Hoofdstuk 13

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

week 38 les 1

inleiding hoofdstuk 13 de werkelijjkheid is ander

Individuele goederen zijn rivaliserend en exclusief (prijsmechanisme)

Collectieve goederen zijn dit niet (budgetmechanisme) 

verschillende goederen

Bij collectieve goederen is het onmogelijk vragers uit te sluiten van het gebruik van het goed. Denk aan de politie. Bij individuele goederen is uitsluiten wel mogelijk.

Bij collectieve goederen rivaliseert de vraag van de een niet met de vraag van de anderen. Het gebruik van het goed door de ene consument gaat niet ten koste van een andere consument. Bij individuele goederen is dat wel het geval. 

Hoofdstuk 13 - De overheid grijpt in

Waarom bemoeit de overheids zich soms met de prijs op een markt?

Ingrijpen in de markt

• ingrijpen bij collectieve goederen
• regulering  
  
• Mededingingswet. Kartelvorming en prijsafspraken zijn per wet verboden. 
  
• Minimumprijzen ter bescherming van producenten. 
  
• Maximumprijzen ter bescherming van consumenten. 
  
• ............
  

Minimumprijs

De EU heeft in het verleden, voor een aantal landbouwproducten een minimum- of garantieprijs ingesteld. 

De EU garandeert een bepaalde minimumprijs voor producten. 

Een minimumprijs ligt 
..............................

de evenwichtsprijs.

Bij een minimumprijs is het 
aanbod groter
dan de vraag, 
zodat er een 

.........................overschot 

ontstaat.  
Dit wordt vaak opgekocht door de overheid.

Een minimumprijs ligt 

boven de evenwichtsprijs.

Bij een minimumprijs is het 

aanbod groter
dan de vraag, 

zodat er een aanbodoverschot 

ontstaat.  

Dit wordt vaak opgekocht door de overheid.

Voorbeeld

Op een markt met volkomen concurrentie geldt het volgende marktmodel:

qv = -p + 500

qa = 2p - 250

Er wordt een prijs van 300 ingesteld.

Er ontstaat een aanbodoverschot:

qa = .............................

......................................

qv = .............................

......................................

De overheid koopt het 

overschot op. Dit kost:

............................................

............................................

Er wordt een prijs van 300 ingesteld.

Er ontstaat een aanbodoverschot:

qa = 2 x 300 – 250 = 350

qv = - 300 + 500 = 200

De overheid koopt het 

overschot op.

Dit kost:

150 x 300 = € 45.000

Maximumprijs

Bij een maximumprijs ligt de prijs ..................................... de evenwichtsprijs en ontstaat er een .......................................

.................................. .

Maximumprijs

Bij een maximumprijs ligt de prijs onder de evenwichtsprijs en ontstaat er een vraagoverschot / aanbodtekort.

Voorbeeld

Stel dat de markt voor brood als volgt kan worden weergegeven:

qa = 80p - 40

qv = -40p + 200

(q in duizenden broden 

en p in euro’s per brood)

Stel dat de overheid de evenwichtsprijs te hoog vindt. 

Ze stelt daarom een maximumprijs van € 1,50 in. 

Het aanbodtekort:

qv = ...................................

...........................................

qa = ...................................

...........................................

qa - qv = ............................

...........................................

Stel dat de overheid de evenwichtsprijs te hoog vindt. 

Ze stelt daarom een maximumprijs van € 1,50 in. 

Het aanbodtekort kun je 

als volgt berekenen:

qv = -40 x 1,50 + 200 = 140

qa = 80 x 1,5 – 40 = 80

140 – 80 = 60 (x 1.000)

60.000 is het aanbodtekort 

huiswerk

huiswerkopgave 6/7

week 38 les 2

paragraaf 13.3 

indirecte belastingen en subsidies.

Voor SE van hoofdstuk 13 alleen paragraaf 13.1 t/m 13.3

(4 en 5 dus niet nodig)

allocatie

De verdeling van de productiefactoren over de productiemogelijkheden.

Allocatie = "toekennen, toewijzen". Hoe, waar en door wie worden de productiefactoren ingezet?

Soms is dit inefficiënt en kan er hierdoor sprake zijn van verspilling. Bijvoorbeeld teveel produceren bij minimumprijzen. 

belasting

Directe belasting: loon en inkomstenbelasting

Indirecte belasting: 

• accijns 
• Btw (9%, 21% en 0%)

heffing en welvaartsverlies

De heffing zorgt voor een verschuiving van de aanbodlijn naar boven. Prijs zal hoger worden. CS en PS worden kleiner. Minder vraag/aanbod.  

opgave 6

opgave 7 in stapjes

melk in de gierput

aan de slag

Lees paragraaf 14.1 

en leer hoofdstuk 12 

denk aan je taken