13.3 Transport

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

13.3 Transport

Je leert hoe insecten, vissen en planten stoffen in hun lichaam vervoeren en hoe bij planten stoffen op de juiste plek komen.

Begrippen:

Open bloedsomloop-Gesloten bloedsomloop-Enkelvoudige bloedsomloop-Dubbele bloedsomloop-Vaatbundels-Houtvaten-Bastvaten

Leerdoelen

Aan het einde van de les kun je:

• Beschrijven hoe stoffen in het lichaam van insecten vervoerd worden
• Beschrijven hoe stoffen in het lichaam van vissen vervoerd worden
• Uitleggen hoe stoffen in planten vervoerd worden

In de kieuwen van een vis vindt gaswisseling plaats door diffusie. Welke uitspraak
over diffusie is juist?

1. Bij diffusie stroomt zuurstof van een lage naar een hoge concentratie.
2. Bij diffusie stroomt zuurstof van een hoge naar een lage concentratie.
3. Bij diffusie stroomt zuurstof van het bloed in de kieuw naar het water.
4. Diffusie vindt plaats in de kieuwboog.

Hoe komen de cellen van insecten aan zuurstof?

1. via longen
2. via tracheeën
3. via kieuwen
4. via bloed

Insecten

• Bloed vervoert alleen voedingsstoffen en afvalstoffen, vervoert geen zuurstof en koolstofdioxide, dus ook geen rode bloedcellen
  
• 1 groot bloedvat, eindigt in de kop van het insect.
• Hart met meerdere kamers
• Als ze samentrekken, stroomt het bloed van achter naar voren

Open bloedsomloop: bloed stroomt vrij door het lichaam tussen alle cellen door.

Wat is juist over de bloedsomloop van een insect? Meerdere antwoorden mogelijk

1. Rode bloedcellen zijn niet aanwezig
2. Bloed verlaat de bloedsomloop
3. Zuurstof wordt door het bloed vervoerd
4. Koolstofdioxide wordt door het bloed vervoerd

Vissen

• Hart pompt bloed naar de kieuwen
  
• In de kieuwen komt zuurstof in het bloed
  
• Vanaf de kieuwen stroomt het bloed langs alle organen
  
• Vanuit het verteringsstelsel komen voedingsstoffen in het bloed
  
• Cellen nemen zuurstof op en geven afvalstoffen af.

Gesloten, enkelvoudige bloedsomloop: Het bloed van een vis loopt, per rondgang, één keer door bloedvaten. 

Enkele bloedsomloop

Bloed komt per ronde maar 1 keer door het hart

Het hart heeft 1 boezem en 1 kamer.

Dubbele bloedsomloop

Het bloed komt per ronde 2 keer door het hart, een keer via de longen (kleine bloedsomloop) en een keer via de andere organen (grote bloedsomloop)

Het hart heeft 2 boezems en 2 kamers.

Verschillende vormen van de bloedsomloop

Wat is het verschil tussen een open en een gesloten bloedsomloop ?

Planten

Vervoer, via vaten, van: 

- Water + mineralen

- Water + opgeloste voedingsstoffen

Water + mineralen: via wortel

Voedingsstoffen worden gemaakt in de bladgroenkorrels.

Vaatbundels: 

2 soorten vaten

Houtvaten:

van wortel naar bladeren

gevuld met water + mineralen

binnenkant

Bastvaten

van blad naar rest van de plant, een deel van de stoffen gaat omlaag richting de wortels

water + glucose en voedingsstoffen

buitenkant

Welke onderdelen vervoeren mineralen?

1. bastvaten
2. houtvaten

Welke onderdelen vervoeren glucose?

1. bastvaten
2. houtvaten