Spelling voor collega's

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Workshop 

Spelling 

Leerdoel

Aan het eind van deze workshop heb je extra geoefend met werkwoordspelling, samenstellingen en verwijswoorden om je niveau schrijfvaardigheid te verbeteren. 

Uit de praktijk

Uit de praktijk...

• "De groepen die je kunt verwachten zitten rond de 22-25 leerlingen. De groepen worden begeleidt door leerlingen." 
  
• "Zij nemen jullie mee in de wonderenwereld van het lerende brein en hoe je stof naar het lange termijn geheugen kan krijgen."

 

Startticket: vul in!

Wat is het effect van spel- en formuleerfouten?

bron: Universiteit Tilburg bij gebruikers Parship

Uitleg werkwoordspelling

Doel: herkennen van de belangrijkste soorten ww. in de zin

• PV (persoonsvorm)
• VD (voltooid deelwoord)
• INF (infinitief / volledige werkwoord)

!PV is verbonden met het OW uit de zin! 

Doe de tijdproef om PV te vinden

• Ik ga naar school, omdat ik wijzer wil worden.
  
• => Ik ging naar school, omdat ik wijzer wilde worden.
• PV in tegenwoordige tijd (stam + ow. bepaalt uitgang)
• PV in verleden tijd (let op verschil sterke en zwakke ww; zwakke: 't exkofschip (stemloze klinkers)

Voltooid deelwoord (VD)

• Een voltooid deelwoord als onderdeel van het wwg heeft altijd een hulpwerkwoord bij zich
• Hulpwerkwoorden: hebben / zijn / worden
• Hij heeft gewandeld; dit is gebeurd; zij wordt gestalkt
• Voor schrijfwijze van VD (kies je d of t?) gebruik je 't ex-kofschip
• (VD als bijv.nw: zo kort mogelijk: beklede bank) 

Modelen werkwoordspelling 

1. Het ......[gebeuren, tt] vaak dat er uitval is.
   
2. ".....[melden] je maar snel bij je mentor, Lieke!"
3. Dat .....[verbazen, tt] me wel.
4. Ze heeft deze man .....[achtervolgen] naar zijn huis.
5. ..... [berichten] je broer gisteren dat hij ziek is?

Startopdracht werkwoordspelling 

1. Het GEBEURT vaak dat er uitval is.
   
2. "MELD je maar snel bij je mentor, Lieke!"
3. Dat VERBAAST me wel.
4. Ze heeft deze man ACHTERVOLGD naar zijn huis.
5. BERICHTTE je broer gisteren dat hij ziek is?

Oefenen met teksten uit de praktijk

Aan de slag!

• Probeer alle fouten uit de zinnen halen
  
• Focus je alleen op de werkwoorden

Reflectie

• Vragen?
• Check tot slot je startticket werkwoordspelling: wat zou je anders schrijven?
  

Samenstellingen

Startopdracht samenstellingen: schrijf de juiste vorm op

1. bananeschil of bananenschil

2. webpagina of web pagina

3. alletwee of alle twee

4. amateurvoetballer of amateur voetballer

5. audiovisueel of audio visueel

6. tostiijzer of tosti-ijzer  of tosti ijzer 

7. Tweedewereldoorlog of Tweede Wereldoorlog of Tweede Wereld Oorlog

Startopdracht: 

1. bananenschil 


2. webpagina 
3. alle twee 
4. amateurvoetballer 
5. audiovisueel 
6. tosti-ijzer 
7. Tweede Wereldoorlog

Spelling van samenstellingen

• Wat is een samenstelling? 
  
• Twee (of meer) woorden die samen een 'nieuw' woord vormen
• Onder invloed van het Engels zie je steeds meer samenstellingen ten onrechte los geschreven:
• *probleem analyse, *hoge school
• Maar samenstellingen schrijf je aan elkaar

Aan elkaar

• invulformulier, tafeltjesavond, leerlingbesprekingen, examenopdracht, langetermijnplanning
• let op klinkerbotsing:
• auto-ongeluk, mini-enquête, niveau-indeling

Regels tussenletter en/n samenstelling

• bij veel samenstellingen een -n of -en: vriendendienst en berenkuil
• Regel: 
• -en als eerste deel een zelfst. nw is met meervoud op -en 

Géén -en, maar een -e als eerste deel....

