Ole en Florian - incongruentie en dat/als-constructie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Ole en Florian

Incongruentie en dat/als-constructie

'De leraren schrijft op het bord.'
Klopt deze zin?

Ja!

Nee!

Incongruentie

Bij een enkelvoudig onderwerp hoort een enkelvoudige persoonsvorm. Bij een meervoudig onderwerp hoort een meervoudige persoonsvorm.
Incongruentie ontstaat vaak:
- als het onderwerp meervoudig lijkt, maar enkelvoudig is;
- als persoonsvorm en het onderwerp ver uit elkaar staan;

- als een meewerkend voorwerp ten onrechte voor het onderwerp wordt aangezien. 

Voorbeelden

- De jeugd in de grote steden als Amsterdam en Rotterdam hebben een schrijnend gebrek aan speelplaatsen.
- Eneco verwacht dat het gebruik van gas, water en elektriciteit de komende jaren alleen maar verder zullen toenemen.
- Mensen die belangstelling hebben voor de functie worden vriendelijk verzocht hun sollicitaties te richten aan het dagelijks bestuur. 

'Een hoop conflicten ontstaan door een gebrek aan onderlinge communicatie.'
Noteer het foute woord.

1. ontstaan, moet ontstaat zijn
2. een hoop conflicten, moet conflict zijn

'Dus jij denkt dat dit soort mensen nooit voor een Koninklijke onderscheiding in aanmerking zullen komen.' Noteer het foute woord.

1. dit, moet deze zijn
2. zullen, moet zal zijn

'Alle inzenders werden gevraagd om hun ontwerpen van naam en adres te voorzien.'
Noteer het foute woord.

'De media stelt de politici onnodig kritische vragen, die dan toch niet beantwoord worden.'
Noteer het foute woord.

'Het merendeel van de scholieren vinden
de opgaven moeilijk.'
Noteer het foute woord.

1. vinden, moet vindt zijn
2. de opgaven, moet het opgave zijn

Dat/als-constructie

Een bijzin van voorwaarde begint vaak met als of wanneer. Je kunt zo'n voorwaarde dan het beste achteraan de zin zetten. Doe je dat niet, dan ontstaat er een dat/als-constructie. 

Daarom vind ik dat als films schokkende beelden bevatten of vormen van ernstig geweld, ze niet voor tien uur 's avonds moeten worden uitgezonden. 

Juiste zin:
Daarom vind ik dat films niet voor tien uur 's avonds moeten worden uitgezonden, als ze schokkende beelden bevatten of vormen van ernstig geweld. 

De zin:
'Het rekeningrijden moet snel worden ingevoegd, omdat wanneer er niets gebeurt, Nederland binnenkort één lange file is.'

1. is prima
2. Het rekeningrijden moet snel worden ingevoerd, omdat Nederland binnenkort één lange file is, wanneer er niets gebeurt.

De zin:
'Spraken de jongens af dat als ze geld genoeg zouden verdienen, ze in de zomervakantie naar Spanje zouden gaan?'

1. is prima
2. Spraken de jongens af dat ze in de zomervakantie naar Spanje zouden gaan, als ze genoeg geld zouden verdienen?