H1 P4 Grenzen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Cultuur en identiteit

Par. 1.4 Grenzen

Leerdoelen par. 1.4

• Je kent de verschillen tussen soorten grenzen.
  
• Je kent de relatie tussen natie en staat.
  
• Je weet welke invloed grenzen hebben op cultuur en identiteit.

Hoeveel staten zijn er wereldwijd?

Welke oorzaken zijn er voor het verschuiven van grenzen?

Opdracht

Je gaat een nieuwe kaart van Europa maken waarbij je regio's /landen gaat begrenzen op basis waarvan jullie denken dat die grenzen getrokken moeten worden. 

 

Soorten grenzen

Gesloten grens

Open grens

Harde grens

Zachte grens

Natuurlijke grens

Kunstmatige grens

Soorten grenzen

• Kunstmatige grens: door de mens bepaald
• Natuurlijke grens: door de  natuur bepaald (rivier, zee, bergen)
• Zichtbare en onzichtbare grenzen
• Open en gesloten grenzen

Wat zijn Schengenlanden?

Natuurlijke en kunstmatige grenzen

Typen grenzen: Natuurlijk versus Kunstmatig

Natuurlijk: Door de natuur gescheiden. 

Kenmerken: Rivier, gebergte en zeeën --> Van oudsher redenen waarom er weinig contact was tussen mensen aan beide kanten van de rivier/gebergte/zee.

Strategisch belang: minder moeilijk om te verdedigen (nog steeds!)

Voorbeelden:

- Pakistan - China

- Romeinse rijk (rivieren, woestijn)

- Frankrijk (Pyreneën, Alpen, Kanaal, Rijn)

Typen grenzen: Gesloten versus Open

Gesloten grenzen: Geen doorgang, behalve als er toestemming is. 

Kenmerken: Een muur, hek of grenswacht

Voorbeelden:

- Noord- en Zuid Korea

- Mexico en VS

- Israël en Palestijnse gebieden

Typen grenzen: Gesloten versus Open

Open grenzen: Vrije doorgang van personen, goederen en geld. 

Kenmerken: Geen muur, hek of grenswacht --> Vrije doorgang

Voorbeelden:

- Vooral in Europa: België - Nederland (Baarle-Nassau)

Grenzen: recht of kronkelig? 

Wat verklaart dat de grenzen in Afrika veelal rechte lijnen zijn (en niet zoals in Europa kronkelig)?

Welke kenmerken hebben de volgende grenzen?

Wat voor soort grens is hier zichtbaar?

Wat voor soort grens is hier zichtbaar?

Wat voor soort grens is hier zichtbaar?

Wat voor soort grens is hier zichtbaar?

Wat voor soort grens is hier zichtbaar?

De typen grenzen in 1 grafiek

open

Hoe meer naar boven in de grafiek, hoe opener de grens.

Bij een open grens kan je zo oversteken zonder controles.

kunstmatig

Hoe verder naar links in de grafiek, hoe kunstmatiger de grens.

Er zijn dan geen natuurlijke redenen voor een grens, de mens heeft de grens bedacht.

Gesloten

Hoe meer naar onder in de grafiek, hoe geslotener de grens.

Bij een gesloten grens mag je pas oversteken als je toestemming krijgt na strenge controles.

natuurlijk

Hoe verder naar rechts in de grafiek, hoe  natuurlijker de grens.

Er is dan vaak een gebergte, rivier, woestijn of zee.

Dus vrij toegankelijk maar door de mens bedacht.

Vrij toegankelijk en een natuurlijke grens

Je moet toestemming krijgen en de grens is door mensen bedacht.

Je moet toestemming krijgen maar het is een natuurlijke grens.

npo.nl

vanaf 8.40 starten!

Enclave en exclave

Onduidelijke grens in NL/BE

Enclave en Exclave

Grens

Territorium

Enclave

Exclave *

deel van een staat dat ruimtelijk gescheiden is van het belangrijkste deel van het land

denkbeeldige lijn die aangeeft tot hoe ver het grondgebied van een staat of land reikt

grondgebied van een staat inclusief territoriale wateren

deel van een staat dat geheel is omringd door het gebied van een andere staat

Werkvorm: soorten grenzen

Harde grens	Zachte grens	Natuurlijke grens	Kunstmatige grens
.

Definities

• Grens: denkbeeldige lijn die aangeeft tot hoe ver het grondgebied van een staat of land reikt
  
• Territorium: grondgebied van een staat
  inclusief territoriale wateren 
• Enclave: deel van een staat dat geheel is omringd door het gebied van een andere staat
• Exclave: deel van een staat dat ruimtelijk gescheiden is van het belangrijkste deel van het land

Ceuta, een Spaanse enclave 

Zwaar bewaakte grens, waarom?

