H4 - TH4 evolutie - BS4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 4

BS4 

De evolutietheorie

Leerdoelen BS4

Na deze BS kun je: 

• uitleggen wat de neodarwinistische evolutietheorie inhoudt.
  
• uitleggen wat creationisme is.
  
• de begrippen natuurlijke selectie en genetische variatie toepassen om de evolutie uit te leggen. 
  
• het misconcept weerleggen dat de nek van een giraf steeds langer wordt door gebruik. 
  

Begrippen BS4

evolutie

neodarwinistische evolutietheorie - neodarwinisme

creationisme

natuurlijke selectie - survival of the fittest 

genetische variatie - mutaties

overlevingskans - selectiedruk

fitness - adaptatie 

Nadenkertje voor vandaag:

Er zijn alleen harde noten en zaden:

Welke vink overleefd beter?

Wat viel jullie op in het filmpje over de lange nek?

1744-1829

1809-1882

Hoe komen giraffen niet aan hun lange nek?

1. Door steeds uit te rekken wordt de nek steeds langer. Dit wordt doorgegeven aan de nakomelingen.
2. Doordat de voorouders een selectievoordeel hadden van de lange nek werd dit gen doorgegeven.

Evolutie 

Van Dale woordenboek: 

EVOLUTIE

Veranderingen in genfrequenties / genenpool / erfelijke eigenschappen in de tijd/over generaties

Oorzaak voor evolutie 1: 

(natuurlijke) selectie

Andere oorzaken van evolutie

1. natuurlijke selectie
2. gene flow  (BS7)
3. seksuele selectie (non-random mating) (BS6)
4. kunstmatige selectie / geografische isolatie (BS7)
5. founder effect  (BS7)
6. bottleneck effect (BS6)
7. genetic drift (BS6)

Misconcepten.... 

soorten evolutie 

divergente: 2 eigenschappen veranderen van elkaar

-> hagedis en hazelworm -> verlies van pootjes

convergente: 2 eigenschappen ontstaan los van elkaar

-> hagedis en slang  -> verlies van pootjes

soorten evolutie

divergente evolutie 

convergente evolutie 

2 eigenschappen 

ontstaan los van

elkaar

Welke is het minst verwant aan de anderen?
A) wilde mosterd (Cleome viscosa)
B) courgette (Cucurbita pepo)
C) broccoli (Brassica oleracea var. italica)
D) spruiten (Brassica oleracea var. gemnifera)

1. 
2. 
3. 
4. 

selectie op specifieke eigenschappen

Individuen ondergaan evolutie

1. True
2. False

gescheiden creatiemodel

polyfyliemodel

evolutiemodel

evolutie volgens Charles Darwin

Pijlers van het Darwinisme

• Er is variatie binnen de populatie / elk individu in de populatie is anders dan anderen
• Er is te weinig draagkracht voor elk individu in de populatie (struggle for life)
• Sommige individuen hebben een selectievoordeel ten opzichte van anderen 
• Individuen met selectievoordeel hebben een grotere voortplantingskans en daardoor een grotere overlevingskans
• Door onderlinge voortplanting van individuen met selectievoordeel neemt frequentie van eigenschap in populatie toe.

Neo-Darwinisme: de variatie binnen een populatie heeft een genetische oorzaak: mutaties

BS4: Het juiste antwoord op een 'Darwinvraag'. Deze vier elementen zitten ALTIJD in je antwoord!!!

Een 'Darwinantwoord' bestaat altijd uit de volgende elementen

• Benoem letterlijk: "Er is sprake van genetische diversiteit in de populatie" 
• Beschrijf op welke wijze de omgeving selectiedruk uitoefent op de populatie
• Beschrijf welk selectievoordeel sommige individuen (dan) hebben
• Benoem letterlijk: "Door onderlinge voorplanting wordt de gunstige eigenschap doorgegeven aan het nageslacht"

Gebruik nooit: "het organisme heeft zich aangepast" Dit is echt FOUT!

Sleutelwoorden in een Darwinantwoord: genetische variatie, selectiedruk, selectievoordeel, onderlinge voortplanting

Een 'Darwinvraag' beantwoorden

Stap 1

Benoem het uitgangspunt dat er in de muizenpopulatie sprake is van genetische variatie

Door mutaties is er variatie ontstaan in de vachtkleur van de muizen

Stap 2

Benoem: WIE hebben er WELK selectievoordeel? Dit haal je altijd uit de context van de vraag:

De muizen met een donkere vacht hebben een selectievoordeel omdat zij hierdoor minder gezien worden door hun predator.

Stap 3

Benoem dat individuen met selectievoordeel vaker ONDERLING voortplanten (hogere fitness)

De muizen met de donkere vacht zullen dus vaker overleven en als gevolg daarvan vaker onderling voortplanten.

Stap 4

Benoem de genfrequentieverschuiving die dit tot gevolg heeft

Het allel voor donkere vachtkleur zal vaker worden doorgegeven en daardoor zal het aantal donkere muizen in de volgende generaties toenemen. 

Huiswerk BS4 

opdrachten bij BS 4: 

39-47

Voor welke dilemma's heeft Charles Darwin gestaan?

Zijn er vragen?? 

Nadenkertje:

Er zijn alleen harde noten en zaden:

Welke vink overleefd?

Zijn er vragen?? 

Nadenkertje:

Er zijn alleen harde noten en zaden:

Welke vink overleefd?