Les 1: Stoffen en mengsels

• Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3,4

H1 Stoffen en mengsels

H1 Stoffen en mengsels

Deze les:

• nieuwe TEAMS aangemaakt: HC M3X
• 1.1 Stofeigenschappen
• 1.2 Fasen en faseovergangen
• maken 1.1 opdracht 1 t/m 14
• maken 1.2 opdracht 1 t/m 13

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

Stofeigenschappen zijn kenmerken waaraan je een stof kunt herkennen.

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

Stofeigenschappen zijn kenmerken waaraan je een stof kunt herkennen.

• Smaak, als je niet weet of het suiker of zout is. Bij scheikunde mag je nooit proeven. Je weet namelijk niet of er toevallig een gevaarlijke stof is gebruikt.

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

Stofeigenschappen zijn kenmerken waaraan je een stof kunt herkennen.

• Smaak, als je niet weet of het suiker of zout is. Bij scheikunde mag je nooit proeven. Je weet namelijk niet of er toevallig een gevaarlijke stof is gebruikt.
• Geur, je moet er voorzichtig aan ruiken, waspoeder heeft een kenmerkende geur en alcohol, ammoniak en terpentine hebben een typische geur.

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

• Fase, dit geeft de toestand aan waarin de stof zich bevind, er zijn er vier namelijk vast, vloeibaar, gasvormig en plasma.

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

• Fase, dit geeft de toestand aan waarin de stof zich bevind, er zijn er vier namelijk vast, vloeibaar, gasvormig en plasma.

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

• Kleur, koper is roodbruin en goud is geel Als een stof geen kleur heeft spreek je van een kleurloze stof, bijvoorbeeld water, alcohol of ammonia.

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

• Kleur, koper is roodbruin en goud is geel Als een stof geen kleur heeft spreek je van een kleurloze stof, bijvoorbeeld water, alcohol of ammonia.
• Oplosbaarheid, niet alle stoffen lossen op even goed op in water, de mate van oplosbaarheid zegt iets over de herkenbaarheid. Zo lost zout goed op in water en krijt slecht (er kan wel een beetje krijt oplossen).

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

• Elektrische geleiding, metalen en koolstof geleiden de elektrische stroom goed, terwijl veel kunststoffen stroom juist niet door laten.

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

• Kookpunt, de temperatuur waarbij een vloeistof kookt. Water, alcohol en terpentine zijn kleurloze vloeistoffen. Water kookt bij 100 ^oC, alcohol bij 78 ^oC en terpentine bij 180 ^oC.

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

• Kookpunt, de temperatuur waarbij een vloeistof kookt. Water, alcohol en terpentine zijn kleurloze vloeistoffen. Water kookt bij 100 ^oC, alcohol bij 78 ^oC en terpentine bij 180 ^oC.
• Smeltpunt, de temperatuur waarbij een vaste stof smelt. Als de gesmolten stof afkoelt gebeurt dat bij dezelfde temperatuur. 

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

• Kookpunt, de temperatuur waarbij een vloeistof kookt. Water, alcohol en terpentine zijn kleurloze vloeistoffen. Water kookt bij 100 ^oC, alcohol bij 78 ^oC en terpentine bij 180 ^oC.
• Smeltpunt, de temperatuur waarbij een vaste stof smelt. Als de gesmolten stof afkoelt gebeurt dat bij dezelfde temperatuur. 
• Zie BINAS tabel 15 t/m 17.

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

• Dichtheid, is de massa van een bepaalde hoeveelheid stof.    De dichtheid van aluminium is 2,7 g/cm³ en de dichtheid van ijzer 7,9 g/cm³. 

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

• Dichtheid, is de massa van een bepaalde hoeveelheid stof.    De dichtheid van aluminium is 2,7 g/cm³ en de dichtheid van ijzer 7,9 g/cm³. 
• Dat betekend dat een blokje aluminium met een volume van 1 cm³ een massa heeft van 2,7 gram.

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

• Dichtheid, is de massa van een bepaalde hoeveelheid stof.    De dichtheid van aluminium is 2,7 g/cm³ en de dichtheid van ijzer 7,9 g/cm³. 
• Dat betekend dat een blokje aluminium met een volume van 1 cm³ een massa heeft van 2,7 gram.
• De dichtheid kun je berekenen door de massa te delen door het volume.

dichtheid=​volume​​massa​​

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

• Dichtheid, is de massa van een bepaalde hoeveelheid stof.    De dichtheid van aluminium is 2,7 g/cm³ en de dichtheid van ijzer 7,9 g/cm³. 
• Dat betekend dat een blokje aluminium met een volume van 1 cm³ een massa heeft van 2,7 gram.
• De dichtheid kun je berekenen door de massa te delen door het volume.

dichtheid=​volume​​massa​​

ρ=​V​​m​​

1.1 Stofeigenschappen

Stofeigenschappen

1.1 Stofeigenschappen

Gevaarlijke stoffen

• Als je met stoffen gaat werken, is het belangrijk dat je vooraf de gevaren kent. De eigenschappen die een gevaar kunnen leveren staan als gevarensymbolen of (veiligheids-)pictogrammen op de etiket.

1.1 Stofeigenschappen

Gevaarlijke stoffen

• Als je met stoffen gaat werken, is het belangrijk dat je vooraf de gevaren kent. De eigenschappen die een gevaar kunnen leveren staan als gevarensymbolen of (veiligheids-)pictogrammen op de etiket.
• Zie BINAS tabel 31 en 39.

1.1 Stofeigenschappen

Gevaarlijke stoffen

• Als je met stoffen gaat werken, is het belangrijk dat je vooraf de gevaren kent. De eigenschappen die een gevaar kunnen leveren staan als gevarensymbolen of (veiligheids-)pictogrammen op de etiket.
• Zie BINAS tabel 31 en 39.

