Slavernij - Veerkracht en Verzet PO 7-8

• Geschiedenis
• Primaire Bronnen
• +6
• Basisschool
• Groep 7,8

Introduction

Deze les is gemaakt in samenwerking met het Nederlands Openluchtmuseum en het Wereldmuseum Amsterdam. Na afloop van de les: A Kennen de leerlingen meerdere vormen van verzet tijdens de slavernij - Leerlingen kennen enkele vormen van verzet van door slaaf gemaakten tijdens de periode van slavernij. - Leerlingen kennen Tula, verzetsstrijder van Curaçao. - Leerlingen weten waarom muziek een vorm van veerkracht en verzet was. B Kennen de leerlingen twee sleutelstukken, behorend bij het thema slavernij: - Een banjo, 250 jaar geleden gemaakt door een tot slaaf gemaakte in Suriname - Het boek met het verslag van de rechtszaak tegen Tula uit Curaçao

Instructions

Benodigdheden

Voor elke leerling een mobiel, tablet of laptop met internet.

Tip: zet tijdens het geven van de les de notities uit (rechtsonder de slide).

Print u de les, dan hebt u zelf de notities bij de hand. 

Opbouw van de les (40-50 minuten)

Voor meer achtergrondinformatie: zie pdf in de bijlage.

Inleiding (5 minuten)

Voor deze les wordt de basisinformatie over slavernij bekend verondersteld. Deze kennis wordt kort opgefrist door middel van een filmpje.

Kijk voor meer informatie over slavernij en Tula: https://www.canonvannederland.nl/nl/slavernij

1 Muziek als vorm van verzet (15 minuten)

We gaan tijdens deze les kijken naar verzet op twee plekken waar tot slaaf gemaakten naartoe werden vervoerd, vanuit Afrika: Suriname en Curaçao.
In Suriname staat de muziek centraal, symbool voor de veerkracht van de tot slaaf gemaakten. Ook werden geheime boodschappen verstuurd via de muziek en was het dus ook een vorm van verzet. Wereldmuseum Amsterdam heeft een banjo, zo'n 250 jaar geleden gemaakt door een tot slaaf gemaakte, als topstuk in de collectie.

2 Tula, verzetsstrijder op Curaçao (15 minuten)

Op 17 augustus 1795 legde Tula en andere tot slaaf gemaakten het werk neer. Ze wilden hun vrijheid. Er kwam een rechtszaak tegen Tula, waarna hij ter dood veroordeeld werd. Het verslag van de rechtszaak is bewaard gebleven in het Nationaal Archief. Het is bijzonder, omdat het zeldzaam is dat we woorden van tot slaaf gemaakten kunnen nalezen. Zij mochten immers niet leren lezen en schrijven en kregen geen stem.

Afsluiting (5 minuten)

Er is veel aandacht voor het slavernijverleden en er wordt gewerkt aan een slavernijmuseum. Mensen op Curaçao halen nog altijd moed uit Tula's dappere strijd voor de vrijheid. Zij herdenken ieder jaar de opstand. Wat denk jij, ken jij manieren om je te verzetten, wat zijn goede manieren om je te verzetten?

www.openluchtmuseum.nl

www.amsterdam.wereldmuseum.nl

± 1637 - 1863

Veerkracht en verzet

tijdens de slavernij 

Archiefkast

Archiefkast:

Archiefkasten zijn (veelal) lange, inhoudelijke lessen met veel bronmateriaal. Deze lessen bevatten alle noodzakelijke informatie uit de lesmethode en actieve, verwerkende werkvormen. Bij archiefkasten ligt de nadruk op kennisontwikkeling met enige vaardigheidsontwikkeling.

± 1637 - 1863

Leerdoelen

Leerstof

Interactie

Terugblik

Zelf nadenken

Afbeelding vergroten

Navigeren door de les

Symbolen die we tijdens deze les gebruiken:

± 1637 - 1863

Tussen de vijftiende en negentiende eeuw vervoerden Europese slavenhandelaren in totaal zo’n twaalf miljoen tot slaaf gemaakte mensen over de Atlantische Oceaan, van wie 600.000 op Nederlandse schepen.

