Les 6 - uitleg hww en zww

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Lesprogramma

1. Huiswerk zelfstandig nakijken

2. uitleg zelfstandig werkwoord en hulpwerkwoord

3. zelfstandig aan de slag

Lesdoel

Aan het eind van deze les én na het maken van de opdrachten:

- Ken je de kenmerken van het zelfstandig werkwoord (zww) en het hulpwerkwoord (hww) 

- Kun je de verschillende soorten werkwoorden in een zin benoemen.

Wie kent het verschil tussen een hww en zww?

Ja

Nee

hww

Als een zin meerdere ww heeft, is het ww dat de handeling aangeeft altijd een voltooid deelwoord of een infinitief. 

De persoonsvorm en eventuele andere ww zijn dan een hulpwerkwoord.

Imme is elke dag naar school gefietst.

Imme zal elke dag naar school moeten fietsen.

zww

Geeft aan wat er wordt gedaan --> Het onderwerp doet iets.

Er staat altijd 1 zelfstandig werkwoord in de zin.

Imme fietst elke dag naar school.

Imme is naar school gefietst.

Imme zal elke dan naar school moeten fietsen.

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

Zij

laten

hun

auto

morgen

repareren. 

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

Kan

je

niet

beter

uitkijken!

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

Max

zou

dat

gedaan

kunnen

hebben.

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

Hij 

heeft

weer

niet

geluisterd.

hulpwerkwoord

zelfstandig werkwoord

Hij 

kocht 

het

mooie

cadeau.

In hoeverre begrijp je nu het verschil tussen een hww en een zww?

😒🙁😐🙂😃

Zelf aan de slag

Maak opdr. 14 , 15, en 17 van blz. 232-233

Stappenplan zinsontleding

1. Persoonsvorm (vraagzin, tijdproef of getalproef)
2. Onderwerp (wie/wat + pv?)

• persoonsvorm = altijd een werkwoord.
• onderwerp = degene die iets (=pv) doet.

• Wanneer ga jij op vakantie?

Anke is een taart aan het bakken.
pv =?

3. Gezegde (2 opties)

• Optie 1: werkwoordelijk gezegde (wg) = alle werkwoorden in de zin (dus pv + andere werkwoorden).
• Let op: het ow doet iets + het belangrijkste ww is een zelfstandig werkwoord.

• In 2017 is het beeld van meisjesvoetbal totaal veranderd.

Soms horen er ook woorden bij het wg die zelf geen werkwoord zijn. 

• Splitsbare werkwoorden 

In het weekend slaap ik altijd uit. (hele ww = uitslapen)

• 'te' of 'aan het' + hele werkwoord

Hij zit al twee uur huiswerk te maken.

Anke is een taart aan het bakken.
wg =?

Stappenplan zinsontleding

1. Persoonsvorm (vraagzin, tijdproef of getalproef)
2. Onderwerp (wie/wat + pv?)
3. Gezegde (wg of ng)

Mijn ouders zijn vandaag de hele dag aan het werken.
pv=?

1. Mijn ouders
2. zijn
3. zijn aan het werken
4. aan het werken

Mijn ouders zijn vandaag de hele dag aan het werken.
ow=?

1. Mijn ouders
2. zijn
3. zijn aan het werken
4. aan het werken

Mijn ouders zijn vandaag de hele dag aan het werken.
wg=?

1. Mijn ouders
2. zijn
3. zijn aan het werken
4. aan het werken

4. Lijdend voorwerp (lv)

• Iets/iemand overkomt of ondergaat iets.
• Stel de vraag: wie/wat + wg + onderwerp? 

• Bastiaan heeft een nieuwe telefoon gekregen.
• Wat heeft Bastiaan gekregen? een nieuwe telefoon = lv

• Let op: niet in elke zin staat een lv! + Een zin met een ng heeft NOOIT een lv!

Wat is het lijdend voorwerp in de volgende zin?

Mijn oma bezoekt elke donderdag haar zus.

Anke is een taart aan het bakken.
lv =?

Stappenplan zinsontleding

1. Persoonsvorm (vraagzin, tijdproef of getalproef)
2. Onderwerp (wie/wat + pv?)
3. Gezegde (wg of ng)
4. Lijdend voorwerp (wie/wat + wg + ow?)

De jongens gooiden sneeuwballen.

pv=?

1. De jongens
2. gooiden
3. sneeuwballen

De jongens gooiden sneeuwballen.

ow=?

1. De jongens
2. gooiden
3. sneeuwballen

De jongens gooiden sneeuwballen.

wg=?

1. De jongens
2. gooiden
3. sneeuwballen

De jongens gooiden sneeuwballen

lv=?

1. De jongens
2. gooiden
3. sneeuwballen

De mees kon een nestje bouwen in het nieuwe vogelhuisje.
Lv=?

Hij vond zijn ontbijt tenslotte in de koelkast.
Lv=?

Zet de (onderdelen van) de zinsdelen bij de juiste benaming.

wg

ww gezegde

ond

onderwerp

lv

lijdend voorwerp

mv

meewerkend voorwerp

bwb

bijwoordelijke

bepaling

ng

nw gezegde

De

lieve

kleinzoon

gaat

voor

een

cadeau

kopen.

zijn

oma

morgen

Zet de (onderdelen van) de zinsdelen bij de juiste benaming.

wg

ww gezegde

ond

onderwerp

lv

lijdend voorwerp

mv

meewerkend voorwerp

bwb

bijwoordelijke

bepaling

ng

nw gezegde

je

vader

de

Is

nieuwe

medisch

centrum

geworden?

dokter

in

het

Zet de (onderdelen van) de zinsdelen bij de juiste benaming.

wg

werkwoordelijk gezegde

ond

onderwerp

lv

lijdend voorwerp

mv

meewerkend voorwerp

bwb

bijwoordelijke

bepaling

De

lieve

kleinzoon

is

voor

een

cadeau

geworden.

zijn

oma

morgen