Wetgeving en multidisciplinair samenwerken

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Wetgeving en multidisciplinair samenwerken

Wat wordt van je verwacht? 

Jullie hebben het hoofdstuk wetgeving en ethische dilemma's in ZorgPad doorgelezen. 

Dat je aan de hand van kleine situatieschetsen regel en wetgeving kunt interpreteren. 

Met welke wetten krijg je te maken bij multidisciplinair samenwerken?

Bij de samenwerking met anderen krijg je te maken met wetgeving rondom informatiedelen.  In veel wetgeving is een en ander hierover beschreven. Onder ander: BIG, WGBO, WvSr (wetboek van strafrecht), AVG. 

Zwijgplicht

In de Wet BIG vastgelegd

‘Een ieder is verplicht geheimhouding in acht te nemen ten opzichte van al datgene wat hem bij het uitoefenen van zijn beroep op het gebied van de individuele gezondheidszorg als geheim is toevertrouwd, of wat daarbij als geheim te zijner kennis is gekomen of wat daarbij te zijner kennis is gekomen en waarvan hij het vertrouwelijke karakter moest begrijpen.’

Beroepsgeheim 

• Zwijgplicht en het recht om vertrouwelijk informatie voor je te houden zijn zelfs in de wet vastgelegd.
  
• Tegelijkertijd zegt de wet dat je in heel bijzondere situaties juist wel moet spreken.
  

Je krijgt te maken met de politie i.v.m. een slachtoffer van een criminele afrekeningen. De politie is op zoek naar sporen of naar getuigen. Als verpleegkundige kom je dan voor een dilemma komen te staan. Wat gaat wettelijk gezien vóór, je beroepsgeheim voor de behandeling/verzorging van een zorgvrager of het belang van opsporing?

1. Je beroepsgeheim gericht op de zorg
2. Het belang van de opsporing.

a. Wettelijk gaan het medisch beroepsgeheim en de behandeling van zorgvragers boven het belang van opsporing.

Juridisch gezien is schending van het beroepsgeheim niet toegestaan, ook niet in het belang van opsporing. Toch blijkt uit onderzoek dat een groot deel van de hulpverleners hier anders over denkt. 

Een argument vóór kan zijn:

De zorgvrager moet voor een verpleegkundige centraal staan, of hij nu crimineel is of niet, het blijft een zorgvrager.

Een tegenargument kan zijn:

Door je beroepsgeheim te verbreken, kun je mogelijk voorkomen dat er nog meer misdaden plaatsvinden.

Uit je beschrijving moet blijken wat voor jou zwaarder weegt

Mag je in een MDO je gegevens zomaar delen met ander disciplines?

1. Ja
2. nee

Ja, dat mag wanneer andere betrokken rechtstreeks zijn betrokken bij de behandeling. 

Uitwisseling van informatie is hierbij essentieel om een diagnose met een passende behandeling te formuleren. Zolang informatie over de cliënt binnen het MDO blijft en in 'dienst' staat van een goede zorgverlening kan deze gedeeld worden. 

Welke uitzondering ken je op het delen van informatie met derden?

1. Met toestemming van de patiënt mag informatie gedeeld worden met anderen.
2. Zorgverleners van de patiënt die rechtstreeks betrokken zijn bij de zorgverlening mogen geïnformeerd worden.
3. De vertegenwoordiger van een wilsonbekwame patiënt mag geïnformeerd worden.
4. Als er een wettelijke plicht is voor de zorgverlener, moet die ander geïnformeerd worden.
5. Als er sprake is van een “hoger belang” dan de vertrouwensrelatie. Meestal moet er dan sprake zijn van “een conflict van plichten”; soms is er een meldrecht.

Bemoeizorg 

Bemoeizorg is een speciale vorm van hulpverlening. 

Ga naar www.regelhulp.nl en zoek bemoeizorg is en wanneer je dit inzet (10 min)

Wat is bemoeizorg?

Bemoeizorg (oggz)

• Maakt u zich zorgen over iemand in uw omgeving, maar wil die persoon geen hulp? Een bemoeizorg-team benadert mensen die uit zichzelf geen hulp vragen of accepteren, maar wel hulp nodig hebben.
• Bemoeizorg wordt ook wel openbare geestelijke gezondheidszorg genoemd (oggz).

