Hoofdstuk: 8.4 Afvalstoffen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 3,4

Hoofdstuk: 8.4 Afvalstoffen

Deze les leer je:

• Je kunt benoemen welke organen een rol spelen bij uitscheiding en wat hun functie is.
  
• Je kunt beschrijven op welke wijze afvalstoffen het lichaam verlaten.
  

Uitscheidingsorganen

• De uitscheidingsorganen zorgen ervoor dat het bloed in je lichaam altijd ongeveer hetzelfde blijft. 
• Ze verwijderen afvalstoffen uit het bloed. 
• Dit proces heet uitscheiding.

De lever

De lever controleert de samenstelling van het bloed en reageert dan door bepaalde stoffen te maken, af te breken of op te slaan:

• De lever doet het volgende:
  
• Afbreken en omzetten van stoffen
  
• Stoffen maken
  
• Stoffen opslaan
  

Afbreken en omzetten van stoffen

De lever haalt stoffen uit je bloed:

Giftige stoffen: Bijvoorbeeld alcohol en medicijnen.

Deze stoffen gaan via de nieren uit het bloed. 

Eiwitten: Overtollige eiwitten worden afgebroken, hierbij ontstaat ureum.

Ureum gaat via het bloed naar de nieren en wordt uitgescheiden. 

Rode bloedcellen: 'Versleten' rode bloedcellen worden afgebroken.

Het ijzer uit hemoglobine wordt opgeslagen. 

De rest van de hemoglobine wordt verwijderd. 

Stoffen maken

De lever maakt gal. 

Gal is een hulpstof bij de vertering van vetten. 

Gal emulgeert vetten. 

Stoffen opslaan

De lever slaat ook stoffen op:

Glucose: Na de vertering van een maaltijd komt er veel glucose in het bloed terecht. 

Via de poortader komt de glucose in de lever.

Teveel glucose in het bloed: de overtollige glucose wordt tijdelijk opgeslagen in de vorm van glycogeen. 

Vitaminen: De lever slaat vitamine A en D op. 

Bloedtoevoer

De lever krijgt bloed uit 2 bloedvaten:

De leverslagader: Bloed met zuurstof.

De poortader: Brengt bloed met voedingsstoffen vanaf de dunne darm naar de lever. 

Via de leverader verlaat bloed de lever. 

De Nieren

De twee nieren liggen aan de achterzijde in de buikholte.

De twee urineleiders verbinden de nieren met de urineblaas.  

De nieren

De nieren filteren afvalstoffen uit het bloed:

Afbraakproducten uit de lever:

Ureum, alcohol, medicijnen.

Overtollige stoffen:

Stoffen waar je teveel van hebt, zoals water, zouten en sommige vitaminen. 

Overbodige stoffen:

Stoffen die je niet nodig hebt, zoals kleurstoffen uit voeding. 

De nieren

Een nier bestaat uit drie delen:

Nierschors: De buitenste laag.Hierin zitten kleine filtertjes die afvalstoffen uit het bloed halen.

Niermerg: De middelste laag.Hierin zitten buisjes die de afvalstoffen en overtollig water opvangen. Dit heet urine. 

Nierbekken: Binnenste deel.Hier verzamelt de urine voor het de nier verlaat. 

Werking van de nieren

Via de nierslagader stroomt bloed met afvalstoffen de nier in.

De filtertjes van de nierschors halen de afvalstoffen uit het bloed. 

De buisjes in het niermerg voegen overtollig water en afvalstoffen samen tot urine. 

Het nierbekken verzamelt de urine en stuurt het naar de urineleiders.

Via de urineleiders komt urine in de blaas terecht.

Urine verlaat het lichaam via de urinebuis.

Urine

Elke dag stroomt er vanuit de nierslagaders zo'n 1500 liter bloed door je nieren. 

Daaruit ontstaat 1,5 liter urine.

Soms kun je aan je urine zien of ruiken wat je hebt gegeten en gedronken. 

Kleurstof uit bietjes.

Geur van asperges.