Vakdidactiek hoofdfase A week 3.6 2024-2025

• Vakdidactiek
• HBO
• Studiejaar 2,4

Vandaag

• Grammatica deel 2
• Kennisbankspel
• Feedback ontwerp experiment 1 Karst
• Les Fables de Patricia

Grammatica: context en praktijkprobleem

• Vroeger in onderbouw: systematisch aanleren van grammatica
• Nu in onderbouw: communicatieve benadering (boodschap overbrengen ipv correctheid)
• Leergangen willen allesomvattend zijn en iedere docent bedienen (=omzet). Resultaat: veel oefeningen grammatica. 
• Docent: véél grammatica, want hoofdstuk doorwerken en gevoel docent te zijn, zichtbare resultaten. Leerling: idem dito.
• Docenten leggen vaak grammatica uit die niet geschikt is om uit te leggen: verloren lestijd

Grammatica: 

• Behandel alleen de grammatica die in veel gesprek- en schrijfsituaties terugkeert (=regelmatige oefening).
• Bied grammatica in context aan.
• Grammatica mag geen doel op zich zijn: integreer het in de aanpak van receptieve naar productieve taalvaardigheid (Neuner) en laat grammatica ondersteunend zijn aan de vaardigheden

Grammatica

• Begrijpelijkheid gaat voor formele correctheid bij taaluitingen van leerlingen in het VO: leg niet op alle regels zout
• Bepaal of je de grammatica per se moet uitleggen: kan de taalvorm niet beter (eerst) als chunk geleerd worden?
• Formuleer samen met de leerlingen gebruiksregels in eenvoudig taalgebruik: vermijd grammaticale terminologie.

Instructievormen

In tweetallen, 10 minuten: bedenk bij deze instructievormen een voorbeeld uit de klas

Lève-toi si... 

Simulatie grammatica expliciet-inductief

..si tu as écrit un app aujourd’hui

..si tu as bu du thé aujourd’hui

..si tu as vu la série Lupin

..si tu as marché à l’école aujourd’hui

..si tu as fait tes devoirs pour aujourd’hui

... si tu as joué au foot

... si tu as parlé français aujourd'hui

Lève-toi si... 

Kledingstukken en kleuren (lève-toi si tu portes un jean bleu)

- Familie (lève-toi si tu as un frère)

- Cijfers, leeftijden, etc. (lève-toi si tu as treize ans)

- Wooncontext (lève-toi si tu habites à Hardenberg)

- Hobby’s (lève-toi si tu joues de le guitare)

Grammatica 

Zorg voor een taakgerichte benadering:

• het boeken van een reisje,
  
• het maken van een toeristische folder,
  
• het presenteren van een Duitse of Franse Youtuber,
  
• het inrichten van een appartement,
  
• online boodschappen doen 
• spelvormen met een informatiekloof

Opbrengst grammatica

Wat moet er naar de kennisbank?

Kennisbankspel

Schrijfvaardigheid

Context, voordelen en nadelen

Nadelen: 

• tijdrovend
•  nakijkwerk voor de docent
•  veel training nodig om op niveau te komen
• probleem met Google translate

Voordelen:

• idioom, grammatica, zinsstructuur én receptieve training komen erin terug
• geen stress (zoals luisteren en spreken), want leerling heeft de tijd
• schrijfvaardigheid biedt de mogelijkheid om inhoudelijk mooie dingen te doen (betekenisvolle leerstof, bijvoorbeeld met cultuur --> inhoudelijk MVT-onderwijs)

Context: 

• Kerndoel en ERK: korte, eenvoudige persoonlijke brieven of e-mails opstellen, boodschap begrepen worden.
• T/m niveau B1 is inhoud belangrijker dan correctijd. Aandacht voor feedback, maar niet te veel nadruk op formele correctheid (funest voor motivatie)

Wat voor activiteiten?

Directe communicatie met een ander:  

• ansichtkaart, brief, e-mail, vakantiegroet, chat.

Creatief schrijven: 

• beschrijving geven van persoon, stad, verhaal vertellen, verhaal afmaken, fictieve dialoog, gedicht maken, strip maken, flyer maken, advertentie,  fictieve instagram, schoolkrant, écht contact met leerlingen uit Duitsland en Frankrijk (!), tekst bij plaatje maken (leerlingen krijgen plaatjes, ze mogen er zelf een paar uitzoeken waarbij verhaal geschreven wordt), etc

Hoe uit te voeren?

• Stem het niveau goed af op de doelgroep (tip: can-do statements ERK)
• Denk aan de fases van Neuner. Kennis t/m  fase C moet aanwezig zijn (Kan ook als voorkennis aanwezig zijn)
• Zorg voor levensechte, of betekenisvolle, of geloofwaardige  schrijfopdrachten
• Geef leerlingen genoeg tijd
• Geef duidelijke instructies (hulpmiddelen, voorbeeld)
• Zorg voor structuur én vrijheid. Dus niet: "Schrijf een brief aan je vriendin. Zeg dat ze een slaapzak moet meenemen" Maar wel....?
• Geef aan hoeveel woorden er geproduceerd moeten worden
• Accepteer geen Google Translate
• Laat leerlingen samenwerken (collaborative writing)
• Sta niet (of niet lang) stil bij briefconventies. Saai. Doen ze wel bij Nederlands.
• Stem af met andere talen (denk aan de kerstkaart)

Activiteiten schrijfvaardigheid

1) 

10 minuten

Noteer bij elke activiteit wat er goed aan is en wat je zelf anders zou doen. Denk aan wat je tot nu toe hebt geleerd op het gebied van vakdidactiek/motiverende didactiek.

Nog iets vergeten? Check iedere activiteit m.b.v. de lijst succescriteria bij schrijfvaardigheid

Hoe uit te voeren? (2)

Als je leerlingen laat samenwerken, denk dan aan GIPS:

Feedback

Niets werkt zo demotiverend als een schrijfopdracht die roodgestreept of verbeterd weer terugkomt bij de leerling.

• Geef alleen feedback op een paar punten (behandeld in de les) + begrijpelijkheid als minimale eis.
• Laat om tijd te besparen leerlingen eerst elkaars werk corrigeren (op een specifiek onderdeel). Jij in tweede plaats.
• Onderstreep de fouten, verbeter ze niet, geef ze hoogstens een tip. Laat leerlingen (in tweetallen) een verbeterde versie maken.
• Zorg voor een modeluitwerking: vooraf en achteraf. 
• Geef pas een cijfer (summatief) als leerlingen genoeg hebben kunnen oefenen. Daarvóór is het formatief

Exit-ticket

Hoe ga je de komende twee weken met verder?

Leesopdracht: noteer al lezend succescriteria voor een motiverende les/goede les (want een goede les is motiverend) taalvaardigheid. 

Succescriteria zijn de entreeticket voor de volgende les 

Welke vraag wil je de volgende keer beantwoord hebben?