Voor wie?

Bemoeizorg is mogelijk bij verschillende hulpvragen, bijvoorbeeld:

• Sociale problemen, zoals schulden, verwaarlozing of een eenzaamheid.
• Psychische of psychiatrische problemen, zoals acute psychoses, onbegrepen gedrag, een posttraumatisch stress syndroom (PTSS) of een bipolaire stoornis.
• Verslaving(en).

Depressie, zelfmoordgedachten, extreme stress of rouw.

Hoe werkt een bemoeizorg-team?

Mensen uit het team leggen voorzichtig contact met de persoon. Er is tijd om vertrouwen te winnen en een relatie op te bouwen. Als dat vertrouwen er is, wordt gezocht naar passende hulpverlening.

Wie levert bemoeizorg?

Meestal wordt bemoeizorg geleverd door de GGD en/of een ggz-aanbieder. Het team werkt intensief samen met ggz-organisaties, maatschappelijke opvang, woningbouwcorporaties, huisartsen, GGD en politie.

Bemoeizorg inschakelen

Maakt u zich zorgen over iemand die zelf geen hulp zoekt? U kunt dit bespreken met uw gemeente (meestal het sociaal wijkteam of het Wmo-loket). Steeds meer gemeenten hebben ook een speciaal meldpunt (bemoeizorg of niet-acute zorg). U kunt dit navragen bij uw gemeente.

Ook ggz-aanbieders kunnen iemand aanmelden voor bemoeizorg. Dit gebeurt als de persoon kortgeleden nog wel zorg heeft gekregen vanuit de ggz.

Een wijkagent moet jouw veiligheid waarborgen wanneer je een zorgvrager gaat informatie gaat geven over het FACT-plan.
Mag je de wijkagent informeren over FACT?

1. Ja
2. Nee

Het lijkt hier te gaan om een agent die mee gaat voor jouw veiligheid. Dan is er geen noodzaak om informatie over het FACT plan te delen. Maar dan nog….

Zo legde de tuchtrechter aan een psychiatrisch verpleegkundige

een waarschuwing op nadat zij medische informatie afkomstig uit een gesprek met een cliënt en uit een

medisch rapport over die cliënt na een bemoeizorgbezoek verstrekte aan een politieambtenaar.

Onder de kring van ‘rechtstreeks betrokkenen’ vallen alleen diegenen die rechtstreeks “bij de uitvoering van de geneeskundige behandelings- overeenkomst” betrokken zijn. Ten opzichte van anderen zoals een leerplichtambtenaar of een

wijkagent geldt het beroepsgeheim

Dus informatie geven aan de wijkagent is niet juist

2014-Handreiking-gegevensuitwisseling-bemoeizorg.pdf (privacyindezorg.nl)

Met name in het voortraject moeten er afspraken gemaakt worden over het eventueel uitwisselen van gegevens door beroepsbeoefenaren van binnen en buiten de zorg.

FACT-teams behandelen en begeleiden mensen die een ernstige psychiatrische aandoening hebben in combinatie met problemen op andere levensterreinen (wonen, werken, sociale contacten, financiën etc.). Deze behandeling en begeleiding vindt plaats in de eigen omgeving van de cliënt.

Na zorgvuldig overleg wordt besloten om een cliënt 'bemoeizorg' aan te bieden. De cliënt is bekend met een psychiatrisch ziektebeeld. Hij verwaarloosd zichzelf en er is regelmatig sprake van agressie. Je wilt de wijkagent vragen (sociaal wijkteam) aanwezig te zijn bij de start van dit project, in het kader van veiligheid van betrokkenen.
Mag je de wijkagent informeren?

1. Ja, als voldaan is aan de eisen die gelden bij een beroep op 'een conflict van plichten'
2. Nee, alleen als de cliënt zelf nadrukkelijk toestemming geeft de agent te informeren.

Conflict van plichten

Als de hulpverlener door zich aan zijn medisch beroepsgeheim te houden in een noodtoestand - in de zin van een 'conflict van plichten' - zou komen te verkeren, mag hij zijn medisch beroepsgeheim doorbreken. 

