Les 5: sensoren, oog DVZ24Y3

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Les 5 Anatomie en Fysiologie

Zintuigen 

Hoe zit je er aan het begin van deze les bij?

😒🙁😐🙂😃

Programma

Lesdoelen bespreken

Theorie Zintuigen (oog) 

Opdrachten learnbeat

Afronding 

Lesdoelen

Na deze les kan je de bouw en functie van de zintuigen en het oog beschrijven.

Welke zintuigen kennen jullie

DE ZINTUIGEN

De zintuigen

- Zintuigen zorgen ervoor dat je kunt waarnemen

- Waarschuwen voor gevaar

- Zintuigen doen dit de hele dag door

- Ook buiten je bewustzijn om

Best een mooi systeem van ons lichaam dus!

Zintuigcellen zetten informatie van de buitenwereld om in elektrische signalen

Geluid

Licht

tast

reuk

smaak

temperatuur

Zintuigen

- Organen die bepaalde prikkels overbrengen

- Zetten prikkels om in impulsen

- Zenuwen pakken signalen op en geven het door aan je ruggenmerg

- Bestaat uit 6 zintuigen:

reuk, smaak, gevoels, gezichts, gehoor 

en evenwichtszintuig.

Welke soorten prikkels kunnen wij waarnemen?

Er zijn een aantal zintuigen.

Welke zijn er?

De zintuigenstelsel

Een stelsel waarmee je bepaalde signalen van buitenaf en van binnenuit opvangt. 

 Je krijgt hierdoor informatie binnen over je omgeving en over de toestand van je eigen lichaam. 

Wat zijn sensoren?

Sensoren 

Ook wel zintuigcellen die door de zintuigen gebruikt wordt om prikkels waar te nemen. 

De zintuigcellen zijn alleen gevoelig voor een bepaalde prikkel (pijnprikkel bijvoorbeeld). Deze prikkels worden via zenuwcellen doorgegeven aan de hersenen. 

De zintuigcellen

Zintuigen kunnen prikkels waarnemen omdat ze een grote aantal zintuigcellen hebben.

Andere naam voor die specifieke cellen: receptoren of sensoren.

Wat vangen ze zoal op? geluid, licht, tast, reuk, smaak, temperatuur.

exteroreceptoren reageren op prikkels van buiten het lichaam

tong= smaak

neus= reuk

oog= gezichtsvermogen

oor=gehoor

huid= tast

interoreceptoren reageren op prikkels binnen het lichaam.

properiocepetoren geven informatie over het bewegingsapparaat. 

en de wanden van alle holle organen (darmen, longen, maag mondholte, urinewegen en bloedvaten)  geven informatie over de inhoud van het orgaan.

Exteroreceptoren

Zintuigcellen die de wereld om je heen waarnemen.

Neus - reukzintuig

• Zintuigcellen: reukzin
• Werkt bij inademen via de neus
• Heeft invloed op de smaak
• Zo'n 10.000 geuren onderscheiden
• Geur wordt opgeslagen in passief geheugen.

Reukzintuig

- Kun je mee ruiken

- Geuren waarschuwen je voor gevaar

- Reukslijmvlies bestaat uit reukzintuigcellen, slijmklieren en steuncellen

- Reukzintuigcellen zijn langgerekte

gespecialiseerde zenuwuiteinden

- Geurreceptoren zorgen ervoor dat

er een impuls ontstaat.

Reukzintuig

- Reukzintuig is als enige verbonden met het limbisch systeem =  je emotionele brein

- Bijvoorbeeld een speciale geur van een drankje wat je terug brengt naar het moment dat je daar erg ziek van bent geworden.

De structuren in het limbisch systeem zijn betrokken bij emotie, motivatie, genot en het emotioneel geheugen. 

Het limbische systeem is onderdeel van de grote hersenen.

Tong - smaakzintuig

• Alleen opgeloste stoffen (speeksel)
  zijn waar te nemen
• Fundamentele smaken: zoet, zuur,
  zout, bitter, unami (hartig).

Waar proef je welke smaak?

'aangenaam hartige smaak'

Smaakzintuig

- Om te proeven

- Proeven is samenspel van smaak en geurwaarneming

- Bij proeven blijft het niet; structuur en temperatuur belangrijke rol. Warme soep beter dan koude, krokante chips beter dan slappe chips

- Als je iets echt niet lust, kun je gaan kokhalzen, reflex

Smaakzintuig

- Smaakzintuig bestaat uit smaakzintuigcellen en zenuwvezels van drie hersenzenuwen:

1. tong-keelzenuw

2. aangezichtszenuw

3. zwervende zenuw (Nervus vagus)

- Smaken proef je als ze in contact komen met vocht. Bij een droge tong proef je weinig. 

Werking smaak

Het oog 

Het oog is een bolvormig orgaan met aan de binnenkant lichtgevoelige cellen. 

De oogleden 

De oogleden zijn huidplooien met aan de binnenkant slijmvlies. Bevatten wimpers en talgklieren. 

Achter het bovenste ooglid ligt de traanklier. Knipperen verspreidt traanvocht over de oogbol om uitdroging te voorkomen. 

Het traanvocht wordt afgevoerd via de binnenste ooghoek, waar de traanbuis opent.

Bouw van het oog

Bindvlies: Bedekt het gehele oog; beschermt het oog.

Harde oogrok: Beschermt het oog; oogwit.

Hoornvlies: Voorkant oog; is helder; laat licht door.

Iris: Kleur; regelt met pupil hoeveelheid licht.

Pupil: Wordt groter in het donker; 

kleiner bij fel licht.

Ooglens: Direct achter pupil en iris; 

bolle vorm. 

Bouw van het oog

Netvlies (retina): Achterin het oog; fotoreceptoren; zetten beelden om in impuls.

Gele vlek: midden van het netvlies; licht- en kleurgevoelige kegeltjes; 

De kegeltjes zorgen voor het scherp zien van details.

Receptoren netvlies

• Staafjes: beweging en zwart/wit vormen
  
• Kegeltjes: kleuren en details.

Omgekeerd!

De lens

Accommoderen:
aanpassen van de vorm
en dikte van de ooglens.

De oogspieren

Traanfilm

.

Pupilreflex

Prikkels en impulsen

Een prikkel is een berichtje (uit de omgeving) dat wordt opgevangen in een zintuig.

In je zintuig wordt zo'n prikkel omgezet in een elektrisch stroompje, dat noem je een impuls

Is het reukzintuig nodig om het verschil tussen aardbeien- en frambozenranja proeven?

1. Ja
2. Nee

 Het oor en integratie

Aan de slag met learnbeat.

Lees eerst helemaal de theorie en start dan pas aan de opdrachten...