Examentrainer opslag en uitscheiding

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Welkom klas 4

Ben jij klaar voor de les?

Je hebt deze les nodig:

- jouw laptop + aantekeningenschrift.

Je hebt niet nodig:

- jouw jas, telefoon, kauwgom/snoep.

Doel van deze herhaling...

Je weet/kunt:

• Lever en nieren met urineleiders, urineblaas en urinebuis noemen, in afbeeldingen aanwijzen en de functie ervan noemen, 
• De bouw en werking van de nier beschrijven en beschrijven dat omzetting van afvalstoffen en niet-bruikbare stoffen in de lever plaatsvindt en dat deze daarna uitgescheiden worden:

– wisselende gehaltes aan water en afvalstoffen (zoals ureum) in urine 

 – nierschors, niermerg, nierbekken 

Uitwendig milieu

De omgeving om je heen is het uitwendige milieu.

Bijvoorbeeld:

• de lucht in je longen
• de inhoud van je darmen
• reservestoffen in je lichaam

Inwendig milieu

Het inwendige milieu bestaat uit het weefselvloeistof en het bloedplasma

Het inwendige milieu moet constant van samenstelling blijven.

Dit wordt constant gehouden door opname, opslag en uitscheiding van stoffen uit het uitwendige milieu

Opname

Darmen: het opnemen van voedingsstoffen

Longen: het opnemen van zuurstof

Opslag

Lever: opslag van glucose, mineralen en vitamines

Spieren: opslag van glucose

De huid: opslag van vet in  het onderhuids bindweefsel

Beenmerg: opslag van vet in het gele beenmerg

Uitscheiding

Nieren: uitscheiding van urine met water, ureum en zouten

Lever: uitscheiding van gal met kleurstoffen

Longen: uitscheiding  van koolstofdioxide

Welk orgaan heeft zowel bij de opslag als de uitscheiding een belangrijke functie?

In het onderhuids bindweefsel kan vet worden opgeslagen.
Op welke andere plek in je lichaam kan dit nog meer?

1. Lever
2. Darmen
3. Nieren
4. Geel beenmerg

De lever - bloedtoevoer

De lever krijgt zuurstofrijk bloed toegevoerd via de leverslagader. Ook komt er bloed de lever binnen via de poortader, hierin zitten voedingsstoffen en evt. medicijnen opgelost die vanuit de darmen komen.

Bloed wordt weggevoerd via de leverader, die aansluit op de holle ader.

De lever - functies

- Opslag: in de lever wordt glucose tijdelijk opgeslagen als glycogeen. Als de bloedsuikerwaarde te laag wordt, komt dit weer vrij als glucose.

- De lever kan voedingsstoffen omzetten in andere werkzame stoffen binnen het lichaam, bijvoorbeeld eiwitten ombouwen.

- De lever maakt gal, wat via de galbuis in de galblaas komt. Dit wordt hier tijdelijk opgeslagen. Dit heeft een taak bij het opbreken van vetten in je voeding.

- De lever breekt afvalstoffen af, zoals dode rode bloedcellen.

Hierbij komen kleurstoffen vrij die bij de gal gevoegd worden.

- De lever breekt overige eiwitten af en voert deze af als ureum via het bloed

- De lever haalt gifstoffen uit het bloed en breekt deze af. De afvalstoffen worden aan het bloed meegegeven.

Nieren - ligging en bloedtoevoer

De nieren liggen achterin de buikholte, verstopt achter de lever en darmen. 

De nieren krijgen hun bloedtoevoer door de nierslagader, die eigenlijk direct aftakt van de aorta. 

De afvoer van bloed gaat via de nierader, die direct uitkomt in de onderste holle ader.

De functie van de nieren is het zuiveren van het bloed en uitscheiden van deze afvalstoffen door de urine. 

Bouw en werking

In de nierschors en het niermerg wordt het bloed verdeeld naar zeer kleine haarvaatjes. In deze haarvaatjes zitten een soort zeefjes: deze zorgen ervoor dat bloedcellen niet kunnen passeren, maar overtollig water, ureum, afvalstoffen, zouten en onschadelijk gemaakte medicijnen wel. 

Deze stoffen verzamelen zich dan in het nierbekken en gaan via de urineleider richting de blaas.

Het gezuiverde bloed keert terug in de bloedsomloop via de nierader. 

Verder oefenen

Examentrainer Biologie voor jou

Thema 7, paragraaf 10

Opdracht 1 t/m 5 en 8