wk 49 2021 2022 (1P en 1Q)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Lezen

Tekstbegrip

• Je leert de inhoud van een tekst vast te leggen door middel van enkele inhoudelijke vragen. 

Hier gaat de tekst zo over. 

Wie heeft Sinterklaas gevierd of gaat het nog vieren? 

Kun je je van vroeger nog herinneren dat je het spannend vond? 

Hoe verliep pakjesavond bij jullie? 

Welk snoepgoed van de Sint ken je?

Wat weet je over de geschiedenis van sinterklaassnoepgoed?

Tijdens het lezen

1. Wat is het verschil tussen pepernoten en kruidnoten? Noem minstens twee dingen.
2. Waarom is de term ‘pepernoten’ tegenwoordig verwarrend? Noemdrie  dingen.
3. Welk snoepgoed kon je vroeger geven als je iemand lief vond? Noem drie dingen.
4. Wat was het doel van het leggen van een letter op de sinterklaascadeaus?

Enkele vragen om samen te maken.....

1. Op welke manier wordt de inleiding ingeleid?

A. door de nieuwste inzichten uit recent onderzoek te noemen

B. door een samenvatting van de tekst te geven

C. door een voorbeeld bij het onderwerp van de tekst te geven

D. door vragen te stellen waarop de tekst een antwoord geeft

2. In de tekst onder het kopje Pepernoten staat het signaalwoord echter (r. 12). Welk

verband geeft dit signaalwoord aan?

A. een conclusie

B. een tegenstelling

C. een voorbeeld

Na het lezen

Bedenk een cadeau dat je graag voor Sinterklaas had willen krijgen (of nog wil krijgen). 

Je gaat hier een haiku bij schrijven (een zeer kort gedichtje). 

Regels voor het schrijven van een haiku: 

Een haiku bestaat uit drie regels, met lettergrepenschema: 

5

7

5

Toon deze samenvatting even kort alvorens naar het volgende voorbeeld te gaan. Is de klas al bekend met haiku's, dan is dit een goed moment om afwijkende lettergrepenschema's (zie: VOORBEREIDING - differentiatie) te introduceren. Met de schrijftool onderaan de pagina kunnen de cijfers worden doorgestreept en aangepast.

Voorbeeld Haiku

een - man - met - rood - haar(5)

zet - streep - jes - in - zijn - ge - zicht(7)

op - een - doek - vol - kleur (5)

Bespreek vervolgens de opbouw van het gedicht: drie regels, met lettergrepenschema 5 - 7 - 5. Vertel dat het bij haiku's gaat het om het aantal lettergrepen, niet om het aantal woorden. Sta eventueel nog even stil bij het afbreken van woorden, en hoe iets soms anders kan klinken dan je het meestal schrijft: 'stree - pjes' vs. 'streep - jes'.

Spelling

• Je maakt kennis met de tussenletter in samenstellingen en gaat hiermee oefenen.

Wat zijn samenstellingen?

Een samenstelling bestaat uit 2 of meerdere losse woorden die aan elkaar geplakt worden en zo een nieuw woord vormen. 

Voorbeeld:

boek + kast = boekenkast

tafel + kleed = tafelkleed

groep + foto = groepsfoto

(......)

Het valt je misschien al op dat we soms 1 of 2 letters moeten toevoegen om de samenstelling juist te maken. Daar gaan we het in deze les over hebben!

Slim leren!

Bekijk het schema over de tussenletter in samenstellingen in de methode. 

1hv: blz. 183

1vwo: blz. 194

Er is maar 1 moment waarop je en tussen de samenstelling voegt. Wanneer? 

Je voegt dus en toe aan de samenstelling als het 1e woord van de samenstelling alleen een meervoud op een N heeft. 

Dus:      mees + huis = mezenhuis

               hond + brok = hondenbrok

               kat + staart = kattenstaart
               pen + bak = pennenbak

Op deze regel zijn enkele uitzonderingen. De uitzonderingen gaan altijd voor op de hoofdregel!  Lees in de volgende dia de uitzonderingen. 

Uitzonderingen: 

1. Het eerste woord is uniek (er is er maar 1 van): Koninginnedag / zonnestraal / maneschijn
2. Het eerste woord heeft geen meervoud: tarwe / rijst / rommel
3. Het eerste woord versterkt het 2e woord: apetrots / beresterk / stekeblind
4. Het eerste woord is een werkwoord: huilebalk / brekebeen / spinnewiel
5. Het eerste woord heeft 2 meervouden: groenten en groentes (groentesoep)
6. De samenstelling is versteend (een woord dat je uit je hoofd moet leren dus): bullebak / schattebout / spillebeen. Deze woorden zijn versteend, dus hoe de regels in de toekomst nog gaan veranderen, zij veranderen niet mee. 

Opdrachten maken individueel

1vwo: blz. 195 opdr 5 zelfstandig maken.*

1hv: blz. 184 opdr 27 zelfstandig maken.*

* Gebruik bij twijfel een woordenboek op internet. www.vandale.nl

1vwo: blz. 195 opdracht 4 samen met je docent maken. 

1hv: blz. 183 opdr 26 samen met je docent maken.