13.4 Nieren

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

13.4 Nieren

Deze les:

- SE inzage/bespreking

- 13.4 Bouw nieren en nefron

- Oefenen Biologiepagina.nl

- 13.4 Voorurine --> Urine

13.4 Leerdoelen en begrippen

13. Je beschrijft de bouw en werking van een nier en de weg waarlangs urine je lichaam verlaat.

14. Je beschrijft hoe voorurine en urine ontstaan.

15. Je legt de invloed van het hormoon ADH op de osmotische waarde van het bloed en de bloeddruk uit. 

nierschors, niermerg, urineblaas, urine, niereenheden, glomerulus, kapsel van Bowman, nierbuisje, waterhuishouding, ultrafiltratie, reabsorptie/terugresorptie, ADH

Functie van de nieren

Uit het lichaam (bloed) verwijderen van afvalstoffen (zoals ureum), overtollige zouten, overtollig water en lichaamsvreemde stoffen (afbraakproducten van medicijnen).

Bouw van de nieren

In de buikholte, bloedtoevoer door de nierslagader (1L/min), afvoer door de nierader.

Urineleiders voeren

aangemaakte urine

af naar urineblaas

Blaas voert urine af

door de urinebuis/ plasbuis

Bouw van de nieren

Nier bestaat uit nierschors, niermerg en nierbekken.

Je hebt in elke nier 1,3 miljoen

niereenheden

(nefronen)

biologiepagina.nl

Nefron schematisch

Glomerulus

- Sterk vertakte haarvaten met grote poriën (= meer filtratie).

- Extra hoge bloeddruk door verschil diameter aan- en afvoerend slagadertje (= meer filtratie)

zorgt samen voor --> 

Ultrafiltratie

Kapsel van Bowman

- 20% van het bloedplasma komt door ultrafiltratie in de kapsel van Bowman = Voorurine 

- Hierin zit: water, glucose, aminozuren en andere voedingsstoffen + zouten, ureum en andere afvalstoffen.

Geen! Bloedcellen, bloedplaatjes of grote eiwitten, passen niet door poriën glomerulus dus blijven in het bloed.

biologiepagina.nl

Voorurine -> urine

1. Glucose, aminozuren, vitaminen en andere voedingsstoffen moet weer terug in de bloedbaan (= terugresorptie/reabsorptie).

2. Water en zouten moeten deels weer terug in de bloedbaan voor waterbalans lichaam.

3. Ureum en andere afvalstoffen moeten in de voorurine blijven (= uitscheiding).

In het eerste gekronkelde nierbuisje vindt terugresorptie (reabsorptie) plaats. 

Actief transport:

glucose, aminozuren en zouten terug naar het bloed.

BINAS 85C

Passief transport:

Door osmose volgt het water (in de richting van de hoogste concentratie stoffen.

80% van het water uit de voorurine gaat hierdoor al terug naar het bloed. 

Lis van Henle - dalende been

Hoe dieper in het niermerg, hoe hoger de osmotische waarde van de omgeving.

Osmose zorgt voor terugresorptie water. 

Lis van Henle - stijgende been

Terugresorptie van NaCl, houdt ook de osmotische waarde van het merg hoog.

Tweede gekronkelde nierbuisje

Actieve terugresorptie van zouten

Water volgt weer via osmose (= passief)

Verzamelbuisje

Het gevormde urine eindigt in het verzamelbuisje. 

In totaal neem je ong. 99% van het water uit de voorurine (180 L) terug op. 

Er blijft per dag zo'n 1,5 L urine over, dat via de urineleider naar de blaas gaat. 

Maken stencil Nierwerking

Klaar? 

Maken 13.4 opdr. 54 t/m 60 

(via nectar digitaal)

Antidiuretisch Hormoon 

(= anti plas hormoon)

Wordt afgegeven door de hypofyse als er een watertekort in het bloed is (te hoge osmotische waarde en lage bloeddruk)

Hormonen - ADH

Verzamelbuisje

Waterkanalen in verzamelbuisje zorgen voor terugresorptie van water uit de voorurine.

ADH zorgt voor toename van het aantal waterkanalen in de celmembranen van de cellen in het verzamelbuisje.

= extra terugresorptie water --> herstel waterbalans lichaam

Huiswerk 

- 13.4 opdr. 54 t/m 68 (via nectar digitaal)

- Herhalen H6 Voeding en vertering

Volgende les: Afr. H13 + herh. H6 + examentraining 

(meenemen 4H boek!!)

Do 30 nov: D-toets H6 + H13 (schriftelijk)