§3.2 Op weg naar duurzame energiebronnen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

     HAVO 3  

                    

                            Aardrijkskunde

Het broeikaseffect is goed voor de aarde.

1. waar
2. nietwaar

Waardoor warmt de aarde op?

1. Het broeikaseffect
2. Het versterkte broeikaseffect
3. Global Warming
4. Fake news

Een belangrijke oorzaak voor de huidige klimaatverandering is het .......

1. versterkte broeikaseffect
2. Broeikaseffect
3. Hitte op aarde
4. klimaatverandering

Aan het einde van de les.. 

.. kun je een aantal gebieden aanwijzen waar de klimaatverandering zichtbaar is.

.. begrijp je welke gevolgen klimaatverandering heeft voor het leven op aarde.

.. ken je de belangrijkste traditionele energiebronnen en je weet dat het energieverbruik/pp en de CO2-voetafdruk jarenlang explosief toenamen.

.. begrijp je waarom traditionele energiebronnen niet duurzaam zijn en er een energietransitie nodig is.

Welke verschillende gevolgen van klimaatverandering zijn er zichtbaar op verschillende plekken op aarde?  

Traditionele hulpbronnen

Fossiele brandstoffen -->  uitputbare energiebronnen 

Conventionele olie en gas

'Makkelijk' te winnen

Aardolie

• Plankton (zeebodem)
• Samengedrukt 

• Booreiland
• Ja-knikker

Aardolie bewerken

• Ruwe aardolie bewerken

• Benzine
• Nafta
• Kerosine
• Gasolie
• Stookolie

Steenkool

• Plantenresten samengedrukt
  
• Mijnbouw

• Elektriciteitscentrale

Aardgas

• Centrale verwarming
• Koken

• Plantenresten
• Gasbel

• Aardbevingen (Groningen)

Wat zijn conventionele hulpbronnen en waarom zijn deze niet duurzaam?

Conventioneel vs. Onconventioneel

Conventioneel: De voorraad van een fossiele energiebron die aantoonbaar of vermoedelijk kan worden gewonnen met de tot nu toe gebruikelijke methoden en kosten.

Onconventioneel: De voorraad van een fossiele brandstof (teerzand, leisteenolie, gashydraat) die wat betreft vorm, zekerheid en economische en technische winbaarheid sterk afwijkt van de gangbare fossiele energiebronnen. Het kost daardoor buitengewoon veel moeite, geld én energie om deze olie te winnen. Bovendien komt er heel veel koolstofdioxide bij vrij, om het maar niet te hebben over de overige vervuiling en aantasting van natuurlandschappen. 

Schaliegas

• Gesteente met belletjes 
  
• Fracking (Explosie)

• Explosie (chemisch afval)

Schaliegas, zit vast in kleine zachte steen holtes

Water, zand en chemicaliën worden in de grond gespoten

Teerzanden

Oliehoudende afzettingen van zand en klei.

• Moeilijk te winnen, dus duur proces 
• Milieu onvriendelijk

Teerzand afgraving

conventionele reserve

50jaar? 100jaar?

niet-conventionele reserve

veel moeite, geld én energie 

Voordelen kernenergie

Nadelen kernenergie

Gaan we nu allemaal dood?

We vragen het aan..

Karl Marx  

Thomas Malthus 

  Ester Boserup

Thomas Malthus

1766 - 1834

• Thomas Malthus voorspelde de Malthuscatastrofe
  
  
• Bij deze catastrofe zouden er teveel mensen op de wereld zijn om te voeden. Het 'teveel' zou vanzelf dood gaan.
  
  
• Volgens sommigen gaat de catastrofe nooit gebeuren, volgens sommigen is deze al begonnen. Hoezo?
  
  
• Door de catastrofe ontstaat een natuurlijk evenwicht. Als er teveel mensen zijn, gaan die dood. Betekent wel dat de hele wereld constant in hongersnood zal zijn.

Ester Boserup

1910 - 1999

• Ester Boserup kijkt misschien wat minder blij, maar ze was een stuk positiever dan Thomas Malthus
  
  
• Boserup voorspelde regime change op het moment waarop Malthus een Malthuscatastrofe voorspelde
  
  
• Regime changes, aldus Boserup, zijn grote, belangrijke uitvinden die ervoor zorgen dat we efficieënter kunnen leven en produceren.
  
  
• De Regime changes zorgen ervoor dat de ontwikkeling als het ware voor blijft op de bevolkingsgroei.
  
  
• Voorbeelden van regime changes zijn bijvoorbeeld kunstmest of verbrandingsmotoren. Wat is de volgende?

Karl Marx

1818 - 1883

• Karl Marx was van het communisme. Hoe verschilt een communistisch systeem van een kapitalistisch systeem, zoals we in het westen hebben?
  
  
• Marx was het oneens met zowl Boserup als Malthus. Marx ontkende zelfs dat er te weinig voedsel was of ooit zou zijn. Marx draaide het om: wij gebruiken teveel.
  
  
• Het communisme draait om eerlijk delen. Volgens Marx wordt het voedsel op de wereld nit eerlijk verdeeld onder alle mensen. Heeft hij daar een punt?
  
  
• Marx's oplossing? Er hoeft niet meer geproduceerd te worden, maar het eten moet eerlijk worden verdeeld.

        Malthus                                            Boserup                                                Marx

We gaan allemaal dood!

We lossen dit wel op!

Het ligt aan de rijken!

Meer producten van dezelfde grond

We moeten alles eerlijk verdelen

Wetenschap is belangrijk

Er komen ziektes

Geboortebeperking is noodzakelijk

Evenwicht herstellen

Communisme

Dus..

Stijging wereldbevolking + stijging welvaart

                                            = 

Jarenlange toename CO 2 voetafdruk 

Dus.. 

Energietransitie is nodig! 

Maken

H3 par. 3.2 werkboek blz. 54 vraag . 1,3,4,5,6, en ook maken blz. 52 vraag 1,2,3,4,6