6.2. Voedingsstoffen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

§6.2: Voedingsstoffen

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat koolhydraten zijn en welke functie ze hebben.
• Je kunt uitleggen wat vetten en oliën zijn en welke functie ze hebben.
• Je kunt uitleggen wat eiwitten zijn en welke functie ze hebben.
• Je kunt uitleggen wat de functie van vezels, vitamines en mineralen is.
• Je kunt uitleggen wat de energiewaarde van voedsel weergeeft.

Voedingsstoffen

Brandstoffen

Voedsel wordt in jouw lichaam verbrand om je lichaam op temperatuur te houden en om te kunnen bewegen.

Chemische energie --> warmte-energie en bewegingsenergie.

Belangrijke brandstoffen in je lichaam:

• Koolhydraten
  
• Vetten

Koolhydraten

Monosachariden: Voldoen aan formule C_nH_2nO_n (glucose)

_{Disachariden: 2 monosacchariden aan elkaar (suiker)}

_{Polysachariden: Heeeeel veel sachariden aan elkaar (zetmeel)}

Wat doen wij met koolhydraten?

1. glucose direct opneembaar in bloed    --> verbranden                                                                                                                                  --> opslaan als glycogeen

2. disachariden: omzetten in monosacchariden (zie 1)

3. polysachariden (zetmeel): omzetten in glucose door spijsvertering; zie 1.

Cellulose kunnen wij mensen niet verteren, dient als voedingsvezel

Vetten en oliën 

• Functie: brandstof en reservestof

• Vetten zijn opgebouwd uit C-, H- en O-atomen
• Glycerol + 3 vetzuren

1: verzadigd vet uit dieren (minder gezond)
2: onverzadigd vet uit planten (gezonder)

Vetzuren

Verzadigde vs. onverzadigde vetten

Verzadigde vetten:                                            Onverzagdigde vetten:

Vaste stoffen                                                        Vloeibaar zoals olie

Dierlijke producten                                            Plantaardige producten

Teveel is ongezond                                            Gezond

Essentiële vetzuren

• Ons lichaam kan veel vetzuren zelf maken
• Sommige vetzuren kan ons lichaam niet maken, maar hebben we wel nodig! 
• Dit noemen we: Essentiële vetzuren
• Die moet je binnenkrijgen via voeding

Energiewaarde

• Brandstoffen hebben een bepaalde energiewaarde
  
• Zoveel energie krijg je als je 100 g of 100 mL eet/drinkt 
  
• We drukken dit uit in J of in cal 
  
• 1 cal = 4,18 J
• dames 14-18 jaar: rond de 2200 kcal
• mannen 14-18 jaar: rond de 2900 kcal 

Bouwstoffen

• Eiwitten: polymeer opgebouwd uit AMINOZUREN.
• Aminozuur: bestaat altijd uit C, O, H en N-atomen
• 8 maken we zelf in onze lever
• 12 moeten we met voedsel binnenkrijgen (essentiële aminozuren)
• In de lever worden eiwitten afgebroken. Van de losse aminozuren maken we dan zelf nieuwe eiwitten.

Beschermende stoffen

Vitaminen en mineralen (kleine beetjes nodig, maar onmisbaar)

Brandstof

Bouwstof

Beschermende stoffen

Eiwit

Koolhydraat

Vet

Mineralen

Vitaminen

Aan de slag!

• Lees paragraaf 6.2
• Maak opdracht : 9,10, 12,15 
• Let op 15 gaat door op blz 224