• Als je met gevaarlijke stoffen werkt, is het verstandig om de ook chemiekaarten te raadplegen.

1.2 Fasen en faseovergangen

Het deeltjesmodel

Elke stof heeft zijn eigen kenmerkende eigenschappen. Om die eigenschappen te verklaren, kun je gebruik maken van het deeltjesmodel.

1.2 Fasen en faseovergangen

Het deeltjesmodel

Elke stof heeft zijn eigen kenmerkende eigenschappen. Om die eigenschappen te verklaren, kun je gebruik maken van het deeltjesmodel.

• Elke stof is opgebouwd uit kleine deeltjes: moleculen.

1.2 Fasen en faseovergangen

Het deeltjesmodel

Elke stof heeft zijn eigen kenmerkende eigenschappen. Om die eigenschappen te verklaren, kun je gebruik maken van het deeltjesmodel.

• Elke stof is opgebouwd uit kleine deeltjes: moleculen.
• Elke stof bestaat uit zijn eigen moleculen. Water bestaat uit watermoleculen en ammoniak bestaat ammoniakmoleculen.

1.2 Fasen en faseovergangen

Het deeltjesmodel

Elke stof heeft zijn eigen kenmerkende eigenschappen. Om die eigenschappen te verklaren, kun je gebruik maken van het deeltjesmodel.

• Elke stof is opgebouwd uit kleine deeltjes: moleculen.
• Elke stof bestaat uit zijn eigen moleculen. Water bestaat uit watermoleculen en ammoniak bestaat ammoniakmoleculen.
• Moleculen bewegen voortdurend.
• Als de temperatuur stijgt, gaan de moleculen sneller (heftiger) bewegen.
• Moleculen trekken elkaar aan.

1.2 Fasen en faseovergangen

Fasen en toestandsaanduiding

IJs, water en waterdamp bestaan alledrie uit watermoleculen. Toch ziet ijs er anders uit dan water. Dat komt doordat veel stoffen in drie toestanden kunnen voorkomen: vast, vloeibaar en gasvormig.

1.2 Fasen en faseovergangen

Fasen en toestandsaanduiding

IJs, water en waterdamp bestaan alledrie uit watermoleculen. Toch ziet ijs er anders uit dan water. Dat komt doordat veel stoffen in drie toestanden kunnen voorkomen: vast, vloeibaar en gasvormig.

• Deze drie toestanden noem je ook wel de fasen.

1.2 Fasen en faseovergangen

Fasen en toestandsaanduiding

IJs, water en waterdamp bestaan alledrie uit watermoleculen. Toch ziet ijs er anders uit dan water. Dat komt doordat veel stoffen in drie toestanden kunnen voorkomen: vast, vloeibaar en gasvormig.

• Deze drie toestanden noem je ook wel de fasen.

vast (s)

vloeibaar (l)

gas (g)

1.2 Fasen en faseovergangen

Fasen en toestandsaanduiding

Vaste stof

• De molculen zitten dicht tegen elkaar aan en veranderen niet van plek.
• Ze trillen heen en weer.
• Er is niet veel ruimte tussen de moleculen, daarom heeft een vaste stof een vaste vorm.
• De moleculen trekken elkaar stevig aan.
• De aantrekkingskrachten tussen moleculen noemen we vanderWaalskrachten of cohesiekrachten.

1.2 Fasen en faseovergangen

Fasen en toestandsaanduiding

Vloeistof

• De moleculen zitten vrij dicht tegen elkaar, maar bewegen kriskras door elkaar heen.
• De aantrekkingskracht is minder groot dan bij een vaste stof.
• De moleculen houden elkaar niet meer bij elkaar op een vast plek, maar bewegen door elkaar heen.
• Een vloeistof heeft geen vast volume.

1.2 Fasen en faseovergangen

Fasen en toestandsaanduiding

Gas

• De afstand tussen de moleculen is groter dan in de vloeibare fase.
• Er is bijna geen aantrekkingskracht tussen de moleculen.
• Doordat de moleculen ver uit elkaar zitten hebben gassen een lagere dichtheid dan vloeistoffen en kun je gassen gemakkelijk samenpersen.

1.2 Fasen en faseovergangen

Faseovergangen

Bij faseveranderingen gaan moleculen anders bewegen waardoor de fase van een stof veranderd. De moleculen veranderen niet.  Een faseovergang is GEEN scheikundige reactie.

1.2 Fasen en faseovergangen

Faseovergangen

Bij faseveranderingen gaan moleculen anders bewegen waardoor de fase van een stof veranderd. De moleculen veranderen niet.  Een faseovergang is GEEN scheikundige reactie.

1.2 Fasen en faseovergangen

Faseovergangen

Bij faseveranderingen gaan moleculen anders bewegen waardoor de fase van een stof veranderd. De moleculen veranderen niet.  Een faseovergang is GEEN scheikundige reactie.

• De faseovergang stollen noemen we bij water bevriezen.

1.2 Fasen en faseovergangen

Faseovergangen

Bij faseveranderingen gaan moleculen anders bewegen waardoor de fase van een stof veranderd. De moleculen veranderen niet.  Een faseovergang is GEEN scheikundige reactie.

• De faseovergang stollen noemen we bij water bevriezen.
• De faseovergang sublimeren noemen we ook vervluchtigen, bijvoorbeeld motballen of wc-blokje.

H1 Stoffen en mengsels

Aan de slag

• maken 1.1 opdracht 1 t/m 14 (leerstof en toepassing)
  
• maken 1.2 opdracht 1 t/m 13 (leerstof en toepassing)