3.2 - Genenparen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

Zitten op je eigen plek

Telefoon niet zichtbaar

Boek+schrift op tafel

Planning

Woensdag - 3.1 uitleg

Donderdag (2x) - 3.2 uitleg + maken opdrachten

Vrijdag - Extra opgaven maken

Thema 3 - Genetica

LessonUp klas: rplzz

Online boek: 532446

Thema 3 - Genetica

3.1 - Fenotype en genotype

3.2 - Genenparen

3.3 - Monohybride kruisingen

3.4 - Geslachtschromosomen

3.5 - Speciale manieren van overerven

3.6 - Opvoeding of aanleg

3.1 - Fenotype en genotype

Bladzijde 168

BiNaS: 

Doelen van deze paragraaf

Je kunt beschrijven wat het fenotype en wat het genotype van een organisme is

Je kunt uitleggen wat autosomen, geslachtschromosomen en homologe chromosomen zijn

Je kunt uitleggen dat een fenotype tot stand komt door de combinatie van genotype en de invloed van milieufactoren

Schrijf over en beantwoord:

1) Leg in 1 zin uit wat het verschil is tussen fenotype en genotype

2) Wat wordt bedoeld met autosomen?

3) Welke geslachtschromosomen heeft de mens, en wat bepalen deze chromosomen?

4) Wat wordt bedoeld met homologe chromosomen?

5) Wat is de invloed van milieu op het fenotype? Geef hierbij een voorbeeld

6) Wat is het verschil tussen een 'gen' en een 'allel'

3.2 - Genenparen

Bladzijde 175

BiNaS: 

Doelen van deze paragraaf

Je kunt uitleggen hoe het fenotype van een organisme tot stand komt en hierbij de begrippen homozygoot, heterozygoot, dominant en recessief gebruiken

Je kunt beschrijven hoe door recombinatie nieuwe combinaties van allelen ontstaan

Eigenschappen doorgeven

We nemen een ander voorbeeld dan uit het boek

Dit is een versimpelde weergave, want in het echt heb je natuurlijk veel meer haarkleuren dan donker en rood.

Ook heb ik een willekeurig chromosoom uitgekozen. Het is mij niet precies bekend waar de genen voor de haarkleur liggen.

Op deze chromosomen 

ligt het gen 

voor haarkleur

gen voor haarkleur: Allel voor donker haar

gen voor haarkleur: Allel voor rood haar

Wat is het genotype van vader?  donker / rood

Wat is het fenotype van vader?   donker haar

Welke van de twee genen is dominant?    donker

Welke van de twee genen is recessief?     rood

donker haar

rood haar

allel voor rood haar

allel voor 

rood haar

Wat is het genotype van Sander?

Wat is het fenotype van Sander?

Wanneer komt een recessief gen tot uiting in het fenotype?

rood haar

rood haar

Wat is het genotype van Sander?  rood / rood

Wat is het fenotype van Sander?   rood haar

Wanneer komt een recessief gen tot uiting in het fenotype?

Alleen als er GEEN dominant gen aanwezig is

rood haar

rood haar

Sander heeft twee genen die hetzelfde zijn: rood/rood.

Dit noemen we:

HOMOZYGOOT

('homo' betekent 'hetzelfde')

gen: rood haar

gen:

rood haar

Vader heeft twee genen die verschillend zijn: donker/rood.

Dit noemen we:

HETEROZYGOOT

('hetero' betekent 'anders')

gen: donker haar

gen:

rood haar

va

                      vader                           moeder                     Sander                        zus

genotype   donker/rood             donker/rood             rood/rood              donker/donker

fenotype    donker                       donker                       rood                       donker

                       heterozygoot           heterozygoot           homozygoot        homozygoot

                                                                                                rood                        donker

Een eenvoudigere schrijfmethode voor het genotype

dominante gen: hoofdletter

recessieve gen: kleine letter

Gebruik altijd de A of B

(Bijv: een grote C lijkt te veel op een kleine c)

Hoofdletter altijd vooraan!

va

                      vader                           moeder                     Sander                        zus

genotype   Aa                                Aa                               aa                            AA

fenotype    donker                       donker                       rood                       donker

                       heterozygoot           heterozygoot           homozygoot        homozygoot

                                                                                                rood                        donker

Uitleg: codominantie

• Het allel voor witte vachtkleur en het allel voor rode vachtkleur zijn codominant.
• Noteer je zoals hiernaast ->
•  De gevlekte koe is heterozygoot en heeft een intermediair fenotype

Onvolledig dominant

• Oogkleur
• Het recessieve allel komt een beetje tot uiting in het fenotype
• Allel voor bruine ogen is onvolledig dominant

Genetische variatie

Door recombinatie en mutatie

Mogelijke verschillende genotypen bij recombinatie.

Mogelijke verschillende genotypen bij recombinatie.

Recombinatie

Mutaties

Mutaties zijn verandering in het DNA. 

We kennen twee soorten mutaties:

• puntmutaties
• chromosoom of genoommutaties

Puntmutaties is verandering van één base.

Chromosoom of genoommutaties zijn grotere mutaties.

Aan het werk

3.1 - Opdracht 1 tot en met 13 (afmaken)

3.2 - Opdracht 14 tot en met 26