BVJ HAVO 3 H5.5 geschiedenis van het leven op aarde

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Onderzoek naar evolutie

opdrachten

Thema 5 basisstof 4

Opdracht 1 t/m 5

LEERDOELEN

* je kent enkele onderzoeksmethoden naar verwantschap

* je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en orgaanstelsels van de mens en van verschillende diersoorten

* je kunt een stamboom aflezen en construeren

onderzoek naar evolutie

Verwantschap kan op verschillende manieren aangetoond worden:

• Fosielen
• Door onderzoek naar overeenkomsten in anatomie (bouw, bijv. homologe organen)
• Door onderzoek naar rudimentaire organen 
• Door onderzoek naar overeenkomsten in biochemie (bepaalde stoffen in bijvoorbeeld bloed)

Fossielen

• Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in gesteenten.
• Door paleontologie leveren deze veel informatie, zoals de ouderdom van het gesteente, hoe het fossiel behandeld moet worden.
• Gidsfossielen zijn fossielen die kenmerkend zijn voor een bepaalde periode en daardoor tijdsbepaling leveren.

Trilobiet

is een Gidsfossiel uit welke gesteente laag komt dit fosiel?

Trilobiet

Gidsfossiel voor het Cambrium

Maken opdrachten 1 & 2

Homologe organen

analoge organen wat is het verschil met homologe organen ?

Dit zijn analoge organen. Organen die niet zijn ontstaan uit dezelfde grondvorm, maar door aanpassingen aan het milieu wel een vergelijkbare functie hebben.

wat zijn Rudimentaire organen?

Rudimentaire organen

Zijn de vleugel van een vleermuis en de vleugel van een vlieg homologe of analoge organen? Leg uit

Zijn de voorpoot van een krokodil en de voorpoot van een mol homologe of analoge organen? Leg uit

Stamboom aflezen

Stamboom aflezen

langer geleden

Biochemie

hoe kun je met biochemie stambomen maken ?

Cladistiek

• cladistiek/cladisme= methode om organismen in te delen in groepen genaamd clades (grieks 'klados'=tak).
• 1 clade= een gedeelde voorouder en alle evolutionaire nakomelingen
• Binnen een clade zie je gedeelde eigenschappen met dank aan de gedeelde voorouder. 

BS5: Cladistiek

afstammingsboom

clade (= tak)

• een groep organismen met overeenkomstige voorouder

splitsingspunten in cladogram

• een gemeenschappelijke voorouder
• boven splitsing verschillen clades slechts in 1 eigenschap

Zijn gibbons en orang-oetans meer of minder verwant aan elkaar dan gibbons en chimpansees? Leg uit

Zijn gibbons en orang-oetans meer of minder verwant aan elkaar dan gibbons en chimpansees? Leg uit

Huiswerk

opdrachten 3 t/m 9