Wikiwijs 3.1.1. 1hv verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Even terughalen

Zelfstandige naamwoorden

Zelfstandig naamwoord?

Zelfstandig naamwoord 

1. Koppeltje met de-het-een
   
2. Mensen, dieren, dingen/voorwerpen, planten en gevoel
   
3. Heeft een meervoud
   
4. Heeft (vaak) een verkleinwoord
   

                                 

Wat gaan we doen ...

Stapje verder:

geslacht  bepalen van een zelfstandige naamwoord

Volgende week:

Verwijswoorden 

Woordgeslacht

Zelfstandige naamwoorden kunnen in het Nederlands mannelijk, vrouwelijk of onzijdig zijn. Dit noem je het woordgeslacht van een woord.

het-woorden zijn (bijna) altijd onzijdig

de-woorden zijn mannelijk of vrouwelijk.

geslacht

mannelijk       >    de       de man,  de hond,  de kano

vrouwelijk      >    de        de vrouw,  de regering,  de bibliotheek

onzijdig          >    het       het boek,  het bedrijf,   het festival

meervoud      >    de        de mannen,   de bedrijven, de festivals

Woorden.org

Soms is het lastig om te bepalen of een woord mannelijk of vrouwelijk is. Je kan dit dan opzoeken in een (online) woordenboek. 

Daar staat bij een woord altijd:

• m als het woord mannelijk is
  
• v als het woord vrouwelijk is
  
• o als het woord onzijdig is
  

https://woordenlijst.org/#/?q=kano

Onzijdige woorden

Onzijdige woorden zijn erg makkelijk te herkennen. Dit zijn namelijk alle het-woorden, bijvoorbeeld: 

(het) schilderij, (het) autootje, (het) huis, (het) raam.

Woorden als: het meisje, het jongetje, het vrouwtje, het mannetje etc. zijn op deze regel een uitzondering.

Voorbeeldzinnen (o)

Dat apparaat is al heel oud en wij doen het nu de deur uit.

Dat is een nieuw tijdschrift en ik vind dat het er mooi uitziet.

Het lijkt een goed voorstel maar het is nog niet aantrekkelijk genoeg.

Vrouwelijke woorden

De-woorden die meisjes/vrouwen aangeven zijn natuurlijk vrouwelijk, zoals: buurvrouw, zangeres, poes, merrie en dus ook woorden als: meisje, vrouwtje etc. 

In deze gevallen weet je dat je zij/haar moet gebruiken..

Voorbeeldzinnen (v)

De zangeres heeft haar kijkers opgeroepen te gaan stemmen.

De poes ligt te spinnen, zij ligt op haar gemak in de zon.

Die sportvereniging viert haar jubileum.

Mannelijke woorden

De-woorden die mannen/jongens aangeven zijn altijd mannelijk, zoals: buurman, zanger, kat, hengst en dus ook woorden als: jongetje, mannetje etc. 

In deze gevallen weet je dat je hij/hem moet gebruiken.

Voorbeeldzinnen (m)

De kano sloeg om, hij zonk naar de bodem.

De buurman i bezig in de tuin, hij ziet er stoer uit

Er is geen wedstrijd, hij is afgelast.

Blijf opletten

Het is niet altijd duidelijk met welk woordgeslacht je te maken hebt. Veel woorden zijn mannelijk, maar de 'de-woorden' die eindigen op onderstaande achtervoegsels zijn vrouwelijk: 

-heid, -nis, -schap: waarheid, gevangenis, beterschap

-de, -te: liefde, diepte

-ij, -ie: bakkerij, razernij, politie, familie

-ing, -theek, -teit, -tuur: regering, bibliotheek, puberteit, natuur

Bij bovenstaande woorden gebruik je dus altijd de verwijswoorden haar en zij.

Blijf opletten 2

Wanneer je te maken hebt met een samengesteld woord (twee woorden aan elkaar geplakt) dan kijk je altijd naar het laatste woord om te bepalen of je de of het gebruikt, bijvoorbeeld:

het boek (o), maar de boekenkast (m)

Gebruik niet overal 'haar' in plaats van 'zijn', ook al klinkt het goed.

Het kabinet heeft zijn standpunt->geen haar

Het bestuur heeft zijn leden opgeroepen te komen.

Geslacht  +  verwijswoorden

geslacht                        verwijswoorden

mannelijk    (de):         hij, hem, zijn              deze, die

vrouwelijk   (de):          zij, ze, haar                deze, die

onzijdig       (het):         het, zijn                       dit, dat

meervoud:  (de)           zij, ze, hen,                hun deze, die

De speler ... scoorde, won de wedstrijd

Speler is mannelijk(de), vrouwelijk(de) of onzijdig(het)?

1. onzijdig
2. mannelijk
3. vrouwelijk

De speler ... scoorde won de wedstrijd.

Klik het goede verwijswoord aan.

1. dat
2. dit
3. deze
4. die

Dit product is zo gewild, dat het/hij/ze voorlopig niet te bestellen is.

Wat is het goede verwijswoord?

1. het
2. hij
3. ze
4. het, hij, ze

Deze regering heeft haar/zijn/hun corona-beleid aangepast.

Wat is het juiste verwijswoord?

1. zijn
2. hun
3. haar
4. haar, zijn, hun

Het glas is gevallen en...

Wat is het juiste verwijswoord?

1. dit
2. hij
3. zij
4. het

De televisiezender heeft... programma's herzien.

Wat is het juiste verwijswoord?

1. zijn
2. hun
3. haar
4. haar, zijn, hun

even herhalen ...

mannelijk (de):                  hij, hem, zijn                deze, die

vrouwelijk (de):                 zij, ze, haar                    deze, die

onzijdig (het):                    het, zijn                          dit, dat

meervoud: (de)                 zij, ze, hen, hun           deze, die

Voorbeeldzinnen 

Ik zag de dans (m) en wilde hem meteen leren.

De regering (v) stelde haar onderdanen gerust.

Het bedrijf (o) heeft zijn nieuwe vestiging geopend.

De gasten (mv) hebben hun drinken gekregen.

wikiwijs: maken opdracht 1 van 3.1.1