Het Weer - Hoe zat het ook alweer?

• Natuurkunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Hoe zat het ook alweer?

Ga rustig zitten op je plek.

iPad in de LessonUp, boek en pen op tafel.

Wat moet je weten?

1. De drie eigenschappen van moleculen volgens het deeltjesmodel

2. De drie verschillende fasen en de faseovergangen

3. De reden dat luchtdruk ontstaat

4. Wat voor weer het is bij hoge luchtdruk en lage luchtdruk

5. Wanneer de gasdruk in een ruimte kan toenemen of afnemen

6. Hoe een mooiweerwolk ontstaat

7. Hoe een onweerswolk ontstaat

8. Waarom er bij een onweerswolk bliksem ontstaat

9. Wat het dauwpunt is

Wat moet je kunnen?

1. Fasen en faseovergangen herkennen in een voorbeeld

2. Uitleggen wat voor weer het is/wordt op basis van luchtdruk

3. Omrekenen tussen Celsius en Kelvin

4. Aflezen van een grafiek over het dauwpunt

5. Uitleggen hoe je een thermometer ijkt (practicum)

Deeltjesmodel

Beschrijving van de belangrijkste eigenschappen van moleculen.

1. Moleculen veranderen niet als de fase verandert (bv. vloeibaar > gas).

2. Moleculen bewegen altijd.

3. Moleculen trekken elkaar aan, hoe dichterbij, hoe groter die kracht.

Fasen

Fasen + overgangen moet je kennen.

Bij een faseverandering verandert het molecuul niet. IJs, water en damp hebben dezelfde soort moleculen.

Een molecuul zelf is niet warm of koud; de beweging bepaalt de temperatuur van de stof.

Condenseren

Sublimeren

Smelten

Stollen

Rijpen

Verdampen

Luchtdruk

Lucht bestaat uit moleculen, dus lucht heeft gewicht.

De druk van lucht op zichzelf heet de luchtdruk. 

Als lucht daalt, komen er moleculen dichter bij elkaar en stijgt de druk.

Lage luchtdruk = stijgende lucht.

Stijgende lucht = neerslag.

Hoge luchtdruk = dalende lucht.

Dalende lucht = droog.

Zelf toepassen

1. Wat klopt er niet aan de onderstaande zin?

Als de temperatuur stijgt, gaan moleculen sneller bewegen. De moleculen worden dan warmer.

2. In welke stof bewegen moleculen het meest: ijs, water, of waterdamp?

3. Welke faseovergang is er gebeurd als je 's ochtends dauw op het gras ziet?

4. Waarom ontstaat er bij stijgende lucht vaak neerslag?

Zelf toepassen

1. Wat klopt er niet aan de onderstaande zin?

Als de temperatuur stijgt, gaan moleculen sneller bewegen. De moleculen worden dan warmer.

De moleculen zelf worden niet warmer - die hebben geen temperatuur.

2. In welke stof bewegen moleculen het meest: ijs, water, of waterdamp?

In waterdamp (gasvormige fase)

3. Welke faseovergang is er gebeurd als je 's ochtends dauw op het gras ziet?

Condensatie - van gasvormig naar vloeibaar.

4. Waarom ontstaat er bij stijgende lucht vaak neerslag?

Omdat hoog in de lucht de temperatuur daalt, waardoor waterdamp verandert in water, en dit water valt als neerslag weer op aarde.

Lucht- & gasdruk

Luchtdruk meet je met een barometer.

Die reageert op verandering in de druk door in te zakken of omhoog te veren.

Anders in een afgesloten ruimte.

Hoe hard de moleculen tegen de wand botsen, is de gasdruk.

Hoe meer moleculen, hoe meer botsingen, dus hoe hoger de druk.

Als het een warme dag is, stijgt de druk dus ook!

Met een manometer kan je meten wat de overdruk is - het verschil in druk tussen de band en de luchtdruk.

Tel je overdruk en luchtdruk bij elkaar op, dan weet je de absolute druk in de band.

Wolken & onweer

Luchtdruk en faseovergangen komen samen in het ontstaan van wolken.

Een bel warme lucht stijgt >> zet uit >> koelt af >> damp condenseert >> een stapelwolk ontstaat.

Klein verschil in temperatuur tussen warme bel en omgeving:

Lucht stijgt rustig en niet heel ver. Dit wordt een mooiweerwolk.

Groot verschil in temperatuur:

Er ontstaat een onweerswolk.

Als lucht snel stijgt en er heel hoge wolken ontstaan, krijg je ijskristallen en waterdruppels die langs elkaar bewegen.

Die wrijving maakt dat deeltjes elektrisch geladen worden.

De ontlading tussen wolk en aarde is de bliksem.

Het dauwpunt

Of damp in de lucht condenseert tot waterdruppels, hangt af van temperatuur.

Hogere temperatuur = lucht kan meer waterdamp vasthouden.

Temperatuur waarbij damp condenseert = het dauwpunt.

Als een gas overgaat naar een vloeistof, heet dat...

1. Verdampen
2. Condenseren
3. Smelten
4. Sublimeren

In welke fase bewegen deeltjes het meeste?

1. Vast
2. Vloeistof
3. Gas

In een gebied waar veel neerslag valt, is er een...

1. Lagedrukgebied
2. Hogedrukgebied

Als een gas wordt samengeperst, worden de moleculen steeds kleiner zodat ze minder volume innemen.

1. Waar
2. Niet waar

Bij 0°C staan moleculen helemaal stil.

1. Waar
2. Niet waar

Als er 20 gram waterdamp per m3 in de lucht zit, waar ligt dan het dauwpunt?

1. 18 graden
2. 20 graden
3. 22 graden
4. 25 graden

Aan de slag

Doe/maak ter voorbereiding op de toets:

- De afsluitende opgaven in je online boek.

- Doornemen van deze volledige LessonUp.

- Gemaakte opdrachten in je boek nog eens doornemen.