MTH DA 2.1.8 Bijzondere wonden

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2

Medisch technisch handelen

DA2

Periode 1

Les 8

2022-2023

Programma

• Welkom + Osiris
• Terugblik wondverzorging/wondgenezing
• Opdracht bespreken --> hoe ver is iedereen?
• Opdracht bijzondere wonden, opdracht ulcus cruris 
• ????
• Afsluiten + huiswerk

Herhalen vorige les

• De fasen van wondgenezing:
• 1. Reactiefase --> bloedingsfase en ontstekingsfase
• 2. Regeneratiefase 
• 3. Rijpingsfase  

bloedingsfase: Stollingsproces dmv vaatvernauwing  vormt zich een stolsel met fibrinedraden. Deze vormt een netwrek dat bij niet gapende wonden, de randen aan elkaar verbindt en verkleeft. Bij grote wonden wordt het wondbed bedekt en wordt de wond afgesloten door korst. Ontstekingsfase na het stoppen van de bloeding  micro-organismen worden opgeruimd  witte bloedcellen helpen in dit proces  vocht doordat lymfevaten zijn beschadigd  zo ontstaat zwelling  pijnzenuw wordt geprikkeld  ontstekingsverschijnselen: rubor, calor, dolor, tumor. Als wond schoon is over naar fase 2: 

regeneratie fase

Verloren lederhuid wordt vervangen door nieuw weefsel  nieuwe bloedvaatjes aanmaken wordt gestimuleerd  zuurstofvoorziening van groot belang!  nieuwe weefsel is vochtig, helder en korrelig, noem je granulatieweefsel. Hiervoor zijn Vit. A/C, eiwit, zuurstof, groeifactoren, enzymen nodig.

Rijpingsfase: na sluiten van de wond is het weefsel nog rood, dik en stug. Littekenfase, wordt later soepeler 

Opdracht wondgenezing

• Ingeleverd? 
• Goede voorbereiding en maken opdrachten noodzakelijk
• Niet gemaakt? Niet in de les 

Werkwijze wondbehandeling

• Reinigen
  
• Ontsmetten
  
• Wondexcisie of wondtoilet
  
• Evt. plaatselijke verdoving
  
• Wondsluiting
  
• Wondbedekker: wat kies je?
  
• Nazorg
  
• Verslaglegging
  

Reinigen

• Waarom reinigen we de wond?
  
• Voorkomen van wondinfecties
  
• Lichaam reinigt zelf door bloeden
  
• Spoelen met kraanwater/NaCl 0,9% met evt. gaasje
  
• Kraanwater eerst 30 sec. laten stromen
  
• Wondomgeving ook reinigen (bloed en ander vuil rondom wond)
  
• Soms wondbeslag verwijderen met schaar + pincet of steriele nagelborstel
  

Ontsmetten

• Desinfectans
  
• Let op overgevoeligheidsreactie --> vragen!
  
• Laten drogen aan de lucht --> droog --> goed ingewerkt
  
• Alcohol 70+95%
  
• Chloorhexidine
  
• Jodiumtinctuur
  
• Providonjodium
  
• Natriumhypochloriet
  
• Zilversulfadiazine; vanuit NHG-standaard niet meer gebruikt i.v.m. vorming littekens en donkere huid na genezing.
  

1. Gaat vermenigvuldigen ziektekiemen tegen

2. Vraag naar evt overgevoeligheid van bijvoorbeeld jodium. Sommige  desinfectans kunnen wondgenezing ook vertragen

3. Desinfectans altijd goed in laten werken, dus wachten tot de huid weer droog is!

4. Alcohol: werkt snel maar kort: bacterie en schimmeldodend. Voor virussen helpt het minder. Vaak in combinatie met ander middel. Vaak bij ingrepen of handdesinfectie. Veelvuldig gebruik zorgt voor uitdroging (evt met glycerol erbij in) NIET in de wond/oog/slijmvliezen

5. Chloorhexidine: bacteriedodend voor bacteriën. Waterige oplossing/alcoholische oplossing. Alcoholische oplossing iets sterkere werking i.v.m. kortere droogtijd. Mag gebruikt worden in zwangerschap en bij borstvoeding. Bij pus en/of bloed werkt het minder goed. Bijwerking: plaatselijke irritatie. Met alcohol erbij in ook droge schrale huid. Met alcohol niet voor ogen/slijmvliezen

