Workshop Leerdoelen en succescriteria

• Communicatie
• HBO
• Beroepsopleiding
• Studiejaar 1-4

Tekst

Naam van de Trainer

Workshop

Leerdoelen en succescriteria

School

Datum

Wat hoop je deze workshop te leren?

Doelen

Aan het einde van de workshop:

1. Kun je beschrijven wat werken vanuit leerdoelen jou en je leerlingen oplevert
2. Kun je benoemen wat leerdoelen zijn
3. Kun je benoemen hoe je leerdoelen formuleert
4. Kun benoemen wat succescriteria zijn
5. Kun je succescriteria beschrijven bij je leerdoel

Inhoud

• Waarom?
• Wat zijn goede leerdoelen?
• Wat zijn goede succescriteria?


• En nu?
• Afsluiting

Waarom leerdoelen?
Wat moet het opleveren?

Waarom zou je werken met leerdoelen? Voor wie zijn leerdoelen?

Waarom?

• Inzicht in wat leerlingen moeten kennen en kunnen
  
• Meer ruimte in het curriculum: keuzes
• Meer vrijheid als docent: loskomen van lesmethode
• Een betere doorlopende leerlijn onder- en bovenbouw
• Kansen voor projecten
  
• Meer eigenaarschap voor leerlingen
• Ruimte voor formatief evalueren

• Beter inzicht in welke kennis en vaardigheden jouw leerlingen moeten opdoen en daardoor ook ruimte om eigen keuzes te maken (leerdoelen)
  
• Meer invloed op vorm van je eigen onderwijs en de keuze van leermaterialen
  
• Meer vrijheid voor de individuele docent
  
• Doorlopende leerlijn onderbouw bovenbouw (backwards design principle)
  
• Meer differentiatie mogelijk in de klas (maatwerk)
  
• Beter toetsen/afsluiten mogelijk / Formatief evalueren
  
• Projectmatig werken wordt eenvoudiger
  

Voordelen (docent)

• Startpunt van het onderwijs
• Beter inzicht 
• Meer invloed
• Meer vrijheid 
• Doorlopende leerlijn
• Meer differentiatie/maatwerk
• Beter toetsen/afsluiten
• Projectmatig werken wordt eenvoudiger

Optionele sheets

Voordelen voor de docent:

• Beter inzicht in welke kennis en vaardigheden jouw leerlingen moeten opdoen en daardoor ookruimte om eigen keuzes te maken (leerdoelen)
  
• Meer invloed op vorm van je eigen onderwijs en de keuze van leermaterialen
  
• Meer vrijheid voor de individuele docent
  
• Doorlopende leerlijn onderbouw bovenbouw (backwards design principle)
  
• Meer differentiatie mogelijk in de klas (maatwerk)
  
• Beter toetsen/afsluiten mogelijk / Formatief evalueren
  
• • Projectmatig werken wordt eenvoudiger
  

Voordelen (leerling)

• Een duidelijk beeld wat ze moeten kunnen
• Meer eigenaarschap nemen over voor hun eigen leerproces
• Beter voorbereiden op toetsmomenten
• Ruimte voor eigen leerdoelen om zelf keuzes te maken in hun ontwikkeling

Voordelen voor de leerling:

• Leerlingen hebben een duidelijk beeld van welke kennis en vaardigheden ze moeten beheersen
• Kunnen meer eigenaarschap nemen over voor hun eigen leerproces
• Kunnen zich beter voorbereiden op toetsmomenten via formatief evalueren
• Kunnen ook eigen leerdoelen formuleren om zelf keuzes te maken in hun ontwikkeling

Van leerstofgericht lesgeven naar leerdoelgericht lesgeven

Wat is het?

• Niet de methode, maar de leerdoelen (de inhoud) staan centraal
• Keuzes vanuit de school 
  (zoals  brede / 21ste eeuwse vaardigheden)
• Afsluiting/toetsing (summatief/formatief)

Onderwijs begint bij leerdoelen; wat wil je leerlingen leren? Waarom sta je voor de klas?

