5.1 deel 2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.1 plantaardige en dierlijke voedingsstoffen

De vier functies van voedingsstoffen

1. Bouwstoffen: stoffen die worden gebruikt bij de vorming van cellen en weefsels
2. Brandstoffen: stoffen die energie leveren
3. Reservestoffen: stoffen die worden opgeslagen in bepaalde delen van het lichaam
4. Hulpstoffen (beschermende stoffen): stoffen die ervoor zorgen dat je gezond blijft

Opslag van energie

• Koolhydraat (glucose)

=> glycogeen
=> spieren, lever.

• Vet
  

=> in beenmerg, rond organen en onder de huid.

• Eiwitten

=> worden niet opgeslagen

Hoe weet je hoeveel energie in een voedingsmiddel zit?

Energie kan worden uitgedrukt in
kilocalorieën (kcal) of in kilojoule (kJ).

Aanduiding voor de hoeveelheid energie.

1 kcal = 4,2 kJ

Koppel het aantal kcal per 100 gram aan het juiste product

640 kcal

430 kcal

90 kcal

45 kcal

Energiebehoefte

Energiebehoefte per dag hangt af van veel factoren;
1.  Geslacht

2. Leeftijd
3. Lichaamsgrootte; mannen hebben een groter lichaamsgrootte
4. Lichamelijke inspanning; oftewel hoeveel energie je verbruikt.

Als er veel energie binnenkomt en minder wordt verbruikt, dan wordt het omgezet in reservestoffen en zo opgeslagen als vet.

= hoeveelheid energie die een persoon per dag nodig heeft.

Ruststofwisseling

• Energieverbruik in rust.
• Ademhaling, hartslag, bewegen darmen, werking nieren.

• 1 uur stilzitten = 4 kJ/min.
• 1 uur hardlopen = 34 kJ/min.

Zijn voedingsvezels voedingsstoffen?

1. Ja
2. Nee

Voedingsvezels

Onverteerbare stoffen in plantaardig voedsel

• Nemen water op
• Goed voor stoelgang (darmen)

voedingsvezels

Cellulose is de bouwstof van de celwand van plantencellen. Elke cel in de schil van de appel heeft een extra dikke celwand die ook lignine bevat. Plantencellen zijn via een tussencelstof aan elkaar geplakt. Die tussencelstof bestaat uit het koolhydraat pectine. In rijpende appels (fruit) lost de pectine op en in gekookte groente is de pectine helemaal opgelost. Dat maakt de appels en groente zachter.

Spoorelement

= mineralen waarvan kleine hoeveelheden nodig zijn

IJzer => rode bloedcellen
Calcium => bot-opbouw
Vitamine C => bindweefsels (heeft met weerstand tegen ziektes te maken)
Vitamine D => vrijmaken calcium voor opbouw botten

Diëten

Als je wilt afvallen moet je letten op de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) van stoffen.  

Gebrekziekte: ziekte die ontstaat door een gebrek aan een voedingsstof.

Pas op met diëten

Je kan ook te weinig eiwitten, vetten en koolhydraten binnen krijgen: 

- Eiwitten => spieropbouw
- Vetten => celmembraan
- Koolhydraten => hersenen
*van eiwitten en vetten kan glucose gemaakt worden*

opdrachten boek...

5.1: opdrachten 3, 4, 8, 12, 13, 16 en 17