1. géén mv heeft: roggebrood (want 'rogge')
2. Er maar één van (zichtbaar) is (zon): zonnestraal
3. Als eerste deel een mv op -s heeft: aspergesoep, of een dubbel mv heeft: ziekten/-es:  ziektekiem
4. Als het eerste deel géén zelfst. nw is: blindedarm
5. Als het eerste deel een versterking is van bijv.nw: boordevol.

Aan de slag

Haal de fouten in samenstellingen uit de Magisterteksten 

Verwijswoorden

Startopdracht verwijswoorden

1.  Het bestuur van de HIJN-scholengroep heeft .... besluit genomen.
2. De commissie Integriteit heeft .... jaarvergadering op 6 januari gepland.
3. Er zijn diverse urgente agendapunten ingebracht na de laatste vergadering. De leden zullen .... allemaal behandelen.

Startopdracht verwijswoorden

1.  Het bestuur van de HIJN-scholengroep heeft ZIJN besluit genomen.
2. De commissie Integriteit heeft HAAR jaarvergadering op 6 januari gepland.
3. Er zijn diverse urgente agendapunten ingebracht na de laatste vergadering. De leden zullen ZE / DEZE allemaal behandelen.

Uitleg verwijswoorden

Verwijswoorden

• Een verwijswoord verwijst (vaak) naar een eerder genoemd woord.
• Voor de-woorden gebruik je een ander verwijswoord dan voor het-woorden:
• De gymleraar die ons lesgeeft, is ziek. de => die
• Het feestje dat Maaike houdt, wordt leuk. het => dat
• .... meisje .... geselecteerd is voor de wedstrijd, is mijn nichtje. 

Bezittelijke voornaamwoorden zijn óók verwijswoorden

mijn fiets

zijn iPhone

de regering en haar ministers

=> Hoe weet je dat het hier 'haar' moet zijn? 

Vrouwelijke DE-woorden

• de koe en haar kalf, de mevrouw en haar hondje
• ook vrw: woorden die eindigen op -heid, -nis, -ing, -ie,... (de verlegenheid, de gebeurtenis, de regering, de politie)
• de regering en haar ministers


• => dus het verwijswoord is dan: HAAR

Mannelijke DE-woorden 

• de agent en zijn motor, de koning en zijn gemalin


• overige woorden: opzoeken
• de hoed en zijn veertje
• => dus het verwijswoord is dan: ZIJN

HET-woorden: onzijdig

• Het huis en zijn dak 


• Het kind was de weg kwijt. Het bleef maar ronddwalen.
• Het ezeltje knorde luid. Zijn maag was leeg.
• => dus het verwijswoord bij HET-woorden is ZIJN

 

Verwijswoorden

Kies het juiste verwijswoord:

mannelijk/vrouwelijk? Kijk in het woordenboek.

he t -woorden (onzijdig)	het, zijn	da t , di t
d e -woorden (mannelijk)	hij, hem	di e , dez e
d e -woorden (vrouwelijk)	zij/ze, haar	di e , dez e
meervoud	zij/ze, hen, hun	die, deze

Teamspel! 

In groepjes van drie

Haal nu de vijf fouten uit de volgende slide :) 

Uit de praktijk...

• "De groepen die je kunt verwachten zitten rond de 22-25 leerlingen. De groepen worden begeleidt door leerlingen." 
  
• "Zij nemen jullie mee in de wonderenwereld van het lerende brein en hoe je stof naar het lange termijn geheugen kan krijgen."

 

Uit de praktijk...

• "De groepen die je kunt verwachten zitten rond de 22-25 leerlingen. De groepen worden begeleidt door leerlingen." 
  

• "Zij nemen jullie mee in de wonderenwereld van het lerende brein en hoe je stof naar het lange termijn geheugen kan krijgen."

 

Welke tips kunnen jullie elkaar geven als het over spelling gaat?

• ....
• .....
• Lees je tekst na, vooral als die naar externen gaat
• En: laat je tekst nalezen! 
  

Verder oefenen:

https://gespeld.nl

cambiumned.nl

https://www.hbotaaltoets.nl

Extra bronnen: woordenlijst.org / vandale.nl 

https://www.youtube.com/watch?v=JiNs794-QF0 ("De ultieme uitleg werkwoordspelling")