2.3 Celmembranen en transport (deel 1)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H2: Cel en leven

Deze les:

- Mini D-toets 2.2

- 2.3 Celmembranen en Transport

Hoe goed ken je 2.1 en 2.2 al?

😒🙁😐🙂😃

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

2.3: Celmembranen en transport 

Bouw celmembraan

Fosfolipiden: hydrofiele kop (water aantrekkend) en een hydrofobe staart (waterafstotend).

Dubbele laag fosfolipiden: erg bewegelijk.

Cholesterol moleculen: remt de beweeglijkheid

Eiwitmoleculen: transport, receptoren, soms met een koolhydraatketen aan de buitenkant.

Noem drie verschillende typen moleculen in een celmembraan en hun functie.

Celmembraan: selectief permeabel/ semipermeabel

Niet alle stoffen kunnen het membraan passeren.

Passief transport kost geen energie

Actief transport kost energie (ATP).

Diffusie

Kleine en vetoplosbare stoffen kunnen zonder hulp het membraan passeren.

Altijd van een hoge naar een lage concentratie.

Bijv. O2/ CO2 (longen, lichaamscellen) en testosteron (lichaamscellen).

Geladen deeltjes, grote wateroplosbare moleculen, polaire moleculen hebben een transporteiwit nodig.

Altijd van een hoge naar een lage concentratie.

Controle door openen/ sluiten eiwitpoorten (bijvoorbeeld glucosetransport na binding insuline).

Gefaciliteerd transport

Hoe beïnvloed warmte de diffusiesnelheid?

Watertransport

Water kan deels via diffusie door het celmembraan heen. Dit is echter langzaam (door de hydrofobe binnenkant van het membraan).

Snel watertransport kan via een waterkanaal (transporteiwit).

Het proces van watertransport over een semipermeabel membraan heet osmose.

Osmose

Hoeveel water zich verplaatst wordt bepaald door de osmotische waarde aan beide zijden van het membraan.

Osmotische waarde: hoeveelheid opgeloste stoffen in het water.

Hoge osmotische waarde: veel opgeloste stoffen.

Lage osmotische waarde: weinig opgeloste stoffen.

Water stroomt van een lage -> hoge osmotische waarde.

Transport tegen de concentratiegradient in (van laag -> hoog) kost altijd energie (= ATP): gaat via een speciaal transporteiwit.

Bijv. Na+/ K+ (zenuwcellen).

Controle door openen/ sluiten eiwitpoorten.

Actief transport

Heel veel nieuwe termen... 

Maak voor jezelf een begrippenlijst met de volgende termen: 

diffusie - osmose - actief transport - passief transport - gefaciliteerd transport - endocytose - exocytose - permeabel - selectief permeabel - isotoon - hypertoon - hypotoon - turgor - plasmolyse 

Transport tegen de concentratiegradient in (van laag -> hoog) kost altijd energie (= ATP): gaat via een speciaal transporteiwit.

Bijv. Na+/ K+ (zenuwcellen).

Controle door openen/ sluiten eiwitpoorten.

Actief transport

Fagocytose:

opnemen van bacteriën en grote deeltjes door witte bloedcellen.

Na fusie met een lysosoom kan het deeltje/ de bacterie worden afgebroken.

Endocytose:

opnemen van grote partikels, deeltjes die het membraan niet kunnen passeren (ijzerionen, grote vetachtige stoffen).

Na binding aan een receptor.

Exocytose: 

Afgeven van een stof in een blaasje aan de buitenwereld van een cel.

Wordt ook gebruikt om receptoren aan de buitenkant van het membraan te krijgen.

2.3 Leerdoelen en begrippen

9. Je beschrijft verschillende manieren van membraantransport

10. Je verklaart de veranderingen bij een cel in een omgeving met een afwijkende osmotische waarde

11. Je beschrijft de rol van receptoreiwitten in het celmembraan

Celmembraan, Fosfolipiden, Hydrofoob/Apolair, Hydrofiel/Polair, Diffusie, Passief transport, Transporteiwit, Gefaciliteerd transport, Actief transport, Selectief permeabel, Receptoreiwitten, Endocytose, Exocytose, Osmose, Semipermeabel membraan, Osmotische waarde, Isotonisch, Hypertonisch, Hypotonisch, Turgor, Plasmolyse, Cascade

Huiswerk

Maak 2.3 opdracht 4 t/m 8.

Maak een samenvatting van de paragraaf.

Aandacht voor de begrippen!