13.3 Transport

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Startopdracht:

Pak je boek en lees vast de tekst in de groene vakken van 13.3.

Kun je de leerdoelen hiernaast uitleggen?

Uitleg 

Opdrachten 

Afsluiting 

Leerdoelen 13.3

- Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van insecten vervoerd worden.

- Je kunt beschrijven hoe stoffen in het lichaam van vissen vervoerd worden. 

- Je kunt uitleggen hoe stoffen in planten vervoerd worden. 

Vervoer in insecten

- Bij insecten wordt lucht met zuurstof door tracheeën vervoerd. 

- Voedingsstoffen en afvalstoffen worden door het bloed vervoerd.

- Een insect heeft een open bloedsomloop > het bloed stroomt vrij door het lichaam.

Hoe vervoeren insecten stoffen?

Het bloed vervoert de voedingsstoffen en de afvalstoffen: 1 groot bloedvat (eindigt in kop).
Aan de achterkant het hart: een aantal kamers achter elkaar

Samentrekken v/d kamers: bloed stroomt van achter naar voren

Uit het bloedvat stroomt bloed vrij door het lichaam (open bloedsomloop)

0

Hoe vervoeren vissen stoffen?

Het bloed vervoert zuurstof, afvalstoffen en voedingstoffen naar alle cellen.

Vanuit het verteringstelsel komen de voedingsstoffen in het bloed, vanuit de kieuwen zuurstof.

-Enkelvoudige  bloedsomloop (gesloten)

Verschillende bloedsomlopen

Enkelvoudige bloedsomloop bij vissen: het bloed gaat per omloop één keer door het hart.

Dubbele bloedsomloop bij andere gewervelde dieren: het bloed gaat per omloop twee keer door het hart.

• Open bloedsomloop = bloed stroomt niet door bloedvaten
  
• Gesloten bloedsomloop = bloed stroomt door bloedvaten 
  
• Enkelvoudige bloedsomloop = bloed stroomt 1 x door hart per omloop
  
• Dubbele bloedsomloop = bloed stroomt 2 x door hart per omloop
  

Hoe vervoeren planten stoffen?

Zuigen met hun wortels water en mineralen op.

Door de vaten wordt het vervoerd.

 

Vaatbundels

2 soorten: 

- houtvaten: voor water en mineralen

- bastvaten: voor glucose en andere voedingsstoffen

Van wortel tot in de bladnerven en bloemen.

Vervoer in planten

Wortelharen > water en mineralen opnemen.

Houtvaten vervoeren water en mineralen van de wortels naar de bladeren (omHoog).

Bastvaten vervoeren water en voedingsstoffen (o.a. Glucose) naar de wortels en de bloemen (Beneden).

De waterstroom blijft op gang doordat er water via de huidmondjes verdampt.

13.3 (eerst 10 minuten in stilte)

Maken opdrachten:

2, 4, 5, 6, 7, 8 (10), 11, 12, 13

 

Nakijken. 

Pak de leerdoelen erbij

Kun je ze uitleggen? 

Laatste 10 minuten: leerdoelencheck.

Na de opdrachten (Hoe zorg je dat je de stof voor de toets bijhoudt?)

• Samenvatting boek gebruiken/ zelf een samenvatting maken
  
• Kijk goed naar de bronnen!!
  
• Leren, hoe? begrippen opschrijven?
  
• Aantekeningen leren
  
• Oefenen met test jezelf/ oefentoets/ (examentraining). In je boek/online.
  
• werkboekvragen doornemen, welke vond je moeilijk? Snap je ze nu?
  
• LessonUp lessen doornemen
  
• ??
  

Het type bloedsomloop bij een insect is ...

1. enkelvoudig gesloten
2. enkelvoudig dubbel
3. open

In een vis wordt zuurstof vervoerd door ...

1. tracheeën
2. bloedvaten
3. hart en tracheeën
4. hart en bloedvaten

Door het hart van een insect stroomt ...

1. zuurstofrijk bloed
2. zuurstofarm bloed
3. bloed zonder zuurstof

Wat vervoert het bloed bij de vis?

1. zuurstof
2. zuurstof en voedingsstoffen
3. voedingsstoffen en afvalstoffen
4. zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen

Wat vervoeren de houtvaten?

1. water en mineralen
2. water en glucose
3. water en zuurstof
4. water

Hoe heet het onderdeel dat de voedingstoffen vervoert in de plant?

1. vaatbuisjes
2. vaatbundels
3. haarvaten

Bij de plant zit in de buitenring de ...

1. Houtvaten
2. Bastvaten

Welk nummer zijn
de bastvaten?

Wat vervoeren bastvaten?

1. 2, water en glucose
2. 2, water en mineralen
3. 3, water en glucose
4. 3, water en mineralen

Wat is de stroomrichting in bastvaten?

1. Vanuit bladeren naar andere delen van de plant
2. Vanuit de wortels omhoog

Dit is het hart van een vis.
Is ruimte A een kamer of een boezem?
En bevat deze ruimte zuurstofarm
of zuurstofrijk bloed?

1. kamer, zuurstofarm
2. kamer, zuurstofrijk
3. boezem, zuurstofarm
4. boezem, zuurstofrijk