H1.1 t/m 1.3

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 1

Leerdoelen

• Je weet wat het verschil is tussen fictie en non-fictie en realistisch of onrealistisch.
• Je kent verschillende genres.
• Je kunt hoofdpersoon en bijfiguren herkennen en omschrijven (uiterlijk, innerlijk, kenmerken, relaties).  
• Leeservaring beschrijven met beoordelingswoorden. 
• Vertelperspectief (ik + hij/zij).

Reëel? 

Realistische fictie

• Verzonnen verhalen die echt gebeurd kunnen zijn
  
• Herkenbaar
  
  
  

Niet-realistische fictie

• Verzonnen verhalen die niet echt kunnen gebeuren
  
• Niet-herkenbaar, maar wel zo echt mogelijk
  

Niet-realistisch

Realistisch

Dus...

Bij zowel realistische fictie als niet-realistische fictie zal de schrijver ervoor zorgen dat je je kunt inleven in het verhaal.
Jij moet inschatten of het echt kan gebeuren of niet... 

“Het steile bergpad had hem ongeveer de halve dag gekost. De zon begon net achter de berg te verdwijnen toen hij het hoogste punt bereikte. Opeens voelde hij een reusachtige windvlaag langs zijn armen strijken en hoorde hij een luid gebrul. Hij keek omhoog en zag een zwarte draak die hem vernietigend aankeek.”

1. Realistisch
2. Onrealistisch

''Waar blijft Thijs, denkt Julia als ze 's morgens beneden zit. Ze moet eigenlijk al weg, maar ze wacht op haar broer; dan komt ze maar te laat. Eindelijk komt hij de kamer in. Hij grijpt een appel van de schaal en wil weggaan. 'Thijs,' zegt Julia. 'Nu papa definitief op de boot blijft wonen, wordt alles anders.‘’

1. Realistisch
2. Onrealistisch

Genres herkennen

• Detective – oplossen van een misdaad
  

• Griezelverhaal – enge dingen en vreemde wezens
  

• Psychologisch verhaal – nadruk op innerlijk van personage
  

• Sciencefiction – in toekomst of in ruimte (niet realistisch)

Genre

• Het 'soort' verhaal:
  Avontuur, griezel, psychologisch, sciencefiction, romantisch, detectice.

• Boeken van hetzelfde genre hebben dezelfde kenmerken. 

• Soms is er overlap tussen genres, genres hebben dan een aantal dezelfde kenmerken.

Genres herkennen 

• In de bibliotheek staan er vaak symbolen op de boeken die aangeven welk genre het is.

• Handig om snel te zien welke boeken leuk zijn voor jou.
  
  
• Je kan ook altijd advies vragen aan iemand die veel boeken heeft gelezen.

Genre?

1. sprookje
2. science fiction
3. fantasie
4. spanning en avontuur

Hoofdpersoon

• Over de hoofdpersoon weet je het meest.
  
• Je weet wat de hoofdpersoon voelt en denkt (innerlijk).
• Je beleeft het verhaal vanuit de hoofdpersoon.
  
• De hoofdpersoon heeft een opdracht/probleem.
• Duidelijke kenmerken en relaties.

Bijfiguur

Een verhaal heeft een of meer hoofdpersonen. De andere personages zijn bijfiguren.

Van die bijfiguren krijg je minder te weten (innerlijk/uiterlijk). 

Is een vriend of vijand van de hoofdpersoon.

Hoofdpersonen en bijfiguren

Een bijfiguur heeft als kenmerk:

1. helpt altijd de hoofdpersoon.
2. deze zijn minder belangrijk in het verhaal.
3. heeft geen tekst in het verhaal, wordt alleen maar beschreven.
4. maakt het de hoofdpersoon altijd moeilijk in het verhaal.

Een leeservaring beschrijven

Wat je van een verhaal vindt, kun je opschrijven door gebruik te maken van beoordelingswoorden. 

Beoordelingswoorden zijn woorden waarmee je duidelijk kan maken wat je ergens van vindt. 

voorbeelden: Spannend - saai - droevig - grappig.

Wat doet het verhaal met je en vind je het realistisch?  

Hoe noem de woorden die je kunt gebruiken om je leeservaring te beschrijven:

'interessant, laat me meeleven, spannend, griezelig, geheimzinnig, leest makkelijk'.

1. meningwoorden
2. beoordelingswoorden
3. fantasiewoorden
4. fictiewoorden

Wat wordt bedoeld met "een leeservaring beschrijven"?

Vertelperspectief

Bekijk de gebeurtenissen vanuit het standpunt van iemand

die het verhaal vertelt, de verteller. 

De verteller van een verhaal is niet dezelfde als

de schrijver, de auteur. 

Vertelperspectief

Ik-perspectief: verhaal in ik-vorm. Je leest alleen de

gevoelens en gedachten van de ik-persoon.  Je weet

als lezer niet meer dan de ik-persoon. Gevolg: onbetrouwbaar!

Te herkennen aan: ik denk, vind, doe, voel etc. 

O, wat een heerlijke droom. Op het strand, het zand tussen mijn tenen.

De zon brandt op mijn huid.

Ineens word ik wakker! Een felle zaklamp schijnt in mijn ogen.

Even denk ik dat het de zon is uit mijn droom.

Ik zie schimmen met petten op.

"Opstaan, en snel een beetje" roept een van de schimmen.

Vertelperspectief

Personaal perspectief (ook wel: hij/zij-perspectief): 

verhaal in de hij- of zij-vorm. Je leert hem of haar heel goed kennen, maar weet niet wat de andere personages voelen of denken.  Gevolg: onbetrouwbaar! 

Te herkennen aan: hij/zij denkt, vindt, doet, voelt etc. 

Vicky slaapt. Ze droomt van het strand. Het zand tussen haar tenen. De zon die brandt op haar huid. Intussen opent Fred geruisloos de deur van haar slaapkamer.

Hij denkt aan zijn zoontje. Voordat hij naar zijn werk ging, keek hij nog even in zijn bedje. Met een duim in zijn mond lag hij zacht te snurken. En nu staat hij hier, als politieagent, een levensgevaarlijke opdracht uit te voeren. Het zweet voelt hij in straaltjes over zijn gezicht lopen. Zijn hart klopt in zijn keel. Hij kan ieder moment doodgeschoten worden. Hij houdt de loop van zijn geweer om de hoek, wacht dan even, steekt zijn hoofd voorzichtig om de deur, ziet niemand. Hij sluipt verder naar binnen en ziet de verdachte vrouw in bed liggen. Ze slaapt.

'Ze is dood. Geen twijfel mogelijk. Haar grote blauwe ogen staren me verbijsterd aan, alsof ze het zelf ook niet kan geloven. Het spijt me echt dat dit zo moest lopen, denk ik, en ik ga op haar bureaustoel zitten.
Wat is het vertelperspectief?

1. Ik-perspectief
2. Personaal (hij/zij) perspectief
3. Meervoudig perspectief