NN7 - Grammatica §3 - Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden - 2V

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden - 2V

NN7 - Grammatica §3

Bekijk de volgende zinnen:

• 1a Gedroeg jij je verdacht volgens de politieagent?
• 2a Deze kapper scheert zich altijd met water en scheerzeep.

In deze zinnen zijn de werkwoorden gedragen en scheren wederkerende werkwoorden en de woorden je en zich zijn wederkerende voornaamwoorden. Het onderwerp van de zin ‘keert weder’ (= komt terug) in de woorden je (= jij) en zich (= de kapper).

Bij verplicht wederkerende werkwoorden (zich schamen, zich uitsloven) hoort altijd een wederkerend voornaamwoord (me, je, zich, ons). Je kunt immers niet een ander schamen of uitsloven.

1a Gedroeg jij je verdacht volgens de politieagent?

In een zin met een verplicht wederkerend werkwoord (1a) hoort het wederkerend voornaamwoord (me, je, zich, ons) bij het werkwoordelijk gezegde; het is geen lijdend voorwerp:

• 1a wg = gedroeg je

2a Deze kapper scheert zich altijd met water en scheerzeep.

Bij toevallig wederkerende werkwoorden (zich aankleden, zich verbazen) hoort niet altijd een wederkerend voornaamwoord (me, je, zich, ons). Je kunt jezelf aankleden of verbazen, maar je kunt ook een ander aankleden of verbazen.

In een zin met een toevallig wederkerend werkwoord (2a) hoort het wederkerend voornaamwoord níét bij het werkwoordelijk gezegde; het is lijdend voorwerp:

• 2a wg = scheert; lv = zich

Zo herken je verplicht wederkerende werkwoorden
Bij verplicht wederkerende werkwoorden (zin 1a en 1b)

Zo herken je verplicht wederkerende werkwoorden
Bij verplicht wederkerende werkwoorden (zin 1a en 1b)

• kun je voor het wederkerend voornaamwoord geen andere persoon invullen, bij toevallig wederkerende werkwoorden (zin 2a en 2b) meestal wel;
  
  

Zo herken je verplicht wederkerende werkwoorden
Bij verplicht wederkerende werkwoorden (zin 1a en 1b)

• kun je voor het wederkerend voornaamwoord geen andere persoon invullen, bij toevallig wederkerende werkwoorden (zin 2a en 2b) meestal wel;
  
  
• kun je geen ‘zelf’ vastplakken aan het wederkerend voornaamwoord, bij toevallig wederkerende werkwoorden meestal wel:
  
  

Zo herken je verplicht wederkerende werkwoorden
Bij verplicht wederkerende werkwoorden (zin 1a en 1b)

• kun je voor het wederkerend voornaamwoord geen andere persoon invullen, bij toevallig wederkerende werkwoorden (zin 2a en 2b) meestal wel;
  
  
• kun je geen ‘zelf’ vastplakken aan het wederkerend voornaamwoord, bij toevallig wederkerende werkwoorden meestal wel:
  
  – 1b Gedroeg jij *je broertje / *jezelf verdacht volgens de politieagent?
  (* betekent ‘ongrammaticaal’ of onjuiste taal).
  
  
  

Zo herken je verplicht wederkerende werkwoorden
Bij verplicht wederkerende werkwoorden (zin 1a en 1b)

• kun je voor het wederkerend voornaamwoord geen andere persoon invullen, bij toevallig wederkerende werkwoorden (zin 2a en 2b) meestal wel;
  
  
• kun je geen ‘zelf’ vastplakken aan het wederkerend voornaamwoord, bij toevallig wederkerende werkwoorden meestal wel:
  
  – 1b Gedroeg jij *je broertje / *jezelf verdacht volgens de politieagent?
  (* betekent ‘ongrammaticaal’ of onjuiste taal).
  
  – 2b Deze kapper scheert zijn klanten / zichzelf altijd met water en scheerzeep.

Noteer het werkwoordelijk gezegde:

Wij hebben ons vergist in de lengte van de strandwandeling.

Noteer het werkwoordelijk gezegde:

Schamen jullie je niet voor die bende in de kleedkamer?

Noteer het werkwoordelijk gezegde:

Mijn moeder had zich verschrikkelijk uitgesloofd voor de zondagse brunch.

Noteer het werkwoordelijk gezegde:

Tijdens het voorlezen van de troonrede versprak de koning zich een paar keer.

Noteer het werkwoordelijk gezegde:

De voetbalsupporters misdroegen zich schandelijk bij de uitwedstrijd.

Maak nu de opdrachten die klaarstaan in de digitale planning van Nieuw Nederlands.