Paragraaf 12.2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Het zit in de familie

Erfelijke afwijking

De kans op erfelijke afwijkingen

Stambomen

Stamboomonderzoek

Programma

Oefenvragen!

Daarna: aan het werk met het huiswerk

De Manx is een staartloze kat. De eigenschap staartloos is het gevolg van het dominante gen A.
Voor fokkers van dit ras doet zich het volgende probleem voor: homozygoot staartloze jongen zijn niet levensvatbaar. Ze sterven voor de geboorte.
Wat is het genotype van een levende staartloze kat?

1. AA
2. Aa
3. aa
4. AA of Aa

Bij rundvee is zwartbont dominant over roodbont (zwartbont = Z en roodbont = z)

Wat is de kans op een zwartbont kalf, als beide ouders roodbont zijn?

Hoe pak je dit aan?

Stap 1: Noteer alle mogelijk genotypes

Stap 2: Maak een kruisingsschema

Stap 3: Bereken het percentage

Stap 4: Beantwoord de vraag

PKU is een recessief overervende ziekte. Als beide ouders heterozyoot zijn (Aa) hoe groot is de kans op een kind dat drager is van PKU?

Bij mensen is bruine ogen dominant over blauwe ogen. (Bruin= A en blauw = a)

Wat is de kans op nakomelingen met blauwe ogen als beide ouders heterozygoot zijn?

Hoe pak je dit aan?

Stap 1: Noteer alle mogelijk genotypes

Stap 2: Maak een kruisingsschema

Stap 3: Bereken het percentage

Stap 4: Beantwoord de vraag

PKU is een recessief overervende ziekte. Als beide ouders heterozyoot zijn (Aa) hoe groot is de kans op een kind dat drager is van PKU?

Hoe pak je dit aan?

Stap 1: wanneer ben je drager van een recessief overervende ziekte? Welke genotype heb je dan?

Stap 2: maak een kruisingsschema. Beide ouders zijn hetrozygoot.

Stap 3: bereken het percentage.

Stap 4: beantwoord de vraag.

De ziekte van Steinert is een monogene (=aandoening wordt bepaald door 1 gen) aandoening die dominant overerft. De spieren worden als je deze ziekte hebt steeds zwakker. Vader is heterozygoot en moeder is homozygoot recessief.

Hoe groot is de kans dat een nakomeling de ziekte van Steinert heeft?

Hoe pak je dit aan?

Stap 1: met welke genotype(s) ben je ziek?

Stap 2: maak een kruisingsschema. 

Stap 3: bereken het percentage.

Stap 4: beantwoord de vraag.

Recessieve overerving

aa = ziek

Aa = drager

AA = niet ziek

Dominante overerving

aa = niet ziek

Aa = ziek

AA = ziek

MONOGEEN: aandoening wordt bepaald door 1 gen.

Hoe werkt een stamboom?

Twee witte Leghorns worden met elkaar gekruist.

De stamboom geeft de resultaten van deze kruising weer.

Wat is het genotype van de ouders?

1. Beide ouders AA

2. Beide ouders Aa

3. Beide ouders Aa

4. Een AA en ander Aa 

Blauwe ogen     Blauwe ogen

Allel voor blauwe ogen is recessief

Is met zekerheid te zeggen of 1 van de individuen 1, 2, 3 of 4 blauwe ogen heeft?

Zo ja, welk individu heeft of welke individuen hebben blauwe ogen?

Geslachtsgebonden overerving

Als een gen op het X chromosoom ligt.

Denk mee...

• Het gen voor kleurenblindheid is recessief en is         X-Chromosomaal.
• Een kleurenblinde man en een homozygoot (niet-kleurenblinde) vrouw krijgen een kind.

Huiswerk

Aan de slag!

Tip: oefenen oefen en nog eens.. oefenen!

www.biologiepagina.nl