6.Jodiumtinctuur: Sterkwerkend voor bact, virus, schimmels, sporen. Verkleuring vd huid is voordeel. Nadeel: slecht afwasbaar, pijn, irritatie, evt. allergie, niet in ogen en slijmvliezen. Bij schildklier probl, zwanger en BV alleen na overleg arts

7.Povidonjodium: antiseptische werking, bruine kleur, werking zolang het bruin is, minder pijnlijk dan jodiumtinctuur. Kan door huid worden geresorbeerd, voorzichtig bij beschadigd huid oppervlakken. Bijna nooit allergische reactie. Niet in ogen niet bij zwangerschap. Alleen bij schildklierproblemen na overleg met HA. Beperkt houdbaar

8.Natriumhypochloriet: Chronische zweren zoals decubitus/ulcus. Desinfecteren + oplossend effect necrotisch weefsel. Kan wondgenezing vertragen door beschadiging van nieuw gevormd bindweefsel. Wondranden goed beschermen!! Goed doordrenkt gaasje voor 3 dagen in de wond en dan verwisselen

9.Zilversulfadiazine: bacteriedodend, bij brandwonden max 7 dagen gebruiken bij 2e graads brandwonden. Bij oppervlakkige brandwonden omstreden, zou pijn versterken en genezing vertragen. Ontraden bij kinderen

Belangrijk bij het verzorgen/behandelen van wonden:

• Kleur, grootte, diepte, vorm, wondranden, exsudaat, geur, pijn, ontstekingsverschijnselen
  
• Gebruik ALTIS: Aard van de wond, Lokalisatie van de klacht, Tijd/beloop, Intensiteit/ernst, Samenhang van alle factoren
  
• Altijd goed rapporteren
  
• Liever geen soda, biotex, badedas
  
• Spoelen met water: 30 seconden kraan eerst laten stromen/ steriel gedestileerd water of NaCl 0,9%
  

Bijt- en steekwonden

• In alle gevallen ter beoordeling van de arts
  
• Bijt- en steekwonden: wond altijd besmet met ziektekiemen, diepte moeilijk te zien
  
•  mensenbeten: HIV, Hep B of C.
  
• Tetanus !!
  
• Antibioticum: verminderde afweer, hartafwijkingen, infectiegevaar (bij prothesen)
  
• Steekwonden: diepte moeilijk te bepalen: open laten, evt. verbinden met een drain. Evt. antibiotica
  

Wat voor wond zie je hier? 

Decubitus

• Wie heeft er wel eens een decubituswond gezien?
  
• Wat is het?
  
• Waar zie je decubituswonden?
  
• Bij wie komt dit voor?
  
• Wat is het risico?
  
• Wat kun je in de praktijk verwachten?
  

Wat voor wond zie je hier? 

Ulcus Cruris

• Wie heeft er wel eens een ulcus cruris gezien?
  
• Wat is de definitie van een ulcus cruris?
  
• Wat kunnen oorzaken zijn?
  
• Wat kunnen klachten zijn?
  
• Hoe behandel je dit?
  

Waarom zwachtelen en wanneer wel/niet?

• Compressietherapie bij ongecompliceerde UC
  
• Verbetert de veneuze bloeddoorstroom en bevordert wondgenezing
  
• Grootste druk ontwikkelen aan de voet richting de knie dan afnemen
  
• Bij veel oedeem dagelijks wissel, later 2 maal per week
  
• Lange rek zwachtel en elastische kousen in de nacht uit!
  
• Korte rek alleen druk bij beweging
  
• Dode weefsel verwijderen
  
• Geen antiseptische middelen
  
• Wond spoelen met water
  
• Barrière creme of zinkolie wondranden
  
• Beoordeling wond: geel/rood/zwart --> moderne wondbedekkers
  

En dan...

• Secundaire wondbedekker
  
• Bij veel wondvocht absorberend verband
  
• Bij inzwachtelen
  
• Let op grote holten: opvullen met watten/foam
  
• Voet in 90 graden
  
• Geen fixatie krammetjes
  
• Veel lopen, been omhoog, goede schoenen, goede voeding, roken/overgewicht bespreken
  

Opdracht Ulcus Cruris

Maak een start met de opdracht Ulcus Cruris 

Welke wond zie je hier?