Mensen op weg naar Amerika (V.S) 

Ceuta

https://www.npostart.nl/de-muur/09-08-2018/BV_101388208

Stukjes:

0:35 - 3:10

5:39 - 8:10

18:30 - 23:00

Kijkvragen

1. Steken bij Ceuta vooral economische of politieke vluchtelingen de grens over?

2. Waarom wordt de grens bij Ceuta zo goed bewaakt?

3. De Spaans lerares zegt dat het hoger maken van het hek niet helpt om illegale migranten buiten te houden. Bedenk een oplossing die wél zou kunnen helpen om het probleem van illegale migratie op te lossen. 

4. De presentator vraagt zich af: "Zou de wereld niet beter zijn zonder hek?". 

Wat vind jij en waarom? 

Het Nederlandse territorium

Territorium

Nederland is soeverein

Exclusieve Economische Zone

Natuurlijke hulpbronnen

Wetenschappelijk onderzoek

Visserij

Nog meer grenzen!

- Lucht grenzen?

- Bodem grenzen?
- Water grenzen?
  (Exclusieve Economische Zone)

Nog véél méér grenzen!

- Staat grenzen

- Cultuur grenzen

- Bestuurlijke grenzen

- (Niet-unaniem) erkende grenzen

Staatsgrens
Cultuurgrens
Bestuurlijke grens
(Niet-unaniem) erkende grens

Werkvorm: grens, grens, grens

Verschuivende grenzen in Europa

Wroclaw -> Hoe verging het deze stad van 1902 tot nu?  

• Voor 1945: Breslau 
  - grote stad in het oosten van Duitsland 
  - 94% Duitsers, rest Joden en Polen   
• Vanaf 1945: Wroclaw 
  - stad in West-Polen 
  - veel Polen: Lviv -> Wroclaw 
  - Duitsers: Wroclaw -> Duitsland  

Bekijk de atlaskaart Europa - Staatkundig, Europa in 1877.

Bekijk de atlaskaart Europa - Staatkundig, Europa in 1877.

Europa in 1942

Europa in 1970

nos.nl

Natie

Natiestaat

Staat

Territoriale wateren

Alle binnenwateren en een strook vanuit de kust in zee tot ruim 22 km die bij het grondgebied van een land worden gerekend.

Een groep mensen die door gemeenschappelijke belangen, ideeën, waarden, normen en taal een eenheid vormt

Gebied met eigen regering die wetten maakt voor inwoners die het gevoel hebben bij elkaar te horen

Het eigen grondgebied waar een regering de baas is die wetten maakt die voor alle inwoners gelden

Definities

• Staat = Het eigen grondgebied waar een regering de baas is, die wetten en regels maakt die voor alle inwoners gelden.
• Natie = Een groep mensen die door gemeenschappelijke belangen, ideeën, waarden, normen en taal een eenheid vormt.
• Natiestaat  = Gebied waar een regering op het eigen grondgebied de baas is en die regering wetten en regels maakt voor de inwoners die het gevoel hebben dat ze bij elkaar horen door gemeenschappelijke belangen, ideeën, waarden, normen en taal.
• Territoriale wateren = Alle binnenwateren en een strook van de zee vanuit de kust tot ruim 22 km die tot het grondgebied van een land gerekend worden.

Grenzen en identiteit

• Steeds meer landen in de wereld werken samen
  . Gevolg: grenzen vervagen 
• Weerstand tegen globalisering
  (gevoel van onveiligheid,  werkgelegenheid, één Europees leger) 
• Nationalisme: gemeenschappelijk gevoel dat zich uit in een sterke voorkeur voor eigen land en volk
  . Roep om bescherming 
• Grenzen versterken de nationale en culturele identiteit van een volk

Video: Nederland van Boven - Grenzen

8.41 minuut

Toelichting video Nederland  van boven in de klas - Grenzen

Mensen bakenen hun eigendommen graag af. Een hek om je land. Je eigen tuin afgeschermd door een schutting of een heg. Daarbinnen is alles van jou en je kunt er doen wat je wilt. Ook in het groot heeft alles zijn grenzen, duidelijk gemarkeerd en soms ook ter bescherming. Sinds de tijd van Napoleon is elke millimeter in ons land in kaart gebracht en afgebakend. Al die gegevens zijn opgeslagen bij overheidsinstantie het kadaster.

Waaraan zie je na de Duitse grens direct dat je in Nederland bent?

Wat doet het kadaster?
Waarom is dat zo belangrijk?

Exit ticket
Wat heb je in deze les
niet (helemaal) goed begrepen?