± 1637 - 1863

In deze les ontdek je hoe tot slaaf gemaakte mensen hun veerkracht en verzet toonden op de Nederlandse plantages in Suriname en op Curaçao.

De slavernij duurde bijna 400 jaar. 

Kun jij de gebeurtenissen in de tijd plaatsen?

± 1637 - 1863

-3000 v Chr.

-3000 v Chr.

tot 500 n Chr.

500-1000

1000-1500

1500-1600

1600-1700

1700-1800

1800-1900

1900-1950

1950-nu

Nederland 

schaft als
één van
de laatste landen slavernij af. 

Grootste omvang
van de
slaven-
handel. 

Columbus
arriveert in
Amerika
en maakt
meteen mensen tot slaaf. 

Nederland
begint
met
 slaven-handel.  

Feitelijk begint de slavernij in 1492: Columbus ontdekt Amerika en begint direct met het toeëigenen van de ontdekte gebieden. De bewoners van het gebied (indianen) worden vermoord, verjaagd, gevangen, tot slaaf gemaakt. 

Even het geheugen opfrissen:

± 1637 - 1863

Klik hier

Tot slaaf gemaakte mensen hadden totaal geen vrijheid. Ze werkten lange dagen in de hitte. Ze werden geslagen met de zweep, bedreigd en mishandeld. 

Toch probeerden ze zich op allerlei manieren te verzetten tegen hun Nederlandse onderdrukkers. 

± 1637 - 1863

Bovenste afbeelding: 

Opstand in 1774 van 5.000 tot slaafgemaakten in Berbice, een kolonie op Nederlands-Guyana.  

https://www.amsterdam.nl/stadsarchief/themasites/amsterdam-slavernij/1774-verzet-kolonien/

Onderste afbeelding: 

Capoeira is een spel, een Braziliaanse vecht-dans met wortels in spelen en rituelen die werden meegebracht door de Afrikaanse bevolking in de tijd van de slavernij in Brazilië. 

https://nl.wikipedia.org/wiki/Capoeira

Welke manieren kun jij bedenken waardoor 

tot slaaf gemaakte mensen zich konden 

verzetten tegen hun onderdrukkers? 

Denk aan groot en klein verzet. 

Mogelijke antwoorden, dit deden de tot slaaf gemaakten: 
- werk neerleggen/staken

- demonstreren

- langzaam werken

- theater opvoeren met karikaturen van de slavenhouders

- werk niet goed uitvoeren

- meesmokkelen van rijstkorrels door deze in het haar te vlechten (rijst was nodig om te vluchten)

- vluchten

- behouden van het eigen geloof

- een opstand

- stelen van de slavenhouder

Klik hier

Verzet tegen slavernij, zo ging dat:

± 1637 - 1863

Welke van deze vormen van verzet heb je in het filmpje gezien? 

Wel in het filmpje gezien

± 1637 - 1863

Niet in het filmpje gezien

Zout in het eten van de slavenhouder

Een opstand organiseren

Je eigen taal spreken

Je eigen muziek maken

Stelen van de slavenhouder

Vluchten

  Veerkracht en verzet door middel  

  van muziek, in Suriname.

  

± 1637 - 1863

NL

Suriname

Filmfragment 2:20 minuten.
In dit wat oudere filmpje wordt nog gesproken over 'slaven' in plaats van 'tot slaaf gemaakten'. 

± 1637 - 1863

In het volgende filmpje van School-TV Suriname zie je hoe de trommel gebruikt werd om geheime boodschappen door te geven. 

Op sommige plaatsen werden trommels verboden. 

Dan werden instrumenten met snaren gemaakt, zoals deze banjo. 

± 1637 - 1863

De klankkast is gemaakt van een kalebas

Dit is een topstuk uit de collectie 

Je kunt deze banjo bekijken in Wereldmuseum Amsterdam!

