H4 par. 2 De industriële samenleving

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Tijd van burgers en stoommachines

De industriële revolutie

par. 4.2 De industriële samenleving

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de werk- en leefomstandigheden van de arbeiders waren.
• Je kunt uitleggen wat een klassenmaatschappij is en hoe die verschilde van een standensamenleving.
• Je kunt enkele belangrijke uitvindingen noemen die in de 19e eeuw werden gedaan.

• Je kent de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.
  

Werken en wonen

De werkomstandigheden van de nieuwe fabrieksarbeiders waren slecht:

• Lage lonen.
• Eentonig werk.
• Kinderarbeid.

Werken en wonen

• Lange werkdagen: 6 dagen en nooit vakantie.
• Oorverdovend lawaai.

Werken en wonen

• Smerige lucht in de fabriekshallen.
• Gevaarlijk werk: weinig oog voor veiligheid.
• Protesteren was gevaarlijk: ontslag.

Werken en wonen

De woonomstandigheden van de arbeiders waren ook slecht. 

• Nauwelijks openbaar vervoer: arbeiders woonden op loopafstand van de fabriek. Gevolg: urbanisatie/ verstedelijking.

Werken en wonen

• Donkere, piepkleine woningen, dicht op elkaar.
• Afval en uitwerpselen kwamen in beerputten terecht of in rivieren/ kanalen.
• Geen schoondrinkwater.

Werken en wonen

• Slechte hygiëne.
• Besmettelijke ziektes.
• Gemiddelde leeftijd arbeider: 35 jaar.
• 50 jaar was oud.

Noem 2 verschillende voorbeelden van de slechte werkomstandigheden in de fabrieken.

Waarom protesteerden arbeiders nauwelijks tegen deze slechte werkomstandigheden?

Gelukkig konden arbeiders bijkomen van het zware werk tijdens de vakanties.

1. Juist
2. Onjuist

Waarom maakten fabrieksdirecteuren graag gebruik van kinderarbeid?

1. Kinderen zijn goedkoper.
2. Kinderen gehoorzamen beter.
3. Kinderen werken harder.
4. Kinderen zijn minder snel moe.

Wat gebeurde er vaak als je door een bedrijfsongeval arbeidsongeschikt was geworden?

1. Dan werd je ontslagen.
2. Dan kreeg je een uitkering.

Waarom werkten vrouwen en kinderen ook in fabrieken?

Noem 2 verschillende voorbeelden van slechte leefomstandigheden tijdens de Industriële Revolutie.

Bedenk waarom een fabrieksarbeider gemiddeld 35 jaar oud werd.

De klassenmaatschappij

• Door de industrialisatie veranderde rond 1800 de economie.
• Vóór 1800 was het handelskapitalisme belangrijk: 
• ondernemers maakten winst door te handelen.
• Na 1800 verdienden ondernemers vooral geld door het maken van goederen: zo min mogelijk regels en wetten.
• Dit noem je het kapitalisme.

De klassenmaatschappij

Kapitalisme:

economisch systeem waarin ondernemers vooral winst maken door goederen te maken en daarbij zo min mogelijk gehinderd worden door wetten en regels.

De klassenmaatschappij

• Door het kapitalisme veranderde de samenleving.
• De standensamenleving verdween: geestelijken en adel waren niet meer zo belangrijk. 

De klassenmaatschappij

• Ondernemers en arbeiders waren nu de voornaamste groepen: derde stand.
• Enorme tegenstellingen!
• Daarom geen verdeling meer in standen, maar in klassen.

De klassenmaatschappij

In de 19e-eeuwse klassenmaatschappij waren er 3 klassen:

• ondernemersklasse, 
• de middenklasse,
• de arbeidersklasse.

De klassenmaatschappij

Ondernemersklasse:

• kleine groep rijke ondernemers.
• zij hadden het kapitaal (geld, machines, fabrieken).
• woonden in buitenwijken in ruime huizen.

De klassenmaatschappij

Ondernemersklasse:

• kleine groep rijke ondernemers.
• zij hadden het kapitaal (geld, machines, fabrieken).
• woonden in buitenwijken in ruime huizen.

De klassenmaatschappij

Middenklasse:

• middengroep van bijv. geschoold kantoorpersoneel, winkeliers en schoolmeesters.
• Hoefden niet meer met de hand te werken.
• Hadden het beter dan de arbeiders, maar waren niet zo rijk als de ondernemers.

De klassenmaatschappij

Arbeidersklasse:

• Grootste klasse, onderaan de samenleving.
• Geen bezit.
• Konden alleen iets verdienen door te werken.

Wat is de juiste volgorde?
Zet de belangrijkste klasse eerst.

1. arbeidersklasse - middenklasse - ondernemersklasse
2. middenklasse - arbeidersklasse - ondernemersklasse
3. ondernemersklasse - middenklasse - arbeidersklasse
4. middenklasse - ondernemersklasse - arbeidersklasse

Nieuwe uitvindingen 

1. verbrandingsmotor -->  werkt op diesel of benzine, was eenvoudiger te bedienen dan een stoommachine. maakt uitvinding van de auto mogelijk. 

2. gaslamp, later elektrisch licht 

3. telegraaf, later telefoon 

5. inentingen om ziektes te voorkomen + verdovingen 

6. kunstmest