3.3 Monohybride kruisingen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 3 Genetica

Wat is het verschil tussen een gen en een allel?

Wanneer is een organisme homozygoot voor een eigenschap?

Wanneer is een organisme heterozygoot voor een eigenschap?

Wat is kenmerkend aan een dominant allel? En hoe noteer je zo'n allel?

Wat is kenmerkend aan een recessief allel? En hoe noteer je zo'n allel?

Leg het verschil uit tussen:
- Onvolledige dominant fenotype
- Intermediar fenotype
- Codominant fenotype

Welke twee processen zorgen voor een grote diversiteit in genotypen binnen een soort (genetische variatie)?
En wat houden beide processen precies in?

Leg het verschil uit (genetisch gezien) tussen één-eiige en twee-eiige tweelingen.

Leerdoelen 3.3 Monohybride kruisingen

• Je kunt van een monohybride kruising een kruisingsschema opstellen.
• Je kunt de frequentie van genotypen en fenotypen van nakomelingen bij een monohybride kruising afleiden uit een kruisingsschema of stamboom.

Drosophila melanogaster (fruitvliegjes)

• Snelle voortplanting
• Krijgen zeer veel nakomelingen
• Gemakkelijk te kweken
• M en V makkelijk van elkaar te onderscheiden
• Grote verscheidenheid in fenotype voor erfelijke eigenschappen
• Slechts vier chromosomenparen 

Monohybride kruising: overerving van één erfelijke eigenschap, waarbij één genenpaar is betrokken

• P = ouders 
• F1 = kinderen van de eerste generatie
• F2 = kinderen van de tweede generatie

Labrador retrievers

• B = zwarte haarkleur (dominant)
• b = bruine haarkleur (recessief) 

Beide honden zijn homozygoot voor de haarkleur. De dieren in de F1 planten zich onderling voort. 

1. Welke haarkleur kunnen de puppy's in de F2 hebben?
2. Hoe groot is de kans voor elke haarkleur?

Hoe lossen we dit vraagstuk op?

• Stap 1: wat zijn de genotypen van de ouders? Geef deze genotypen in een kruising weer. (P)

• Stap 2: welke allelen kunnen de geslachtscellen van beide ouders bevatten?

• Stap 3: welke mogelijkheden bestaan er voor de versmelting van een eicelkern en een zaadcelkern? (F1)

• Stap 4: welke haarkleur kunnen de puppy's in de F2 hebben?

• Stap 1: wat zijn de genotypen van de ouders? Geef deze genotypen in een kruising weer. (P)

• Stap 2: welke allelen kunnen de geslachtscellen van beide ouders bevatten?

• Stap 3: welke mogelijkheden bestaan er voor de versmelting van een eicelkern en een zaadcelkern? (F1)

• Stap 4: welke haarkleur kunnen de puppy's in de F2 hebben?

• BB (homozygoot zwart) x bb (homozygoot bruin) 

• Stap 1: wat zijn de genotypen van de ouders? Geef deze genotypen in een kruising weer. (P)

• Stap 2: welke allelen kunnen de geslachtscellen van beide ouders bevatten?

• Stap 3: welke mogelijkheden bestaan er voor de versmelting van een eicelkern en een zaadcelkern? (F1)

• Stap 4: welke haarkleur kunnen de puppy's in de F2 hebben?

• BB (homozygoot zwart) x bb (homozygoot bruin) 

• B (eicel) x b (zaadcel)

• Stap 1: wat zijn de genotypen van de ouders? Geef deze genotypen in een kruising weer. (P)

• Stap 2: welke allelen kunnen de geslachtscellen van beide ouders bevatten?

• Stap 3: welke mogelijkheden bestaan er voor de versmelting van een eicelkern en een zaadcelkern? (F1)

• Stap 4: welke haarkleur kunnen de puppy's in de F2 hebben?

• BB (homozygoot zwart) x bb (homozygoot bruin) 

• B (eicel) x b (zaadcel)

• Bb x Bb (kruisingsschema op bord)

• Stap 1: wat zijn de genotypen van de ouders? Geef deze genotypen in een kruising weer. (P)

• Stap 2: welke allelen kunnen de geslachtscellen van beide ouders bevatten?

• Stap 3: welke mogelijkheden bestaan er voor de versmelting van een eicelkern en een zaadcelkern? (F1)

• Stap 4: welke haarkleur kunnen de puppy's in de F2 hebben?

• BB (homozygoot zwart) x bb (homozygoot bruin) 

• B (eicel) x b (zaadcel)

• Bb x Bb (kruisingsschema op bord)

• BB = 25% / Bb = 50% / bb = 25% (genotype)
• -> dus zwart haar = 75% en bruin haar = 25% (fenotype)

Testkruising

Kansberekening

• AA x AA = 100% AA (genotype) = 100% dominante fenotype

• aa x aa = 100% aa (genotype) = 100% recessieve fenotype

• AA x aa = 100% Aa (genotype) = 100% dominante allel tot uiting in fenotype

• Aa x aa = 50% Aa en 50% aa (genotype) = 50% dominante en 50% recessieve fenotype

• Aa x Aa = 25% AA en 50% Aa en 25% aa (genotype) = 75% dominante en 25% recessieve fenotype

Stambomen: genotypen ouders?

Leerdoelen 3.3 behaald????

• Je kunt van een monohybride kruising een kruisingsschema opstellen.
• Je kunt de frequentie van genotypen en fenotypen van nakomelingen bij een monohybride kruising afleiden uit een kruisingsschema of stamboom.

De opdrachten:

Lees blz. 137 t/m 143

Maak opdrachten 21 t/m 38 + ook nakijken