250 jaar geleden gemaakt door een tot slaaf gemaakte

Komt uit Suriname

Schapenvel

Veel muziek - en vooral het ritme - waar jij naar luistert, heeft een oorsprong vanuit de slavernij. 

Luister naar twee fragmenten waarbij dit goed te horen is. Het eerste fragment is de traditionele Kawina, Afro-Surinaamse muziek, ontstaan vanuit slavernij:
Krijoro Prisiri met 'Rosie Bong Na Ding Oema Ning'
(R. Watson). 

Het tweede fragment (41 seconden) is een modern nummer: Ronnie Flex met 'Plek Als Dit'. 

  

± 1637 - 1863

Klik hier

Rosie Bong Na Ding Oema Ning

± 1637 - 1863

Tekst

Tekst

Tekst

Tekst

Er is geen goed of fout: hoorde je dat de muziek/beat op elkaar leek? 

JA

NEE

BEETJE

  Verzet op Curaçao, verzetsstrijder  

  Tula

  

± 1637 - 1863

NL

Curaçao

± 1637 - 1863

Ook naar Curaçao werden mensen gebracht vanuit West-Afrika. Ze moesten daar als slaaf werken. 

Ook zij kwamen in verzet. 

De beroemdste verzetsstrijder van Curaçao is Tula. 

Klik hier

Tula, verzetsheld

± 1637 - 1863

± 1637 - 1863

De grijze vlek laat zien dat het papier hersteld is met Japans papier. 

Tula zegt: 'Wij zoeken niemand kwaad te doen, maar zoeken onze vrijheid.'

Er kwam een rechtszaak tegen Tula. Het verslag daarvan ligt in het Nationaal Archief in Den Haag. 

Het is zeer zeldzaam dat we de woorden van tot slaaf gemaakten kennen. Ze mochten immers niet leren lezen en schrijven. 

Het boek is meer dan 200 jaar oud. 

Het boek is zo kwetsbaar dat er een nagemaakt boek is om in te kijken. 

Dit is een topstuk uit de collectie van het Nationaal Archief

Beestjes hebben het papier aangevreten. 

In het verslag staat dat Tula tijdens de rechtszaak heeft gezegd dat hij koning van Curaçao wil worden. Waarom denk je dat hij dit heeft gezegd? 

De kans is groot dat Tula heeft gezegd dat hij koning van Curaçao wil worden omdat hij gemarteld werd en de onderdrukkers dit van hem wilden horen. 

± 1637 - 1863

Het volgende filmpje van het Jeugdjournaal (23 oktober 2023) 

gaat over Tula. 

Fragment duur 2:31 minuten. 

Elk jaar wordt op 17 augustus de opstand op Curaçao herdacht. Tot op de dag van vandaag halen mensen moed uit Tula's dappere strijd voor vrijheid. Dit nationale monument staat op het eiland Curaçao. 

± 1637 - 1863

Kinderarbeid

• Goedkope arbeidskrachten

• Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan

• Ze zijn goedkoper dan mannen en vrouwen

• Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines

Draai aan het rad. 

Geef je mening. 

Het rad wordt door de leerkracht op het centrale scherm gedraaid, waarna een leerling de vraag die verschijnt beantwoordt. 

Tekst

Tekst

Tekst

Tekst

Je weet nu meer over veerkracht en verzet tijdens de slavernij.  

Wat vond je van deze les? 

😒🙁😐🙂😃

Aardappeloproer

1917

Enkele Amsterdamse vrouwen zagen dat er een schip vol aardappelen in een van de grachten lag. Ze gingen erop af en plunderden het schip: hun schorten vol aardappelen. De dag erna waren er meer plunderaars. Pas nadat zes mensen door het leger werden doodgeschoten, keerde de rust terug

± 1637 - 1863

Bezoek en bekijk:

 

www.nationaalarchief.nl

www.amsterdam.wereldmuseum.nl

www.canonvannederland.nl