examenvoorbereiding V6 Domein B: Wereld

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Vandaag

• Opgave 1 - Wereld
• Opgave 2 - Wereld
• Opgave 3 - Aarde (klimaten)
• Opgave 4 - Aarde (Endogene en Exogene processen)
• Opgave 5 - Zuid-Amerika (sociale geografie)
• Opgave 6 - Zuid-Amerika (fysische geografie)
• Opgave 7 - Leefomgeving (rivieren) 
• Opgave 8 - Leefomgeving (stad)

Wereld: wat moet je kunnen? (1)

• Aan het proces van mondialisering/globalisering economische, culturele en politieke dimensies onderscheiden en aangeven hoe deze dimensies elkaar beïnvloeden. 
• Aan de hand van voorbeelden aangeven wat de effecten zijn van en de reacties zijn op globalisering in verschillende landen: een centrumland, een semi-perifeer land en een perifeer land.
• Aan de hand van voorbeelden uitleggen hoe technologische ontwikkelingen, tijdruimtecompressie en globalisering samenhangen.
• Beschrijven hoe processen van internationalisering en globalisering zich in grote lijnen sedert de koloniale periode hebben ontwikkeld en wat de rol is van hegemoniale staten in deze processen.
• Aan de hand van verschillende indicatoren de wereld indelen en landen met elkaar vergelijken.
• Mondiale spreidingspatronen verklaren.

Wereld: wat moet je kunnen? (2)

• Uitleggen hoe demografische kenmerken en verstedelijking samenhangen met het sociaaleconomisch ontwikkelingspeil van een land. Deze samenhang toepassen op drie typen landen: een centrumland, een semiperifeer land en een perifeer land.
• De posities van New York, Washington en Los Angeles als machtscentra en als knooppunten van informatie-, geld- en goederenstromen beschrijven en verklaren. Ruimtelijke kenmerken van deze steden benoemen die samenhangen met hun positie als mondiaal knooppunt.
• De internationale migratie naar de drie grote Amerikaanse steden beschrijven en de sociale polarisatie binnen de steden analyseren vooral gelet op de etnische samenstelling van de bevolking.

Stukje theorie

Kunnen: mondiale spreidingspatronen verklaren

1.1 De wereld indelen

Hoe de wereld in te delen?

Waarom wil je de wereld indelen?

Hoe kan je de wereld indelen?

Kan je de wereld wel indelen?

Steeds lastiger om in te delen

In de wereld zijn er door                       steeds minder verschillen.

Als gevolg van                                ontstaat er
als het ware een                             .

global village

Gebied dat steeds meer met andere gebieden overal ter wereld te maken heeft via allerlei sociale netwerken.

globalisering

Het doorgaande proces van politieke, sociale en culturele samenhang tussen bedrijven, gebieden of landen over de hele wereld, waardoor landgrenzen vervagen. Heet ook mondialisering.

diffusie

De verspreiding van een ruimtelijk verschijnsel vanuit een brongebied. 

Globalisering 

Het proces van globalisering is na 1980 in een

stroomversnelling geraakt. 

1. 

2.                                                 dragen bij aan 

Technologische ontwikkelingen

- Afstandsverval

- Transporttechnologie

- Transportnetwerk

- Informatietechnologie 

Vrijhandel

Internationale handel zonder handelsbelemmeringen

tijdruimtecompressie

Betekent dat alle handel en het contact tussen gebieden steeds sneller verloopt. Tijd en ruimte (afstand) worden als het ware in elkaar gedrukt.

Mate van globalisering 

Globaliseringsindex

De mate waarin een land internationaal is verbonden

1970                                 2015

Economische indeling

           Soort economie                          BNP/hoofd                          Beroepsbevolking

Nadelen:

koopkracht?

geeft aan hoeveel een huishouden gemiddeld kan kopen

Regionale ongelijkheid?

Gemiddelde waarden?

Gini-coëfficiënt?

Betrouwbaarheid van de cijfers?

Wereldsysteem op basis van welvaart

 De eerste contouren van het wereldsysteem

2 Economische indicatoren

• BNP of BBP
• BNP/Hoofd > Beter om landen te vergelijken
• Verdeling van de beroepsbevolking

Welzijn 

Levensverwachting

Alfabetiseringsgraad

VN-welzijnsindex

Demografische indeling

          Verstedelijking                             Geboortecijfer                 Demografische druk

Nadelen:

verstedelijkingsgraad

Toch is de omvang van de totale stedelijke bevolking in de rijke regio’s kleiner dan die in de wat minder rijke en arme landen.

bevolkingsspreiding

Bevolkingsspreiding

1 Demografisch transitiemodel

Demografisch transitiemodel

Overgang hoog geboorte- en sterftecijfer naar laag niveau.

