H.2.1 Rechtsstaat

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Rechtsstaat

Na deze les weten jullie wat een rechtsstaat is, wat de grondbeginselen zijn en waarom ze er zijn

Rechtsstaat?

Rechtsnormen

Gedragsregels die door de overheid wettelijk vastgelegd zijn.

Deze komen voort uit de waarden en normen die de meeste mensen met elkaar delen.

Vraag aan leerling:  noem twee reden waarom rechtsnormen ontstaan en geef hiervan  twee voorbeelden die je kan terugvinden in wetgeving

Recht

Het geheel van in wetten vastgelegde regels noemen we 

"het recht"

Ongeschreven regels

Regels die niet in het wetboek zijn opgenomen en gebaseerd worden op normen en waarden

Ongeschreven regels

Geschreven regels

De regels die in onze wetboeken staan, zoals: 

diefstal en mishandeling zijn verboden.

Rechtvaardigheid

Het is belangrijk dat rechtsnormen zoveel mogelijk overeenkomen met de opvattingen die wij als burgers hebben over goed en kwaad.

Wat is rechtvaardig?

Waarom veranderen rechtsnormen?

Nederland is een rechtsstaat.

Een staat waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid

Rechten

Regels waar de overheid zich aan moet houden en die de mensen beschermen.

Plichten: regels waar de mensen zich aan moeten houden.

Rechten en plichten

In een rechtsstaat gelden niet alleen rechten (datgene waar je recht op hebt) maar er zijn ook plichten (datgene wat je moet doen)

Deze gelden zowel voor overheid als de burger

vraag aan leerling

Geef een voorbeeld  van een plicht die  geldt voor de burger maar ook voor de overheid

0

De grondbeginselen

Grondrechten

Fundamentele rechten die niet door de overheid geschonden mogen worden (vrijheid van meningsuiting, godsdienst, vergadering enz.)

0

0

Klassieke grondrechten

De belangrijkste regels die de basis voor wetten vormen zijn

1. gelijkheidsrechten

2. politieke rechten
3. vrijheidsrechten

Trias Politica

Grondwet en Grondrechten

Legaliteits-beginsel

Grondwet: belangrijkste wet

De macht die de overheid uitoefent wordt door de grondrechten gereguleerd (=aan banden gelegd). De grondrechten beschermen ons tegen machtsmisbruik van de overheid. 

Doel grondwet

• Begrenst de macht van de staat (garantie persoonlijke en politieke vrijheden van de burger)
• Legt de fundamentele rechten van burgers vast
• Geeft aan hoe de belangrijkste bestuursorganen van de staat zijn georganiseerd
• Drukt de eenheid van de natie uit

Noem de grondrechten die je kent

Rijksoverheid

- Politie

- Belastingdienst

- Leerplichtambtenaar

- Douane enz.

Leerdoel behaald?

Na deze les weten jullie welke grondbeginselen er zijn en wat ze betekenen voor de rechtsstaat

1. Ja
2. Nee