Deel van een orgaanstelsel met één of meerdere functies.

Torso

Doorsnede van de torso

Tip: Kijk altijd waar de ruggenwervel zit. Die kant is de rugzijde.

Weefsels

Groep cellen met dezelfde bouw en functie (vorm en taak).

Plantaardige cel en dierlijke cel

Dierlijke cel

Orgaanstelsel

Orgaan = meerdere weefsels samen die samen 1 of meerdere taken uitvoeren.

Orgaanstelsel =  groep organen die samenwerken. 

De organisatieniveaus van groot naar klein.

Basisstof 3

Werken met de microscoop

Niet alle cellen zijn even groot.

Basisstof 4

Cellen

Organellen

Celkern: regelt alles in de cel en bevat DNA

Cytoplasma: vloeistof met opgeloste stoffen

Celmembraan: Vlies om het cytoplasma die de boel bij elkaar houdt. 

Vacuole: blaasje gevuld met vocht in het cytoplasma dat zorgt voor stevigheid en opslag van stoffen. 

Celwand: stevige laag om de cel heen, bestaat uit tussencelstof.

Plastiden

Chloroplasten: bladgroenkorrels, in alle groene delen van de plant, hierin vindt fotosynthese plaats.

Chromoplasten: kleurstofkorrels, komen voor in bloemen en vruchten, zorgt voor de kleuren geel, oranje en rood.

Leukoplasten: bijvoorbeeld amyloplasten (zetmeelkorrels), zijn kleurloos en een opslag van stoffen, bijvoorbeeld zetmeel.

Basisstof 5

Chromosomen

Chromosomen

• Zit in de celkern.
• Komen in paren voor in de lichaamscellen.
• Komen enkelvoudig voor in geslachtscellen.
• Bestaan uit eiwitten en DNA
• Bevat informatie over erfelijke eigenschappen

Chromosomenportret (karyogram)

Elk soort vaste hoeveelheid chromosomen.

Basisstof 6

Gewone celdeling.

Mitose

Mitose, gewone celdeling

• Mensen ontstaan uit 1 bevruchte eicel.
• Volwassene bestaat uit  30 tot 40 biljoen cellen.
• Je lichaam maakt steeds nieuwe cellen aan. 

Vorming van nieuwe cellen

1. kerndeling

2. celdeling

3. plasmagroei

Mitose stap 1: Kopiëren

1. Elke chromosoom maakt 1 kopie van zichzelf

2. DNA ketens zitten op 1 plek aan elkaar vast

Stap 2: Kerndeling

1. Chromosomen gaan spiraliseren.

2. DNA-ketens rollen zich op als een spiraal.

3. Chromosomen worden zichtbaar onder een microscoop.

Stap 3, 4 en 5 van kerndeling

• DNA- ketens gaan uit elkaar.  
• Punt waarop ze aan elkaar vast zitten gaat los.
• De dochtercellen hebben nu allebei 1 van de DNA-ketens.
• De dochtercellen zijn genetisch identiek aan de moedercel.

Stap 6: Celdeling

• Er komt een celmembraan tussen de beide dochtercellen.
• Cytoplasma wordt gescheiden.
• Er zijn nu 2 losse dochtercellen.