De Veluwe 1.7

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo b, k, g
• Leerjaar 2

De Veluwe

De Veluwe

De Veluwe

Deze les

- Je weet wanneer het Nederlandse landschap is ontstaan. 

- Je weet waar in Nederland de stuwwallen liggen. 

- Je begrijpt hoe het Nederlandse landschap is ontstaan. 

- Je begrijpt hoe stuwwallen zijn ontstaan. 

Rivieren in NL

- De Rijn, de Maas en voorlopers van deze rivieren, hebben vele stroomgebieden gehad.

- Deze rivieren hebben dikke lagen grind , klei en zand afgezet in heel Nederland. Dit grind, klei en zand kwam uit de bergen uit het midden van Europa. (bovenloop van deze rivieren)

Hoog Nederland

Met dat zand en grind is iets gebeurd en 

 daarom vinden we nu in het landschap van 

Hoog Nederland zand en grind!

Het landschap van hoog Nederland is vooral 

gevormd in de koude perioden tussen 

200.000 jaar en 10.000 jaar geleden.

In een ijstijd!!!

15.000 v. Chr.

• Laatste stuk van de laatste IJstijd

• Nederland was voor een groot deel toendra: gras, mos en lage struiken

• Wilde dieren: mammoeten, wolven, paarden en rendieren

• Er woonden ongeveer 1000 mensen in Nederland

Ontstaat Hoog - Nederland als gevolg van de ijstijd??
En wat is een ijstijd?

IJstijd

- Een ijstijd of glaciaal: een lange koude periode van ijzige kou. Hier liggen dan ijskappen  van meer dan 100 meter dik. 

- Interglaciaal: een warmere periode tussen twee ijstijden in. 

Interglaciaal

Glaciaal

Wat heeft dat te maken met het Nederlandse landschap?

Grens van de gletsjers tijdens de Saale-ijstijd

De gletsjer duwt de grond voor zich uit als een bulldozer.

Een ijstong  is een smalle, dikke laag ijs die omlaag schuift

De ijstong duwt grond niet alleen vooruit , maar ook naar de zijkanten. 

De gletsjer in de Saale-ijstijd had drie ijstongen in Nederland die allemaal als een bulldozer werkten.

             Stuwwal in Nederland: Veluwe

           Stuwwal de Grebbeberg (Utrechtse Heuvelrug)

                  Hoogtekaart van                    Nederland

Stuwwallen in Nederland

Hoe weten we dit allemaal??

We hebben bewijs!

    Deze zwerfstenenen werden vroeger gebruikt

    om.........

Veluwe: Zandlandschapp

Zandlandschappen

- Neergelegd door de wind voor een ijstijd het begin van een ijstijd. (preglaciaal)

- Het was toen koud en hierdoor konden er bijna geen bomen groeien.

De wind had dus vrij spel. De wind legde het zand op of tegen een heuvel, rotsblok neer.

In het zuid werd löss neergelegd. Dit is zeer fijne klei.

Die kon de wind goed en lang meenemen omdat deze fijn en ligt was.

https://www.geologievannederland.nl/landschap/landschappen/zandlandschap 

Dekzand ligt door heel Nederland op de bodem. Dekzand is ...

1. Zand uit Scandinavië.
2. Zand van de bodem van de Noordzee.
3. Zand van de bodem van de Atlantische Oceaan.
4. Zand uit het zuiden: België, Frankrijk.

Leven wij in een glaciaal of een interglaciaal ?

1. Glaciaal
2. Interglaciaal

Hebben de rivieren invloed gehad op de vorming van ons land?

1. Ja
2. Nee

Welke soorten grond kom je in de Nederlandse bodem tegen?

1. Alleen klei
2. Zand en grind
3. Zowel Klei, zand als grind
4. Turf en löss

Wanneer is het Nederlandse landschap voornamelijk gevormd?

1. Dit heeft de mens gedaan
2. In de afgelopen 200.000 jaar
3. In de afgelopen 5.000 jaar
4. In de afgelopen 500.000 jaar

Controlevragen

1. Leg uit wat een interglaciaal is.
2. Hoe heten de heuvels die door het schuivend ijs zijn ontstaan?
3. Tijdens welke ijstijd werden de heuvels gevormd? Noem de naam van deze ijstijd.
4. Leg uit hoe deze stuwwallen gevormd werden.
5. Waarom noemen we het gedeelte waar de stuwwallen liggen "Hoog-Nederland"?
6. Tijdens de ijstijd groeiden er weinig planten en bomen in ons land. Leg uit waarom.
7. Wat is een ijstong? Vertel ook hoeveel ijstongen er in Nederland waren en wat deze deden.
8. Hoe zijn de grote zwerfkeien in Nederland terecht gekomen?
9. Hoe werd het dekzand over Nederland verspreid?
10. In Nederland zijn veel zandgronden. Zijn de boeren hier blij mee? En waarom wel of niet?