2.3. Vruchtbare halve maan, van dorp naar stad

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

2.3 De vruchtbare halve maan, dorpen worden steden 

Leerdoelen:

- Je weet waarom de Jagers en Verzamelaars naar het Midden-Oosten trokken

- Je kunt een oorzaak noemen voor het ontstaan van de irrigatielandbouw

- Je kunt een oorzaak voor de Neolitische Revolutie noemen

Klimaatsverandering

• Rond 11.000 v. Chr

• De aarde wordt warmer

• Niet voldoende voedsel voor Jagers en Verzamelaars 

• Oevers van de rivieren in het Midden-Oosten

De vruchtbare halve maan

Neolithische Revolutie

• Ontdekkingen! (Granen heel voedzaam en temmen wilde dieren)
• Overgang van Jagen en verzamelen naar landbouw
• Agrarische samenleving
• nomaden -> vaste woonplaats
• jagen en verzamelen -> landbouw = akkerbouw en veeteelt

jager-verzamelaar vs boer

Leerling 1: beschrijft de voordelen van de levensstijl van een jager-verzamelaar

Leerling 2: beschrijft de voordelen van de levensstijl van een boer

Elke leerling bedenkt minimaal 2 argumenten voor de eigen levensstijl en 1 argument tegen de andere levensstijl! (15min)

Neolithische revolutie = Landbouwrevolutie

• Revolutie betekent snelle en grote verandering
  

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer

• Niet iedereen ging over op de landbouw!

Ontwikkelingn van de landbouw heeft 3 belangrijke gevolgen: 

• Mensen hoefden niet meer rond te trekken omdat het vlees, melk en granen voor voldoende voedsel zorgt: nomadenleven stopt  en mensen wonen op een vaste plek
• Het aantal mensen groeit door de hoeveelheid voedsel > stijging aantal hutten> zo ontstonden er dorpen!
• Er ontstaan beroepen. Mensen specialiseerden zich: arbeidsspecialisatie. Niet iedereen hoefde in de landbouw te werken. 

Ontstaan arbeidsspecialisatie

1. Door landbouw veel voedsel
2. Zo veel voedsel dat niet iedereen boer hoeft te zijn
3. Bevolkingsgroei dankzij voedseloverschot
4. Iemand die geen boer was kon zich op ander werk richten
5. Specialiseren in een ambacht (bv. bakker, timmerman, potten/manden)

       Ambacht = Maken van producten met de hand en eenvoudige gereedschappen

Arbeidsspecialisatie = mensen konden zich gaan focussen op een ambacht 

Irrigatielandbouw

Het warme, droge klimaat zorgde er voor dat er niet het hele jaar genoeg water voor de akkers was

Oplossing: Irrigatielandbouw

Irrigatielandbouw = Landbouw waarbij het water via een door mensen aangelegd systeem op de akkers terecht komt

Gevolgen irrigatielandbouw

1 Stijging voedselproductie

2 Boeren moesten meer samenwerken

3 Arbeidsspecialisatie

Zo ontstonden tussen de Eufraat en de Tigris rond 6.000 v.Chr. de eerste steden.

Mesopotamië een agrarisch-stedelijke samenleving.

Maatschappij waarin de landbouw het belangrijkste middel van bestaan is, maar waar steden een belangrijke functie hebben

De vruchtbare halve maan

Huiswerk

Maken: opdrachten 1,2 en 4 van paragraaf 2.3

Lezen: 2.3.3

Leerdoelen:

- Je weet waarom de Jagers en Verzamelaars naar het Midden-Oosten trokken

- Je kunt een oorzaak noemen voor het ontstaan van de irrigatielandbouw

- Je kunt een oorzaak voor de Neolitische Revolutie noemen

So (schriftelijke toets)

Toets gaat over 1.1, 2.1 en 2.2

Datum: 20-09-2024 

Organisatie van deze samenlevingen

• Landbouw overschot door irrigatie 

• Ambachtsman: specialisatie 
  

• Handelaar: spullen kopen en verkopen (ruilhandel)

• Ontstaan Bestuur (politiek gevolg)

• 3500 v. Chr. In Mesopotamië ontstaat het spijkerschrift 

Ontwikkelingn van de landbouw heeft 3 belangrijke gevolgen: 

• Mensen hoefden niet meer rond te trekken omdat het vlees, melk en granen voor voldoende voedsel zorgt: nomadenleven stopt 
• Het aantal mensen groeit door de hoeveelheid voedsel > stijging aantal hutten> zo ontstonden er dorpen!
• Er ontstaan beroepen. Mensen specialiseerden zich: arbeidsspecialisatie. Niet iedereen hoefde in de landbouw te werken. 

aantekeningen

aantekeningen

2.3.3 Leven in een stad

er ontstonden grote veranderingen: 

• beroepen en daardoor verschillen
• Door verschillende beroepen ontstaat er ruilhandel
• Verschil tussen rijk en arm
• beroepen met meer en minder aanzien
  
• Ook komt er een koning, de hoogste in aanzien (vertegenwoordiger van god)
• Bouw van paleizen en tempels
• Om met zijn allen te leven worden er regels gemaakt en opgeschreven
• ook het beroep ambtenaar ontstaat 
• codex hammurabi

Aantekeningen

Vaardigheid: Oorzaak/gevolg

Oorzaak: waardoor iets gebeurd

Gevolg: iets wat door iets anders gebeurd.

Is dit een oorzaak of gevolg van de irrigatielandbouw?

'Het ontstaan van nieuwe beroepen'

1. Oorzaak
2. Gevolg

Is dit een oorzaak of gevolg van de irrigatielandbouw?

'Het ontstaan van nieuwe uitvindingen'

1. Oorzaak
2. Gevolg

Het ontstaan van de eerste steden

• Om meer vruchtbare grond te krijgen, gingen de boeren kanaaltjes graven om het water te verspreiden (irrigatielandbouw)

• Hierdoor was er meer voedsel en groeiden dorpen uit tot steden

• Niet iedereen hoeft meer boer te zijn en mensen gaan andere beroepen uitoefenen

De vruchtbare halve maan