Diabetische voet

• Wie heeft er wel eens een diabetische voet gezien?
  
• Wat is het?
  
• Hoe kan het ontstaan?
  
• Hoe wordt het dan ontdekt?
  
• Een diabetische voet en dan?
  
• Adviezen?
  
• Niet roken, regelmatig bewegen, instelling DM, niet zelf wonden behandelen, dagelijkse inspectie wondjes, geen blote voeten, insmeren, nagelverzorging/eelt
  
• Opdracht diabetische voet maken op Cumlaude
  

Brandwonden

• Wie heeft er wel eens een brandwond gehad?
  
• Wat zouden oorzaken kunnen zijn?
  

Oorzaken van een brandwond:

• Hitte
• Koude
• Wrijving
• Chemische reactie
• Elektriciteit/blikseminslag 

Wat te doen bij welke graad?

• Koelen!! 10-20 minuten, chemische verbrandig 45 min.
• 1e graads: verkoelend (nat) verband, zachte crème.
  
• 2e graads oppervlakkig: blaren: vetgaas met absorberend verband
  
• 3e graads: SEH - ziekenhuis
  
•  bij drukpijn blaar inknippen: zalfgaasverband met absorberend verband
  
•  als het een open wond geworden is: vochtig milieu, bijv. schuimverband
• Aandachtspunten:
  
• (Oppervlakkige) tweedegraads brandwond groter dan 2 Euro > volgende dag 
• Kindermishandeling 1 op de 4 !

Eerste graads verbranding

• Geen wond maar ontstekingsreactie
• Opperhuid intact
• Rood
• Droog
• Soms zwelling
• Prikkelend tot pijnlijk 

Tweede graads brandwond oppervlakkig

• Opperhuid beschadigd tot in lederhuid
• Glanzend rood/roze
• Nat 
• Blaren
• Pijnlijk
• Soepel  

Tweedegraads brandwond diep

• Lederhuid meer aangetast
• Rood/wit
• Nat 
• blaren
• Pijnlijk
• Voelt soepel 

Derdegraads brandwond 

• Opperhuid en lederhuid tot in onderhuids vetweefsel beschadigd
• Wit, beige tot donkerbruin
• Droog, leerachtig
• Bijna pijnloos
• Stug 

Kijktip: Sjinkie speelt met vuur, documentaire over Sjinkie Knegt de short tracker die door een ongeval met de kachel ernstige brandwonden opliep 

Totaal verbrand lichaamsoppervlak

Wat is de 9-regel en de 

handpalmmethode?

Gebruik hiervoor de regel van negen (waarbij je het lichaam indeelt in vlakken van 9%) of de handpalmmethode: de handpalm van de patiënt met gesloten vingers is gelijk aan één procent van het lichaamsoppervlak. In beide gevallen geldt: hoe hoger het percentage, hoe ernstiger de brandwon

Regel van 9 

• De regel van negen helpt je om snel aan de hulpdiensten door te kunnen geven hoe groot het percentage verbrande huid is.
  
• Platte hand (van de patiënt) met gesloten vingers is ongeveer 1%
  
• Wanneer het verbrande huidoppervlak bij volwassenen groter is dan 10 procent en bij kinderen of bejaarden groter is dan 5 procent, is er een levensbedreigende situatie.
  
• Deze schatting doorgeven aan hulpdiensten i.v.m. kans op shock
  



Oefenen

Welke gradatie

En deze? 

Welke gevolgen op lange termijn?

• Uitdroging
• Infecties
• Littekenweefsel
• Contracturen  

Opdrachten

• Opdracht bijzondere wonden afmaken
• Opdracht Ulcus cruris afmaken
• Opdracht Diabetische voet afmaken
• Opdracht brandwonden maken
• Gebruik je boek (en AFP-boeken) of betrouwbare websites 

Huiswerk

• Opdrachten (af)maken en inleveren 
• Lezen Hoofdstuk 6.2 t/m 6.6.2, 6.2.9 en 6.3 (MTH-boek)