4.5 Onderzoek naar evolutie & 4.6 Evolutie in populaties

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Evolutie

4.5 Onderzoek naar evolutie

4.6 Evolutie in populaties

Lesprogramma

• Huiswerk
• Leerdoelen
• Uitleg
• Vragen
• Nabespreken
• Huiswerk

Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?

Leerdoelen

• Je kent enkele onderzoeksmethoden naar verwantschap.
• Je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en orgaanstelsel van de mens en verschillende diersoorten.
• Je kunt een stamboom aflezen en construeren.
• Je kunt beschrijven hoe de genetische eigenschappen van een populatie kunnen veranderen.

Onderzoek naar evolutie

Verwantschap kan op verschillende manieren aangetoond worden:

• Door onderzoek naar overeenkomsten in anatomie (bouw, bijv. homologe organen)
• Door onderzoek naar rudimentaire organen 
• Door onderzoek naar overeenkomsten in biochemie (eiwitten, RNA, DNA of celmembranen/celwanden)

Wat is het verschil tussen analoge en homologe organen?

Homologe (=zelfde oorsprong) organen 

Analoge (=andere oorsprong) organen, kunnen wel zelfde functie hebben 

Rudimentaire organen

Gewervelde embryonale ontwikkeling

https://microbenotes.com/evolutionary-embryology/

Welke rudimentaire organen heeft de mens?

Cladistiek

• cladistiek/cladisme= methode om organismen in te delen in groepen genaamd clades (grieks 'klados'=tak).
  
  
• 1 clade= een gedeelde voorouder en alle evolutionaire nakomelingen
  
  
• Binnen een clade zie je gedeelde eigenschappen met dank aan de gedeelde voorouder. 

https://www.evogeneao.com/en/learn/tree-of-life   niet zo dat de meeste soorten zoogdieren zijn...

Stamboom aflezen

Stamboom aflezen

Stamboom aflezen

langer geleden

Zijn gibbons en orang-oetans meer of minder verwant aan elkaar dan gibbons en chimpansees? Leg uit

Zijn gibbons en orang-oetans meer of minder verwant aan elkaar dan gibbons en chimpansees? Leg uit

Definities

Soort = organismen die op natuurlijke wijze onderling vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen.  (bijv. honden)

Hoe zit het met de lijger?

Definities

• Populatie = Alle individuen van een soort die in een bepaald gebied leven en onderling voortpanten
  
  
• Genenpool is alle verschillende genen  die voorkomen in een populatie 
  
  
• Gene flow = (incidentele) uitwisseling van genen tussen populaties 
  
  

Stel dat....

- Populaties volledig gescheiden zijn 

- Ze groot genoeg zijn 

- Er geen evolutie optreedt
(allelen hebben dus geen specifiek voordeel) 

Dan blijkt dat de allelfrequenties
in populaties constant blijven 

(voorbeeld bij mensen is oogkleur of bloedgroep)

Evolutie

Mutaties zorgen voor nieuwe varianten van genen, vooral als deze dominant zijn zal snel worden geselecteerd op het  positieve/nadelige effect. 

Waarom bij vooral bij dominante allelen? 

Evolutie

Als een eigenschap voordeel oplevert voor overlevingskans, zorgt natuurlijke selectie voor survival of the fittest 

In sommige gevallen levert een eigenschap alleen voordeel op voor de voortplantingskans* dan spreken we van seksuele selectie.

Evolutie

 Micro-   
binnen soort (bijv. berkenspanner)

Macro- 

ontstaan nieuwe soorten 

Co-

Als organismen met elkaar mee evolueren. Bijv. giftigheid bij planten en tolerantie bij rupsen. 

Huiswerk

Leren en maken 4.5 en 4.6

In ieder geval opdracht 49, 50, 52 t/m 54, 56, 58, 61, 63, 65