Sociaal-culturele indeling

                    Taal                                                Religie                                  Cultuurgebieden

diffussie = verspreiding van cultuurelementen

Diffusie 

Verspreiding of vermenging van cultuurelementen of ideeën over/door landen of mensen

Vroeger: door contacten die handelaars, veroveraars en reizigers legden

Nu: snelle culturele diffusie door media, migratie, toerisme

Politieke indeling

                    Samenwerking                  Inspraak                         Beheersing corruptie

Democratisch gehalte

Wat is het democratisch gehalte?

1. Democratie

2. Beperkte democratie

3. Dictatuur

Op basis van democratisch gehalte & mensenrechten

Landen naar democratisch gehalte

Verstedelijkingstempo en graad

Leerdoel: Je kunt het verband uitleggen tussen verstedelijkingstempo, verstedelijkingsgraad en welvaart uitleggen

- Verband kun je vaak weergeven in een hoe ... hoe ... zin

- Hoe rijker een land hoe lager het verstedelijkingstempo (en hoe hoger de verstedelijkingsgraad)

- Of andersom: Hoe armer een land hoe hoger het verstedelijkingstempo

India:

Relatief lage verstedelijkingsgraad, maar verstedelijkingstempo relatief hoog

Dankzij mondialisering...

Global shift

Verschuiving van het economisch zwaartepunt in de wereld.

Laatste decennium: global shift naar pacific Rim (rond Grote oceaan)

3 Economische gevolgen

Pacific rim

• Laagwaardige maakindustrie -> hoogwaardige kapitaalgoederen
• Meer wetenschap, innovaties en dienstverlening
• Financiële zakencentra

Internationale arbeidsverdeling

Een gevolg van globalisering is een toename van de internationale arbeidsverdeling. 

Dit betekent dat een product wordt gemaakt en geëxporteerd door het land dat dit het beste en goedkoopste kan.

Contingent is vastgestelde hoeveelheid.

Gevolg: internationale arbeidsverdeling verschuift

Global Village

-> tijd-ruimtecompressie

Een global village?

Heterogenisering is het verweven van eigen cultuurelementen met die van de westerse cultuur.

Fragmentarische modernisering

niet iedereen profiteert van de economische ontwikkeling.

traditionaal - modern

Wanneer een deel van een land kenmerken van een centrumland aanneemt, terwijl een ander deel van het land nog in een landbouwsamenleving verkeert

sociale ongelijkheid

regionale ongelijkheid

Regionale ongelijkheid kan optreden wanneer centrumgebieden de armere regio's afromen.

Het centrum onttrekt dan bijvoorbeeld arbeid, kapitaal en grondstoffen aan de periferie.

De periferie komt zo in een negatieve spiraal en krijgt te maken met backwash-effecten.

Het centrum ervaart juist positieven spread-effecten. 

• Europeanisering, Kolonialisme, Imperialisme, Dekolonisatie
• Triade, Nieuwe industrielanden
• Uitschuiving, Nieuwe arbeidsverdeling, Global shift, Pacific Rim

India en GB

• India kolonie van GB
• Centrum-periferie relatie
  GB macht, India afhankelijk van GB
• Verstedelijking
  

Historische relatie India en Verenigd Koninkrijk

• Wat voor een type kolonie was India?
• exploitatiekolonie
• Wat leverde Brits Indië aan GB?
  
• grondstoffen en agrarische producten

Dekolonisatie

Pakistan (1947)

India (1947)

Bangladesh (1971)

Migratie

India -> Groot-Brittannië, VS, Midden-Oosten

Braindrain

Emigranten keren terug-> Bangalore (IT)

India <-> GB: sinds koloniale tijd, gebleven na dekolonisatie

(Oorzaak) door de hechte band met GB is na de onafhankelijkheid in India veel Indiërs naar GB vertrokken om daar een beter leven op te bouwen.

(Gevolg) doordat deze Indiërs zijn gaan wonen in GB hebben ze cultureel invloed gehad op GB --> Indiase restaurants zijn hier een voorbeeld van.

Verstedelijking

GB: hoge urbanisatiegraad (90%), laag urbanisatietempo

-> gestart tijdens industrialisatie

India: lage urbanisatiegraad (33%), hoog urbanisatietempo

-> pas recentelijk. 

-> slums vanwege hoge tempo

En wat gebeurt er in de toekomst in India?

Als globalisering door blijft gaan zullen armere mensen aangetrokken blijven worden door werkgelegenheid/betere salarisen in de steden. Zo zal het tempo verder groeien en er steeds meer mensen in de stad wonen (graad).