16.2-1 Vervolg aangeboren afweer

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

16.2 Niet-specifieke afweer

Voorkennis/reflectievragen

1. Noem een voorbeeld van fysieke afweer bij een plant?

2. Noem een voorbeeld van chemische afweer bij de mens en bij een plant.

3. Hoe voorkomt melanine pigment huidkanker?

4. Wat is het verschil tussen een virus en een bacterie?

Doel 16.2

Je leert welk type ziekteverwekkers er zijn

Je leert hoe je lichaam zich verweert tegen ziekteverwekkers

Je leert hoe je lichaam onderscheid maakt tussen lichaamseigen en lichaamsvreemd

Soorten ziekteverwekkers

Bacteriën

(Eencellige) eukaryoten (schimmels, dieren, planten, algen)

Virussen

Parasieten: kunnen alleen overleven in een gastheer, kunnen virussen, bacteriën en eukaryoten zijn.

Bacteriën

Nuttig/ niet schadelijk/ schadelijk

Aeroob/ anaeroob

Heterotroof/ autotroof

Bolletjes/ staafjes/ kommavormig/ spiraal/ anders

Celwand dun/ dik/ geen

Virussen

Virus bindt aan receptor gastheercel (specifiek!)

Erfelijk materiaal wordt in de gastheercel gebracht

Erfelijk materiaal leidt tot virus-eiwitten en nieuw virus DNA/ RNA -> nieuwe virusdeeltjes

Daarna apoptose gastheercel -> virussen komen vrij

Of exocytose van het virus -> virussen komen vrij

Tweede verdedigingslinie

A-specifieke afweer/ niet-specifieke afweer

Definitie: Afweer waar geen ‘geheugen’ van blijft bestaan.

Dit type afweer heb je vanaf je geboorte.

Wordt uitgevoerd door eiwitten en cellen

A-specifieke afweer

• Witte bloedcellen
  
• Complementsysteem/ complementeiwitten
• Ontstekingsreactie

A-specifieke afweer

Lichaamseigen/ -vreemd

Door je afweersysteem moet onderscheid gemaakt worden tussen lichaamseigen en lichaamsvreemde dingen in je lichaam.

Hoe? 

Antigenen

Lichaamseigen/ -vreemd

Elke cel (bacterie/ lichaamscel) en elk virus is heeft eiwitten aan de buitenkant: antigenen

Ziekteverwekkers

Lichaamseigen/ -vreemd

Elke cel (bacterie/ lichaamscel) en elk virus heeft eiwitten aan de buitenkant: antigenen

Lichaamscellen

Lichaamseigen/ -vreemd

MHC-I molecuul: presenteert (delen van) eiwitten die in die cel worden gemaakt.

Lichaamscellen

Lichaamseigen/ -vreemd

Onderdelen van je afweersysteem zijn in staat onderscheid te maken tussen lichaamseigen en lichaamsvreemde antigenen.

Doel 16.2

Je hebt geleerd welk type ziekteverwekkers er zijn

Je hebt geleerd hoe je lichaam zich verweert tegen ziekteverwekkers

Je hebt geleerd hoe je lichaam onderscheid maakt tussen lichaamseigen en lichaamsvreemd

Wat denk je dat de oorzaak is van een auto-immuunziekte?

Begrippen 16.2

bacteriën, cirkelvormig chromosoom, plasmiden, prokatyoten, microbioom, gifstige stoffen, eukaryoten, parasiet, virus, eiwitkapsel, virusenvelop, DNA/ RNA virus, reverse transcriptase, niet-spefieke afweer, lichaamseigen, lichaamsvreemd, antigenen, MHC-I, infectie, complementsysteem, cascade, cytokinen, macrofagen, opsonisatie, granulocyt, fagocytose, fagocyt, NK-cel, apoptose

BINAS 21.2

BINAS 71L Apoptose

BINAS 77 Virussen

BINAS 79 Bacteriën

BINAS 84I Bloedcellen

BINAS 84J1 Complementsysteem

BINAS 84J3 Niet specifieke en specifieke afweer

BINAS 84J4 Ontstekingsreactie

Huiswerk

21.2