Beklijven van de stof

Als je de methode als uitgangspunt neemt, loop je de kans dat je niet 'duurzaam' aan het lesgeven bent. 

Belangrijk is om herhaling in je lessen te bouwen (denk ook aan Wijze Lessen)

Brede vaardigheden

Hoe zorg je ervoor dat leerlingen de vaardigheden leren die ze nodig hebben?

Bijv. onderzoek doen, plannen, informatievaardigheden

Formatieve evaluatie 

> hoe ga je toetsen?

> hoe controleer je of leerlingen het hebben gehaald?

> mogen leerlingen falen?

• Leerdoelen zijn belangrijk omdat het sturing geeft
  
• Geeft ruimte om keuzes te maken (wat vind je belangrijk?) 
  
• Leerdoelen geven mogelijkheden om feedback te geven
• Leerdoelen bieden leerlingen perspectief waar ze naar toe werken en waarom. 

Leerdoelen

Een paar voorbeelden

Wat vind jij goede leerdoelen? En waarom?

Leerdoelen 

1. Paragraaf 2 t/m 6 van hoofdstuk 5.
   
2. Je leert over de stelling van Pythagoras.
   
3. Je moet met enkele voorbeelden kunnen uitleggen dat de Sovjet-Unie en nazi-Duitsland totalitaire dictaturen waren.
   
4. Ik kan (in het Frans) iets kopen of bestellen en naar de prijs vragen.
   
5.  De kandidaat kan de relatie tussen de bouw van hart en bloedvaten en hun functie beschrijven en de relatie tussen de bouw en werking uitleggen.
   

Handvatten

Formuleer leerdoelen:

• als wát je wilt bereiken (en niet hoe)
• als te bereiken doelen en niet als leeractiviteiten
• die passen bij jouw/jullie visie op onderwijs
• die gekoppeld zijn aan de essentie van je vak
• die een kwaliteitsindicatie geven
• in begrijpelijke taal

Onderwijs begint bij leerdoelen; wat wil je leerlingen leren? Waarom sta je voor de klas?

Beklijven van de stof

Als je de methode als uitgangspunt neemt, loop je de kans dat je niet 'duurzaam' aan het lesgeven bent. 

Belangrijk is om herhaling in je lessen te bouwen (denk ook aan Wijze Lessen)

Brede vaardigheden

Hoe zorg je ervoor dat leerlingen de vaardigheden leren die ze nodig hebben?

Bijv. onderzoek doen, plannen, informatievaardigheden

Formatieve evaluatie 

> hoe ga je toetsen?

> hoe controleer je of leerlingen het hebben gehaald?

> mogen leerlingen falen?

Concreet

• Start met 'ik kan' of 'je kunt'
• Plaats vakinhoud in het leerdoel
• Gebruik handelings-werkwoorden
• Hanteer een meetbare norm

Dus niet:

Je kent de onderdelen van een vulkaan

Maar wel:

Ik kan de onderdelen van een vulkaan (zoals benoemd in de begrippenlijst) aanwijzen op een doorsnede van een vulkaan.

Soorten leerdoelen

Even voorkennis activeren

Eindtermen

Kerndoelen

CE

SE

Wettelijke leerdoelen voor bovenbouw VO

Wettelijke leerdoelen onderbouw VO (en PO)

Verantwoordelijkheid voor de school

Syllabi

Soorten

• Vastgestelde eisen (ERK / eindtermen / kerndoelen)
  
• Leerdoelen 
  (bijv. vanuit de vaksectie of de school)
• Lesdoelen
• Succescriteria
  

Lange termijn leerdoelen (over leerjaren heen, abstract, overkoepelend)

Kortere termijn leerdoelen (bijv. lessenseries) 

Lesdoelen (wat je wilt bereiken in één les)

Succescriteria

Bron: https://oabdekkers.nl/2019/03/05/formuleren-van-leerdoelen/

Generieke leerdoelen 

vs. 

