Paragraaf 2.9

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

2.9 leerdoelen

- je weet hoe een rivierstelsel is opgebouwd

-je kunt uitleggen welke rol de hydrologische kringloop speelt bij verwering, erosie en sedimentatie

-je kunt uitleggen hoe een delta ontstaat

Is eolische sedimentatie, is sedimentatie door .....

1. het water
2. de wind
3. het ijs
4. de zee

Wat is een delta?

1. Een gebied ver voor de monding, waar de rivier zich vertakt in vele rivierlopen.
2. Een gebied vlak na de monding, waar de rivier zich vertakt in vele rivierlopen.
3. Een gebied vlak voor de monding, waar de rivier samenkomt.
4. Een gebied vlak voor de monding, waar de rivier zich vertakt in vele rivierlopen.

Een delta heeft de vorm van een waaier

1. Waar
2. Niet waar

Een delta is...

1. Een samenloop van regenwater riviertjes in het hooggebergte.
2. Een bocht in de rivier.
3. Nieuw land in zee ontstaan door sedimentatie van een rivier.
4. Een ander woord voor gletsjer.

Een delta ontstaat door sedimentatie

1. Waar
2. Niet Waar

Opdrachten

Maak in het digitale werkboek de opgaven van paragraaf 2.9

Laat zien dat je de leerdoelen van de paragraaf/paragrafen beheerst.

Opdracht 1

a morene – puinwaaier – delta.

b een eindmorene Dit is materiaal dat door de gletsjer voor zich uit is geduwd. Een grondmorene bevindt (of bevond) zich onder een gletsjer en bevat daarom veel fijngemalen materiaal.

Opdracht 2

a In de polaire zone is weinig water waardoor er weinig chemische verwering plaatsvind. Door de vorstwerking komt er wel mechanische verwering voor.

b – oppervlakkige afstroming van regenwater

– grondwater

– directe neerslag in de rivier

– smeltwater

c grondwater

d De oppervlakkige afstroming neemt toe en daardoor komt er minder grondwater in de rivier.

Opdracht 3

a rivierstelsel

b toename

c bovenloop

Opdracht 4

– Voor de kust van West-Afrika ligt veel meer sediment uit de Sahara dan voor de kust van Zuid-Amerika, omdat het er veel dichterbij ligt.

– Voor de kust van West-Afrika ligt veel grover sediment dan voor de kust van Zuid-Amerika, omdat het veel dichterbij ligt. Alleen het hele fijne materiaal kan door de wind zo ver getransporteerd worden.

Opdracht 5

a vlechtende rivier

b Een vlechtend rivierstelsel ontstaat als een rivier in korte tijd veel water en sediment moet verwerken en daarvoor veel geulen nodig heeft. Dit gebeurt in gebieden met een zeer onregelmatige watertoevoer naar de rivier: met grote pieken en dalen.c In gebieden met een aride klimaat en gebieden met een polair klimaat. In deze gebieden komt in de lente/zomer veel smeltwater, en in de natte periodes veel regenwater in zeer korte tijd in de rivier en de rest van het jaar krijgt de rivier vrijwel geen water.                                                        d De rivier heeft een sterk wisselend regiem.

Opdracht 6

a – Een puinwaaier is een rivierafzetting die ontstaat door uitwaaiering: doordat de rivier steeds zijn eigen bedding opvult en zich voor de waterafvoer dus telkens moet verplaatsen.

– Een puinhelling ontstaat aan de voet van een gesteentewand door het naar beneden vallen van losse stenen. b Tijdens een ijstijd/koudere periode is er minder vegetatie die de bodem beschermt, dus is er meer erosie. Daarnaast is er meer mechanische verwering door vorstwerking. Hierdoor is er meer verweringsmateriaal en worden er dus meer puinwaaiers gevormd.

c (stromend) water

Opdracht 7

a – de aanvoer van sediment door de rivier (of in het verlengde hiervan: de vegetatiebedekking/ erosie in het stroomgebied/opheffing van het achterland door tektoniek) – de mate van erosie door de zee

b De groei neemt af, omdat de stuwdam sediment vasthoudt dat dus niet meer in zee kan worden afgezet. c Doordat het zand dat wordt aangevoerd door de rivier, afglijdt op de hellende zeebodem. d Het slib dat in een delta wordt afgezet, is vruchtbare grond. Samen met het geringe reliëf en de aanwezigheid van voldoende water is een delta bijzonder geschikt voor landbouw. Daardoor vestigen veel mensen zich in deze gebieden.