Paragraaf 9.4: Genexpressie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Genregulatie

- Aan- en uitzetten van genen 

--> welke eiwitten er gevormd worden (genexpressie)

Waarom?

In de alvleesklier hoeven niet dezelfde eiwitten gevormd te worden als in bijvoorbeeld het oog

Welkom!

Leg je spullen klaar:

• Laptop 
• Biologieboek
• Schrift voor aantekeningen
• Pen
• Mobiel in de tas!

Wat gaan we doen?

1e uur: 

• Oefenen met 9.3: Eiwitsynthese
• Uitleg 9.4: Genexpressie
• Zelfstanding werken

2e uur:

Keuze uit:

• Feedback onderzoeksverslag verwerken
• VWO: verder werken aan Examenopdrachten VWO
• HAVO: examenopdrachten DNA

Langs een van de nucleotideketens van een DNA-molecuul wordt een RNA-molecuul gevormd. Deze keten heeft de nucleotidesequentie CGGATACGGTTA.
Wat is de sequentie van nucleotiden in het RNA-molecuul dat hierlangs wordt gesynthetiseerd?

In de afbeelding worden gelijktijdig meerdere RNA-moleculen gevormd.
In welke richting wordt het DNA afgelezen: in de richting van A of in de richting van B? Leg je antwoord uit.

Voor welk aminozuur bevat het codon ACG de code?

1. serine
2. cysteïne
3. tryptofaan
4. threonine

Welk van de onderstaande codons is geen stopcodon?

1. UAA
2. UGA
3. UAG
4. UAU

Je hebt een DNA-molecuul met de volgende DNA-volgorde:

TAC TCG TTC (streng 1)

ATG AGC AAG (streng 2)

1. Hoe ziet het DNA-molecuul eruit na de DNA-replicatie? 

2. Is het nieuwe molecuul enkel- of dubbelstrengs?

3. Hoe ziet het mRNA-molecuul eruit als streng 1 wordt afgelezen?

4. Hoe heet het proces waarbij dit stukje DNA (gen) wordt gekopieerd?

5. Welke aminozuren worden ingebouwd op basis van de code van streng 1?

6. Hoe heet het proces waarbij het mRNA-molecuul wordt afgelezen?

Antwoorden

1. Na DNA-replicatie krijg je precies hetzelfde DNA-molecuul:

TAC TCG TTC (streng 1)

ATG AGC AAG (streng 2)

2. Het nieuwe molecuul is ook dubbelstrengs.

3. Het mRNA-molecuul ziet er zo uit:  AUG AGC AAG

4. Het proces waarbij dit stukje DNA (gen) wordt gekopieerd heet: Transcriptie

5. De ingebouwde aminozuren zijn: MET - SER - LYS

6. Het proces waarbij het mRNA-molecuul wordt afgelezen heet: Translatie

Paragraaf 9.4: Genexpressie

Lesdoelen

4.1 Je kunt beschrijven wat het belang van genexpressie voor een organisme is.

4.2 Je kunt enkele manieren van genregulatie bij prokaryoten beschrijven.

4.3 Je kunt enkele manieren van genregulatie bij eukaryoten beschrijven.

Regulatorgenen

Prokaryoten en eukaryoten kunnen hun genexpressie aanpassen als milieuomstandigheden veranderen --> regulatorgenen 

Deze genen coderen voor eiwitten die de genexpressie beïnvloeden.

Genexpressie bij prokaryoten (E.coli)

Genexpressie en celdifferentiatie bij eukaryoten

• Stamcellen

• Celdifferentiatie: aan- en uitzetten genen --> bepaald het celtype

• Apoptose = celdoding

Aan de slag!

 Havo:

Paragraaf 9.4: opdracht 32 t/m 40

VWO: 

Opdrachten VWO Stofwisseling

Opdrachten niet af = huiswerk