3.3 Monohybride kruisingen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 3 Genetica en 

Thema 4 Evolutie

Voorkennis

We gaan kort terugblikken naar de stof die we hebben behandeld in paragraaf 2

Homologe chromosomen

• Locus: 

• Homozygoot: 
• Heterozygoot: 

• Dominante allel: 
• Recessieve allel: 

• Drager:

Homologe chromosomen

• Locus: de plaats van een gen in een chromosoom 

• Homozygoot: twee allelen voor een eigenschap zijn gelijk
• Heterozygoot: twee allelen voor een eigenschap zijn ongelijk

• Dominante allel: allel waarvan eigenschap tot uiting komt in fenotype bij heterozygoot genotype
• Recessieve allel: dit allel komt alleen tot uiting in het fenotype als er geen dominant allel aanwezig is

Personen die heterozygoot zijn, zijn drager van de recessieve eigenschap

Leerdoelen 3.3 Monohybride kruisingen

• Je kunt van een monohybride kruising een kruisingsschema opstellen.
• Je kunt de frequentie van genotypen en fenotypen van nakomelingen bij een monohybride kruising afleiden uit een kruisingsschema of stamboom.

Drosophila melanogaster (fruitvliegjes)

• Snelle voortplanting
• Krijgen zeer veel nakomelingen
• Gemakkelijk te kweken
• M en V makkelijk van elkaar te onderscheiden
• Grote verscheidenheid in fenotype voor erfelijke eigenschappen
• Slechts vier chromosomenparen 

Monohybride kruising: overerving van één erfelijke eigenschap, waarbij één genenpaar is betrokken

• P = ouders 
• F1 = kinderen van de eerste generatie
• F2 = kinderen van de tweede generatie (kleinkinderen van de ouders/eerste generatie)

Labrador retrievers

• B = zwarte haarkleur (dominant)
• b = bruine haarkleur (recessief) 

Beide honden zijn homozygoot voor de haarkleur. De dieren in de F1 planten zich onderling voort. 

1. Welke haarkleur kunnen de puppy's in de F2 hebben?
2. Hoe groot is de kans voor elke haarkleur?

Hoe lossen we dit vraagstuk op?

• Stap 1: wat zijn de genotypen van de ouders? Geef deze genotypen in een kruising weer. (P)

• Stap 2: welke allelen kunnen de geslachtscellen van beide ouders bevatten?

• Stap 3: welke mogelijkheden bestaan er voor de versmelting van een eicelkern en een zaadcelkern? (F1)

• Stap 4: welke haarkleur kunnen de puppy's in de F2 hebben?

• Stap 1: wat zijn de genotypen van de ouders? Geef deze genotypen in een kruising weer. (P)

• Stap 2: welke allelen kunnen de geslachtscellen van beide ouders bevatten?

• Stap 3: welke mogelijkheden bestaan er voor de versmelting van een eicelkern en een zaadcelkern? (F1)

• Stap 4: welke haarkleur kunnen de puppy's in de F2 hebben?

• BB (homozygoot zwart) x bb (homozygoot bruin) 

• Stap 1: wat zijn de genotypen van de ouders? Geef deze genotypen in een kruising weer. (P)

• Stap 2: welke allelen kunnen de geslachtscellen van beide ouders bevatten?

• Stap 3: welke mogelijkheden bestaan er voor de versmelting van een eicelkern en een zaadcelkern? (F1)

• Stap 4: welke haarkleur kunnen de puppy's in de F2 hebben?

• BB (homozygoot zwart) x bb (homozygoot bruin) 

• B (eicel) x b (zaadcel)

• Stap 1: wat zijn de genotypen van de ouders? Geef deze genotypen in een kruising weer. (P)

• Stap 2: welke allelen kunnen de geslachtscellen van beide ouders bevatten?

• Stap 3: welke mogelijkheden bestaan er voor de versmelting van een eicelkern en een zaadcelkern? (F1)

• Stap 4: welke haarkleur kunnen de puppy's in de F2 hebben?

• BB (homozygoot zwart) x bb (homozygoot bruin) 

• B (eicel) x b (zaadcel)

• Bb x Bb (kruisingsschema op bord)

• Stap 1: wat zijn de genotypen van de ouders? Geef deze genotypen in een kruising weer. (P)

• Stap 2: welke allelen kunnen de geslachtscellen van beide ouders bevatten?

• Stap 3: welke mogelijkheden bestaan er voor de versmelting van een eicelkern en een zaadcelkern? (F1)

• Stap 4: welke haarkleur kunnen de puppy's in de F2 hebben?

• BB (homozygoot zwart) x bb (homozygoot bruin) 

• B (eicel) x b (zaadcel)

• F1 = Bb
• Bb x Bb (kruisingsschema op bord)

• BB = 25% / Bb = 50% / bb = 25% (genotype)
• -> dus zwart haar = 75% en bruin haar = 25% (fenotype)

Welke haarkleur kunnen de puppy's in de F2 hebben? Zwart of bruin. Hoe groot is de kans voor elke haarkleur? 75% zwart en 25% bruin.

Testkruising

Kansberekening

• AA x AA = 100% AA (genotype) = 100% dominante fenotype

• aa x aa = 100% aa (genotype) = 100% recessieve fenotype

• AA x aa = 100% Aa (genotype) = 100% dominante allel tot uiting in fenotype

• Aa x aa = 50% Aa en 50% aa (genotype) = 50% dominante en 50% recessieve fenotype

• Aa x Aa = 25% AA en 50% Aa en 25% aa (genotype) = 75% dominante en 25% recessieve fenotype

Stambomen

Stambomen: genotypen ouders?

De regel is:

Als een nakomeling een ander fenotype heeft dan beide beide ouders, dan zijn beide ouders heterozygoot (Aa) en de nakomeling homozygoot recessief (aa)

Leerdoelen 3.3 behaald????

• Je kunt van een monohybride kruising een kruisingsschema opstellen.
• Je kunt de frequentie van genotypen en fenotypen van nakomelingen bij een monohybride kruising afleiden uit een kruisingsschema of stamboom.

De opdrachten:

Bestudeer blz. 206 t/m 213.

Maken + nakijken opdr. 25 t/m 34.