BS 1 Fenotype en genotype

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

H3. Genetica

H3: 

Genetica

BS 1: 

Fenotype en genotype

Leerdoelen

1. Je kunt omschrijven wat het fenotype en wat het genotype van een organisme is.
   
   
2. Je kunt omschrijven wat DNA-sequentie en genexpressie betekenen.

Fenotype 

Genotype

• De uiterlijke (zichtbare) kenmerken van een organisme
• Combinatie van genen en milieufactoren (licht, lucht, voeding, etc)
• Kunnen worden veranderd

• De informatie voor de erfelijke eigenschappen in het DNA
• Aangeboren

Fenotypische modificatie

Modificatie van het fenotype:

• Verandering fenotype
• Genetisch materiaal verandert niet
• Is niet erfelijk

Chromosomen

• Karyotype: rangschikking van chromosomen. Ook wel karyogram of chromosomenportret
• Mensen hebben 23 paren homologe chromosomen.
• In totaal 46 chromosomen (2n)
• 22 paar autosomen (= identieke lichaamschromosomen)
• 1 paar  geslachtschromosomen 

       (X en Y niet identiek)

Samenvatting

Lichaamscel: 23 paar chromosomen (46 totaal)

• 22 paar 'gewone' chromosomen
• 1 paar geslachtschromosomen

Geslachtscel: 23 chromosomen

• 22 'gewone' chromosomen
• 1 geslachtschromosoom
  

Chromosomen

Chromosomen bestaan uit opgerold chromatine.

Chromatine bestaat uit strengen DNA, gewikkeld rond histonen (balvormige eiwitten).

DNA

DNA bestaat uit lange ketens van nucleotiden:

1. Fosfaatgroep 
2. Desoxyribose (suiker)
3. Stikstofbase

4 soorten stikstofbasen:

Adenine, Thymine, Guanine of Cytosine

Complementaire baseparing: 

koppels A-T en C-G 

Genen

Een gen bevat informatie voor een of meerdere erfelijke eigenschappen.

Aangeboren afwijking / aandoening

• Bijv. door schadelijke stoffen, straling of ziekteverwekkers.
• Bijv. door een fout in het aantal chromosomen in de cellen (zie afbeelding).
• Door een fout in de structuur van één chromosoom.

Karyotype

• een karyogram kun je ook 'uitschrijven'. Het karyogram hiernaast kun je ook schrijven als: 47, XX, +21
• Hoe schrijf je het karyotype van een meisje zonder Down? 
• Maak de opdrachten over Karyotypes op de volgende slide

Erfelijke ziekten

Erfelijke ziekte / aandoening: 

een aangeboren aandoening die genetisch via de ouders wordt doorgegeven

Genregulatie

Het aan- en uitzetten van een gen

Leerdoelen

1. Je kunt omschrijven wat het fenotype en wat het genotype van een organisme is.
2. Je kunt omschrijven wat DNA-sequentie en genexpressie betekenen.

Aan de slag...

3.1  Fenotype en genotype

Opdracht: 1 t/m 12