Specifieke leerdoelen

Bij voorkeur generaliseer je leerdoelen zodat ze groei inzichtelijk maken op de lange termijn. Dat zijn dus generieke leerdoelen. Voor de lessen kleur je die in met onderwijsinhoud. 

Voorbeelden

Generiek: Ik kan contact maken met verschillende klanten voor het signaleren van gezondheids- en welzijnssignalen.

Onderwerpspecifiek: Ik kan contact maken met meewerkende cliënten en diens enkelvoudige gezondheids-/welzijnssignalen ontdekken.

Generiek: Ik kan een analyse maken van de oorzaken en gevolgen van een historische gebeurtenis.

Onderwerpspecifiek: Ik kan oorzaken en gevolgen beschrijven van de Beeldenstorm.

Succescriteria

Wat zijn succescriteria?

Lange termijn leerdoelen (over leerjaren heen)

Korte termijn leerdoelen (bijv. lessenseries) 

Lesdoelen (wat je wilt bereiken in één les)

Leerdoelen (begrijpelijk) voor leerlingen 

Handvatten

• Je beschrijft welk gedrag leerlingen moeten laten zien 
• Je verzamelt voorbeelden van wisselende kwaliteit
  
• Je bespreekt de succescriteria sámen met leerlingen

Onderwijs begint bij leerdoelen; wat wil je leerlingen leren? Waarom sta je voor de klas?

Beklijven van de stof

Als je de methode als uitgangspunt neemt, loop je de kans dat je niet 'duurzaam' aan het lesgeven bent. 

Belangrijk is om herhaling in je lessen te bouwen (denk ook aan Wijze Lessen)

Brede vaardigheden

Hoe zorg je ervoor dat leerlingen de vaardigheden leren die ze nodig hebben?

Bijv. onderzoek doen, plannen, informatievaardigheden

Formatieve evaluatie 

> hoe ga je toetsen?

> hoe controleer je of leerlingen het hebben gehaald?

> mogen leerlingen falen?

Leerlingen moeten een neus voor kwaliteit ontwikkelen

Bij voorkeur generaliseer je leerdoelen zodat ze groei inzichtelijk maken op de lange termijn. Dat zijn dus generieke leerdoelen. Voor de lessen kleur je die in met onderwijsinhoud. 

Voorbeelden

Generiek: Ik kan contact maken met verschillende klanten voor het signaleren van gezondheids- en welzijnssignalen.

Onderwerpspecifiek: Ik kan contact maken met meewerkende cliënten en diens enkelvoudige gezondheids-/welzijnssignalen ontdekken.

Generiek: Ik kan een analyse maken van de oorzaken en gevolgen van een historische gebeurtenis.

Onderwerpspecifiek: Ik kan oorzaken en gevolgen beschrijven van de Beeldenstorm.

Praktijkopdracht

Bespreek in groepjes

• Hoe maak je goede leerdoelen? 
• Welke criteria kun je daarbij opstellen?

Kies een werkvorm die bij jou als trainer past. 

Waar ga jij mee aan de slag?

Wat kun je morgen doen?

• Kijk kritisch naar je leerdoelen
• Behandel je in de les leerdoelen, of succescriteria?
• Beschrijf de essentie van je vak op één A4'tje
• Neem de eindtermen en/of kerndoelen van je vak. Bespreek wat opvalt.
• Ga met leerlingen in gesprek over succescriteria
• Andere tips...?

Kies een werkvorm die bij jou als trainer past. 

Algemene tips

• Bepaal wat je wilt bereiken met leerdoelen en succescriteria
  
• Waar maak je een start mee?
  
• Wat of wie heb je nodig?

• Lees dit document van SLO
• Luister deze podcast (afl. 8)

Kies een werkvorm die bij jou als trainer past. 

Bedankt