Van een dergelijk conflict van plichten kan bijvoorbeeld sprake zijn als de hulpverlener kennis heeft over; 

• een door de patiënt beraamde moord of voortgaande kindermishandeling dan wel seksueel misbruik. In een dergelijk geval dient de hulpverlener zelf de afweging van belangen te maken. Voor die afweging worden de volgende criteria gehanteerd:
• Alles is in het werk gesteld om toestemming tot doorbreking van het geheim te krijgen.
• Het niet doorbreken van het geheim levert voor een ander of de patiënt zelf ernstige schade op.
• De hulpverlener verkeert in gewetensnood door het handhaven van de zwijgplicht.
• Er is geen andere weg dan doorbreking van het geheim om het probleem op te lossen.
• Het moet vrijwel zeker zijn dat door de geheimdoorbreking de schade kan worden voorkomen of beperkt.
• Het geheim wordt zo min mogelijk geschonden. Slechts direct relevante gegevens mogen verstrekt worden.

De cliënt vraagt in het kader van een verzoek om een WMO-voorziening aan het revalidatieteam informatie te verstrekken aan de gemeente van de cliënt . Mag dat?

1. Ja
2. Nee

Ja, want de patiënt vraagt er zelf om en geeft toestemming. 

Let op, als toestemming veel schade zou opleveren voor de patiënt kun je ook kiezen om er geen gehoor aan te geven.

Zie Omgaan met medische gegevens | KNMG Er geldt: ondubbelzinnige toestemming van de patiënt. Gaat alleen om noodzakelijke informatie voor de WMO-aanvraag. Alleen informatie van feitelijke aard (dus niet: of de arts vindt dat de patiënt een WMO-voorziening nodig heeft). De KNMG heeft de voorkeur dat de gemeente gerichte vragen aan de arts stelt.

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) vraagt nadere informatie op bij de zorginstelling over een sterfgeval van een cliënt. Moet/mag de informatie gegeven worden?

1. Ja
2. Nee

IGJ-ambtenaren hebben al het recht om, voor toezicht op een aantal wetten, medische gegevens in te zien zonder toestemming van een patiënt. Maar dat mogen zij nog niet voor toezicht op de Geneesmiddelenwet en de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting. De inspectie ervaart dat als een belemmering.

Deze informatie moet dus gegeven worden. Op grond van de wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg

Wkkgz | Wetten in ons toezicht | Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (igj.nl) mag de inspectie informatie opvragen als dat noodzakelijk is voor hun toezichthoudenende taak (op de kwaliteit van zorg). 

Zeker het geval als het sterfgeval is gemeld aan de inspectie ogv een calamiteit en het onderzoek dat de zorginstelling heeft uitgevoerd, de nodige vragen oproept. De inspectie moet zich houden aan het beleidskader waarin de “noodzakelijkheid” enigszins is uit gewerkt. Toestemming van de patient is niet nodig om dossier in te zien.

Voor zakelijke gegevens (niet de patient betreffend) geeft de Algemene wet bestuursrecht de mogelijkheid aan de inspectie om deze gegevens te verlangen van de hulpverlener.

'Verschoningsrecht' betekent dat je je zwijgplicht mag doorbreken in ernstige situaties

1. juist
2. onjuist

Het verschoningsrecht is het recht van een zorgverlener om zijn beroepsgeheim te bewaren.

Het verschoningsrecht betekent dat je niet verplicht bent om te getuigen. Dit recht geldt niet alleen voor feiten die je weet omdat je zorg aan iemand verleend, maar ook voor zaken die je op een andere manier gehoord of gelezen hebt.

Verschoningsrecht geldt niet: 

• als de zorgverlener wettelijk verplicht is bepaalde zaken te melden, bijvoorbeeld als er sprake is van een zeer besmettelijke ziekte.
• als de veiligheid van anderen in gevaar is
  

Zwaarder wegende belangen

• alles geprobeerd om toestemming te krijgen
• zwijgen levert voor ander ernstige schade op
• door zwijgen komt verpleegkundige in gewetensnood
• geen andere oplossing voor probleem
• door spreken wordt schade aan ander voorkomen/beperkt

geheim zo min mogelijk schenden

Vragen?