9.4 Ziekte en afweer VWO 2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

9.4 

Ziektes en afweer

Wat gaan we doen vandaag?

- Cijfers mindmap
- Het 'biologische momentje' van de dag
- Uitleg paragraaf 9.4

- Bespreken boekje 'Leren over vaccineren'. 

Het 'biologische momentje' van de dag...

Meningokokken:

• Bacterie, de meningokok.
  
• Oproep tot inenten.
  
• Gevolgen kunnen zijn: bloedvergiftiging,
    hersenvliesontsteking.
  
• Verspreiding door hoesten, niezen, zoenen.
  
• Kinderen rond 2 jaar, pubers, of ouderen 50+.
  

Noem een ziekteverwekker
(mag meer dan 1)

Soorten ziekteverwekkers:

• Virussen, bijv. griepvirus of Ebola.
    - Vermeerdert zich door injectie genetisch materiaal in gezonde lichaamscel.
    - Ziek door: cel gaat kapot, kan functie niet meer uitvoeren. 
• Bacteriën, bijv. salmonella.
    - Vermeerderen zich door deling,
    - Ziek door: geven giftige stoffen af.   
• Schimmels, bijv. voetschimmel.
  
• Zie bron 2, 3 blz. 91 KK!
• Parasiet: hecht zich aan "gastheer" en gebruikt deze (schade).     
   bijv. Wormen (lintworm), eencellige (malaria) of geleedpotigen (luizen, teken.

Waarom kan je tegen een virus geen medicijnen nemen dat je geneest van het virus, zoals antibiotica bij een bacterie?

1. Virus is te klein.
2. Virus is geen organisme.
3. Virussen zijn met te veel.
4. Virus heeft een complexe bouw.

Bacterie:

Virus:

Verloop: 

• Besmetting: ziekteverwekker aanwezig maar nog niet (voldoende) vermenigvuldigd.
  
• Infectie: vermenigvuldigen van ziekteverwekker in je lichaam (soms ontsteking tot gevolg).
  
• Incubatietijd = vermeerdertijd tot je symptomen krijgt. 
• Infectieziekten - verzamelnaam voor ziekten veroorzaakt door bacterie of virus.
• Zie bron 4 blz. 92 KK!

Ontsteking: Doel: verwijderen
veroorzaker en schade
herstellen (etter/pus).

Wat zijn antigenen?

1. Herkenningseitwitten aan de buitenkant van cellen
2. Witte bloedcellen die antistoffen maken
3. Witte bloedcellen die ziekteverwekkers opruimen
4. Lichaamseigen stoffen

Welke kleur heeft hier de antigeen?

1. Geel
2. Oranje
3. Blauw

Afweer: 

• Afweer: (uitschakelen ziekteverwekker) door witte bloedcel(len).
  
  
  
• Antigenen: Herkenningseiwitten buitenkant van eigen cellen (= lichaamseigen) of ziekteverwekkers (= lichaamsvreemd).
  
  
  
• Antistoffen: passende stof op antigeen.
   - koppelen ziekteverwekkers aan elkaar.
  
   - ziekteverwekker beter herkenbaar vreetcel. 

• Zie bron 8 blz. 93 KK!

3 typen witte bloedcellen: 

• Vreetcellen: opeten ziekteverwekker (pus/etter). (Algemene afweer)
    - Proces = facocyteren. Bron 6 blz. 87 KK!
  
  
• Antistofcellen: antistoffen aanmaken voor antigenen (zijn specifiek = specifieke afweer)
    - is actieve immuniteit (lichaam werkt zelf).
  
  
• Geheugencellen: herkennen ziekteverwekkers,
    snellere aanmaak antistoffen = immuun
  
  
• Bron 6, 7 en 8 blz. 92/93 KK!
  

Wat is een vaccinatie?

1. het inspuiten van de ziekte verwekker
2. het inspuiten van antistoffen
3. het inspuiten van medicatie
4. het inspuiten van dode of verzwakte ziekte verwekkers

Wat is een vaccinatie?

1. Natuurlijke immuniteit
2. Kunstmatige immuniteit

Immuniteit:

• - Natuurlijk (ziek geweest).
    - Kunstmatig (via inenting/vaccinatie)
  
  
• Vaccin = dode/zwakke ziekteverwekkers. 
  
  
• Serum injectie (als je ziek bent):
   - antistoffen inspuiten = passieve immuniteit.
• Bron 12 blz. 94 KK!  

Koorts:

• Hypothalamus – thermostaat van je lichaam – regelt temperatuur.
  
• Hypothalamus krijgt info temperatuur vanuit impulsen temperatuurzintuigen. 
• Bijstellen wanneer nodig:
    - afkoelen (bloedvaten wijder – zweten)
    - opwarmen (bloedvaten nauwer – rillen – kippenvel)
• Ziek? Witte bloedcellen geven stofjes af –hypothalamus reageert door lichaamstemp hoger
    te maken =  koorts.
• Hogere temp. = betere werking witte bloedcellen (afweer).
• Te hoge temp. dodelijk vanwege afbraak enzymen.
  
• Paracetamol verlaagt koorts (langer ziek).
  

Einde

- Nakijken boekje 'vaccineren kun je leren'

Volgende week HGM afwezig (Plusdag VWO 2):

* Vragenuurtje PW op di 12-04-22 7e uur (vrijwillig)